Οι ΗΠΑ σε πόλεμο φυσικού αερίου με την Ρωσία;

Από την πλευρά της προσφοράς, η Νορβηγία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος φυσικού αερίου μετά την Ρωσία. Η Αλγερία είναι τρίτη, αν και το μερίδιό της στην αγορά συρρικνώνεται. Το γεγονός αυτό καθιστά αυτές τις δύο χώρες σημαντικούς παίκτες, τουλάχιστον για τις παράκτιες ευρωπαϊκές χώρες [4] οι οποίες έχουν άμεση πρόσβαση σε μεταφερόμενο δια θαλάσσης LNG. Αυτές οι παράκτιες χώρες της Ευρώπης είναι, επίσης, εκεί που το αμερικανικό LNG είναι πιθανό να φθάσει καθώς η ικανότητα του αερίου να κινείται στο εσωτερικό της ηπείρου συχνά περιορίζεται από τις υποδομές και άλλα εμπόδια. Και όμως κανείς δεν μιλάει για έναν επικείμενο πόλεμο τιμών μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Νορβηγίας ή της Αλγερίας. Αυτό δεν είναι τόσο συναρπαστικό γεωπολιτικά, ακόμα κι αν είναι πολύ πιθανότερο να συμβεί: Το αμερικανικό LNG θα ανταγωνίζεται σε αγορές όπου η Νορβηγία και η Αλγερία συχνά είναι μεγαλύτεροι παίκτες από όσο η Ρωσία. Οι εξαγωγές της Νορβηγίας στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά της Αλγερίας έχουν μειωθεί σημαντικά. Το πώς αυτές οι δύο χώρες θα αντιδρούν στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον της αγοράς στην Ευρώπη θα έχει μεγάλη σημασία.

Πέρα από την Ευρώπη, η Αυστραλία πρόκειται να προσθέσει τόσο LNG στην παγκόσμια προσφορά, όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες για τα επόμενα πέντε χρόνια. Φυσικά, η απόσταση της Αυστραλίας από την Ευρώπη σημαίνει ότι λίγο από το LNG της είναι πιθανό να φθάσει εκεί. Αλλά δεδομένου ότι η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου, άλλοτε αυστηρά διαχωρισμένη μεταξύ των περιφερειών, είναι τώρα πιο διασυνδεδεμένη, όταν το αυστραλέζικο υγροποιημένο φυσικό αέριο φτάνει Ασία, αυτό μειώνει την ανάγκη της Ασίας να τραβήξει φυσικό αέριο από την Μέση Ανατολή ή από την λεκάνη του Ατλαντικού. Αυτό το φυσικό αέριο είναι τότε ελεύθερο να κινηθεί σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.

Αυτό το LNG, φυσικά, μπορεί να μην έρθει στην Ευρώπη καθώς άλλες αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο, τείνουν να έχουν πρόσβαση σε λιγότερες εναλλακτικές και έχουν ιστορικά πληρώσει περισσότερο για το φυσικό αέριο από όσο η Ευρώπη. Στο κάτω-κάτω, όσοι επένδυσαν σε αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο [5] κατά τα τελευταία χρόνια το έκαναν έχοντας στο μυαλό άλλους, πιο επικερδείς αγοραστές. Η ζήτηση για LNG παραμένει ισχυρή στην Λατινική Αμερική και αναπτύσσεται στην Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική. Άλλες χώρες θέλουν επίσης να εισαγάγουν LNG, ιδίως εάν οι τιμές παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα. Το πόσο LNG θα πάει προς την Ευρώπη θα εξαρτηθεί από το πώς ακριβώς αυτή η περιπεπλεγμένη αλληλεπίδραση προσφοράς και ζήτησης θα ξετυλίγεται μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, δεν έχουμε τρόπο να γνωρίζουμε πόσο αμερικανικό LNG θα φτάσει στην Ευρώπη -ούτε πρέπει να μας ενδιαφέρει πραγματικά. Το αμερικανικό LNG μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην Ευρώπη χωρίς ποτέ να φτάσει εκεί, γιατί, τελικά, οι προμήθειες είναι αντικαταστήσιμες. Και μπορεί να έχει μια οριακή επίπτωση στην αγορά, ακόμα και αν στέλνει το ένα φορτίο μετά το άλλο, λόγω των ανταγωνιστικών αγορών. Όλα εξαρτώνται από το πώς όλες αυτές οι άλλες δυνάμεις, οι οποίες δεν είναι ποτέ στατικές, εξελίσσονται στην Ευρώπη και στο εξωτερικό.

Μια δεξαμενή αποθήκευσης σε εργοστάσιο υγροποιημένου φυσικού αερίου του Βρετανικού Δικτύου στο Isle of Grain στη νότια Αγγλία, στις 16 Αυγούστου 2013. PAUL HACKETT / REUTERS
---------------------------------------------------

ΚΑΤΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΠΟ ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ

Καμία από αυτές τις πολυπλοκότητες δεν φαίνεται να έχει σημασία για τους πολιτικούς: Η Ευρωπαϊκή χαρά για την επικείμενη άφιξη του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι τόσο ορατή πέρα από τον Ατλαντικό όσο και το ρωσικό κατσούφιασμα. Τυχόν διακυμάνσεις των μεριδίων αγοράς της Ρωσίας είναι δεσμευτικό ότι θα θεωρηθούν ως γεωπολιτικά σημαντικές. Αλλά, δεν είναι.

Το ρωσικό μερίδιο αγοράς έχει μετακινηθεί προς τα επάνω και προς τα κάτω πολύ τα τελευταία 20 χρόνια, και αν κινηθεί και πάλι δεν είναι μεγάλη υπόθεση. Ούτε το μερίδιο αγοράς έχει μεγάλη σημασία για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, τουλάχιστον όταν περιορίζεται σε μια στενή λωρίδα μερικών ποσοστιαίων μονάδων. Η πιο σοβαρή κρίση του αερίου που έχει αντιμετωπίσει η Ευρώπη λόγω της Ρωσίας, το 2009, όταν οι εξαγωγές μέσω Ουκρανίας διακόπηκαν για δύο εβδομάδες, ήρθε σε μια εποχή όπου ευρωπαϊκό μερίδιο αγοράς της Ρωσίας ήταν στα χαμηλότερα επίπεδα από ποτέ καθώς ειδικά το Κατάρ αύξησε τις εξαγωγές του στην Ευρώπη. Υπάρχουν περισσότερα στην γεωπολιτική κονίστρα από το μερίδιο της αγοράς, και είναι καιρός η Ευρώπη να αποσύρει αυτό το μέτρο από την ενεργειακή ασφάλεια της ηπείρου.

Αντί για αυτό, η Ευρώπη πρέπει να επικεντρωθεί στον ανταγωνισμό που αντιμετωπίζει και στις νέες αγορές που μπορεί να εξερευνήσει. Παρ’ όλη την ρητορική σχετικά με την ρωσική Gazprom που εξυπηρετεί τους γεωπολιτικούς στόχους του Κρεμλίνου, η εταιρεία υπήρξε ένας εκπληκτικά λογικός εμπορικός παίκτης -ευερέθιστος, κατά καιρούς, αλλά σίγουρα ορθολογικός. Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ερευνά τις εμπορικές πρακτικές και τις στρατηγικές τιμολόγησης της Gazprom σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, αναγνώρισε ότι από την στιγμή που το ρωσικό φυσικό αέριο φθάνει στην Δημοκρατία της Τσεχίας, όπου εντείνεται ο ανταγωνισμός, οι τιμές καθοδηγούνται από την αγορά. Η Gazprom αντιλαμβάνεται τον ανταγωνισμό όταν τον βλέπει.