Καθόλου ήσυχα στο Ανατολικό Μέτωπο του ΝΑΤΟ

Σε μια συνέντευξή του πριν από την συνταξιοδότησή του [1], την 1η Μαΐου, ο κορυφαίος αξιωματικός του στρατού του ΝΑΤΟ, στρατηγός Philip Breedlove, προειδοποίησε ότι ο ρωσικός στρατός δεν θα μπορούσε να είναι τριάμισι μέτρα ψηλός, αλλά ήταν «σίγουρα κοντά στα δυόμισι». Οι σχεδιαστές του πολέμου στο ΝΑΤΟ έχουν δίκιο να ανησυχούν για την ρωσική στρατιωτική απειλή στην ανατολική πλευρά του. Ευτυχώς, η συμμαχία μπορεί να είναι σε ισχυρότερη θέση από ό, τι νομίζει -και παρ'όλο που οι ηγέτες της ίσως να μην το συνειδητοποιούν, αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι σχεδόν σίγουρα το συνειδητοποιούν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και οι στρατηγοί του.

Οι προσπάθειες του ΝΑΤΟ να οικοδομήσει μια ισχυρότερη αποτρεπτική και αμυντική στάση στα ανατολικά είναι απαραίτητες και εδώ και καιρό καθυστερημένες. Αλλά μπορεί να μην είναι αρκετές για να αποκλιμακώσουν την αντιπαράθεση μεταξύ της συμμαχίας και της Ρωσίας και να μειώσουν τον κίνδυνο της άμεσης σύγκρουσης. Δύο χρόνια αφότου το ΝΑΤΟ δρομολόγησε σχέδια για να ενισχύσει τις άμυνες στο ανατολικό μέτωπό του, μια ενδιάμεση διόρθωση είναι απαραίτητη για να μειωθεί ο κίνδυνος της σύγκρουσης με την Ρωσία.

Η αντίληψη του ΝΑΤΟ για την ρωσική απειλή έχει αλλάξει δραματικά από τότε που η Μόσχα καταβρόχθισε την Κριμαία. Ενώ κάποτε θεωρείτο ότι είχε λιγότερους άνδρες και λιγότερα όπλα [2] από το ΝΑΤΟ, η Ρωσία θεωρείται πλέον από πολλούς παρατηρητές ως μια ανώτερη στρατιωτική δύναμη, έτοιμη να ανατρέψει μια συμμαχία που έχει «λιγότερους άνδρες, λιγότερα όπλα και είναι υπερκερασμένη» (outnumbered, outranged, and outgunned) [3] στην ανατολική πλευρά της. Από την πλευρά της Δύσης, η Ρωσία είναι μια ρεβιζιονιστική, νεο-ιμπεριαλιστική και επεκτατική δύναμη αποφασισμένη να ανατρέψει την μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ευρωπαϊκή τάξη ασφάλειας, να καταστρέψει την συνοχή του ΝΑΤΟ, και να αποκαταστήσει την σφαίρα επιρροής της σε ολόκληρη την πρώην Σοβιετική Ένωση. Ως μια στρατιωτική συμμαχία με μια συλλογική δέσμευση ασφαλείας στον πυρήνα της, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενισχύσει την εκτεθειμένη ανατολική πλευρά του με μια πιο επίμονη παρουσία των βαρύτερων δυνάμεών του για να καθησυχάσει τις χώρες αυτές με την αποφασιστικότητα και την ικανότητα του ΝΑΤΟ να κάνει τηρήσει την δέσμευσή του επί του άρθρου 5. Οι στρατιωτικές οργανώσεις είναι επιρρεπείς στο να προγραμματίζουν συντηρητικά, και το ΝΑΤΟ στηρίζει τα σχέδιά του στο χειρότερο δυνατό σενάριο.

Από την θέση του Πούτιν, ωστόσο, «ο συσχετισμός των δυνάμεων», για να χρησιμοποιήσουμε μια παλιά σοβιετική φράση, ίσως είναι εντελώς διαφορετικός. Από την πλευρά του Κρεμλίνου, το ΝΑΤΟ στην απόφασή του να εξαπλωθεί ανατολικά, έχει επιβληθεί μέσα σε παραδοσιακά χωράφια της Ρωσίας. Εν τω μεταξύ, η Μόσχα πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να ανατρέψουν το καθεστώς του Πούτιν με την προώθηση της δημοκρατίας μέσα και γύρω από την χώρα. Οι εκτιμήσεις της Ρωσίας για την στρατιωτική ισορροπία με το ΝΑΤΟ διαπνέεται από μια βαθιά αίσθηση κατωτερότητας από την άποψη των συμβατικών Prompt Global Strike δυνατοτήτων (δυνατότητες ταχέων χτυπημάτων παγκσμίως), των πυρηνικών όπλων, των πυραυλικών αμυνών, των κυβερνο-όπλων, και ακόμη και τις πολυ-διαφημισμένες υβριδικές μορφές πολέμου. Το ρωσικό γενικό επιτελείο, όπως και οι στρατιωτικοί σχεδιαστές του ΝΑΤΟ, βασίζει τα σχέδιά του επίσης στο χειρότερο δυνατό σκεπτικό.

ΝΑΤΟϊκές και αμερικανικές σημαίες κυματίζουν καθώς ένα μαχητικό F-22 Raptor της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ πετά πάνω από την στρατιωτική αεροπορική βάση Siauliai, στην Λιθουανία, στις 27 Απριλίου 2016. INTS KALNINS / REUTERS
--------------------------------------------

Με άλλα λόγια, υπάρχουν πολλά σκεπτικά που εξελίσσονται. Το ΝΑΤΟ και η Ρωσία είναι παγιδευμένοι σε ένα κλασικό δίλημμα ασφάλειας [4]: Η κάθε πλευρά βλέπει τις προσπάθειες της άλλης πλευράς για την βελτίωση της ασφάλειας ως σαν να γίνονται εις βάρος της. Εν τω μεταξύ, η κάθε πλευρά ερμηνεύει τα δικά της μέτρα ως αμυντικά. Και έτσι, οι δύο πλευρές οικοδομούν τις δυνάμεις τους κατά μήκος των κοινών συνόρων τους, η κάθε μια υποθέτοντας ότι θα έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα για την άλλη και έτσι σταθεροποιούν το αδιέξοδο. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει το αντίθετο. Η κατάσταση έχει γίνει λιγότερο και όχι περισσότερο σταθερή, και οι εντάσεις θα συνεχίσουν να αυξάνονται εκτός κι αν και οι δύο πλευρές βρουν τρόπους για να κατέβουν από την σκάλα της κλιμάκωσης στην οποία βρίσκονται επάνω.

Με λίγα λόγια, τα στοιχήματα σχετικά με το να γίνει μια νέα κανονική κατάσταση η τρέχουσα αντιπαράθεση, δεν αποτελούν μια καλή επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη τα διακυβεύματα και για τις δύο πλευρές και το πόσο εύθραυστη πιθανώς θα είναι αυτή η κανονικότητα. Ούτε βοηθά το ότι η κάθε πλευρά κάνει εσφαλμένη ανάγνωση των προθέσεων και των δυνατοτήτων της άλλης. Η ρωσική απειλή για την ανατολική πλευρά της συμμαχίας δεν είναι πιθανώς τόσο σοβαρή όπως συνήθως υποτίθεται. Και από την πλευρά της, η Μόσχα συχνά παραποιεί σκόπιμα την απειλή του ΝΑΤΟ προς την ρωσική ασφάλεια για εσωτερικούς πολιτικούς σκοπούς.