Η πτώση του Λονδίνου

Σε μια ιστορική πράξη αυτοχειρίας, το βρετανικό εκλογικό σώμα επέλεξε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Brexit -όπως αποκαλείται- θα κάνει σοβαρή ζημιά στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου και στα στρατηγικά του συμφέροντα. Το Brexit θα καταφέρει, επίσης, ένα βαρύ πλήγμα στο σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η ΕΕ θα επιβιώσει, αλλά δεν θα είναι ποτέ η ίδια. Οι ηγέτες των ακροδεξιών κομμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη επευφημούσαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, όπως έκανε και ο Donald Trump. Εν τω μεταξύ, οι σύμμαχοι του Ηνωμένου Βασιλείου ανατρίχιασαν, και οι χρηματιστηριακές αγορές στην χώρα [1] και σε ολόκληρο τον κόσμο έπεσαν κατακόρυφα.

Με τις διαπραγματεύσεις να ξεκινούν σχετικά με τους όρους της αναχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, πολλά είναι αβέβαια. Αλλά ένα πράγμα είναι σαφές ήδη: Ο ισχυρισμός της εκστρατείας υπέρ του «εκτός» ότι η ΕΕ είχε αποστερήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο την κυριαρχία του, ήταν ψευδής. Αν μη τι άλλο, η ψηφοφορία δείχνει ότι η χώρα ήταν κυρίαρχη σε όλη την διαδρομή και ότι ήταν ελεύθερη να πάρει καταστροφικές αποφάσεις.

ΜΙΑ ΤΟΞΙΚΗ ΚΑΜΠΑΝΙΑ

Η νίκη του «εκτός» σηματοδοτεί την κορύφωση μιας δηλητηριώδους συζήτησης. Παρά το γεγονός ότι η εκστρατεία του «εντός» ήταν υπεύθυνη για ορισμένες δικές της στρεβλώσεις -όπως το να υποστηρίζει ότι το Brexit θα κάνει τα βρετανικά νοικοκυριά φτωχότερα κατά 4.300 λίρες (πάνω από 5.000 δολάρια) ετησίως [2]- η εκστρατεία του «εκτός» βασίστηκε σε ψέματα και κενές υποσχέσεις. Οι υποστηρικτές της έλεγαν ότι οι μετανάστες της ΕΕ έφταιγαν για τις πιέσεις στις δημόσιες υπηρεσίες της Βρετανίας, ενώ στην πραγματικότητα έκαναν καθαρές εισφορές υπέρ του Δημοσίου, με το ποσό των 20 δισεκατομμυρίων λιρών (πάνω από 27 δισεκατομμύρια δολάρια) μεταξύ του 2000 και του 2011 [3]. Το «εκτός» συσσώρευσε την ξενοφοβία, υποδηλώνοντας ότι η ΕΕ θα άνοιγε το Ηνωμένο Βασίλειο σε μια πλημμύρα προσφύγων και θα επέτρεπε σύντομα τα εκατομμύρια των Τούρκων να μεταναστεύσουν στην Βρετανία. Κανένα από τα δύο δεν ήταν αλήθεια. Στην πραγματικότητα, το Λονδίνο είχε τον πλήρη έλεγχο του πόσοι πρόσφυγες γίνονται δεκτοί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Τουρκία δεν είναι «έτοιμη να ενταχθεί στην ΕΕ» [4], όπως [ψευδώς] ισχυρίστηκε η εκστρατεία του «εκτός» και σε κάθε περίπτωση η Βρετανία μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα βέτο για την ένταξη της Τουρκίας.

Οι ηγέτες του «εκτός» επίσης απευθύνθηκαν στα χειρότερα εθνικιστικά ένστικτα της «Μικράς Αγγλίας» -επανειλημμένα συγκρίνοντας την ΕΕ με την ναζιστική Γερμανία. Ο μόνος πραγματικός παραλληλισμός της εκστρατείας με τον ναζισμό ήταν η αφίσα «Breaking Point» [5] του ηγέτη του UKIP Nigel Farage, που έμοιαζε πολύ με την ναζιστική προπαγάνδα απεικονίζοντας μια ουρά προσφύγων.

----------------------------------

Φυσικά, η εκστρατεία υπέρ του «εντός» ήταν ανιαρή. Παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον μίλησε με πάθος για την συνέχιση της βρετανικής συμμετοχής στην ΕΕ, ο ίδιος και οι Συντηρητικοί υπέρ του «εντός» συνάδελφοί του δεν ήταν αξιόπιστοι μετά από χρόνια εύκολης κριτικής κατά των Βρυξελλών. Ο ηγέτης των Εργατικών, Jeremy Corbyn, ευρωσκεπτικιστής εδώ και πολύ καιρό, καταδίκαζε την Ένωση με εξασθενημένους επαίνους όταν δήλωσε ότι ήταν «επτά προς δέκα» υπέρ του «εντός». Οι δημοσκοπήσεις στην πορεία προς το δημοψήφισμα έδειξαν ότι σχεδόν το ήμισυ των υποστηρικτών του Εργατικού Κόμματος ήταν αβέβαιοι για την θέση του κόμματός τους ως προς το δημοψήφισμα [6].

ΕΕ, ΑΝΤΕ ΓΕΙΑ!

Η πλευρά του «εντός» έχασε, παρά το ότι απολάμβανε την υποστήριξη των εργατικών συνδικάτων, των ηγετών των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων, των γιατρών, των κυβερνήσεων όλων των συμμάχων του Ηνωμένου Βασιλείου, διασημοτήτων που κυμαίνονται από τον David Beckham μέχρι την Ι.Κ. Rowling, και των ηγεσιών κάθε κόμματος εκτός από το UKIP. Η Τράπεζα της Αγγλίας, το ΔΝΤ, και η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων προειδοποίησαν ότι το Brexit θα βλάψει σοβαρά τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας στην Βρετανία. Την πλειοψηφία των ψηφοφόρων απλά δεν την ένοιαζε. Ο υπέρ του «εκτός», Michael Gove, μάλλον το πέτυχε όταν είπε, «Νομίζω ότι οι άνθρωποι σε αυτή την χώρα έχουν βαρεθεί τους ειδικούς».

Σίγουρα, η πλευρά του «εκτός» τροφοδοτήθηκε από μια λαϊκίστικη αντίδραση εναντίον των ελίτ. Αλλά η ίδια η εκστρατεία καθοδηγήθηκε από άψογα μέλη του κόμματος των ελίτ, τους Συντηρητικούς (Tory party), όπως ο απόφοιτος του Ήτον πρώην δήμαρχος του Λονδίνου Μπόρις Τζόνσον και ο Λόρδος Καγκελάριος (Lord Chancellor, υπουργός Δικαιοσύνης) Gove. Επίσης, η διάθεση εκείνων που είναι ενάντιοι στο κατεστημένο δεν φαίνεται να καθοδηγούσε τους νέους ψηφοφόρους: Η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων κάτω των 50 ετών ψήφισαν «εντός», ενώ ήταν τα άτομα άνω των 50 ετών που ώθησαν το Ηνωμένο Βασίλειο να φύγει. Πολλοί απογοητευμένοι νέοι ψηφοφόροι θα αισθανθούν ότι οι ηλικιωμένοι -νοσταλγοί μιας αλλοτινής Βρετανίας- τους έχουν κλέψει ένα ευρωπαϊκό μέλλον.

Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, όμως, η ψήφος υπέρ του «εκτός» ήταν μια ψήφος κατά της μετανάστευσης. Οι τελευταίες ημέρες της εκστρατείας αποκάλυψαν πιο καθαρά από ποτέ πόσο τελείως αντίθετη με την μετανάστευση ήταν η εκστρατεία του «εκτός». Οι αρχικές δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι σχεδόν τα τρία τέταρτα των ψηφοφόρων [7] οι οποίοι έβλεπαν την μετανάστευση ως το πιο σημαντικό θέμα που αντιμετωπίζει η Βρετανία ευνοούσαν το Brexit, ενώ οι ισχυρές πλειοψηφίες όσων έβλεπαν τα οικονομικά θέματα ως το κύριο μέλημα, υποστήριζαν το «εντός».