Ενώνοντας… το Ηνωμένο Βασίλειο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ενώνοντας… το Ηνωμένο Βασίλειο

Τι έρχεται μετά το Brexit

Το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα του Ηνωμένου Βασιλείου αποτελεί ένα συστηματικό μειονέκτημα στους τρίτους αμφισβητίες του δίπολου Εργατικών-Συντηρητικών. Οι εκλογές γίνονται ανά εκλογική περιφέρεια, με το κόμμα που λαμβάνει το μεγαλύτερο αριθμό των ψήφων να κερδίζει. Όλες οι άλλες ψήφοι, ως εκ τούτου, μετράνε χωρίς αποτέλεσμα, κάτι που αδικεί συστηματικά τα μικρότερα κόμματα. Το νεόκοπο Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), για το σύνολο των 3.800.000 ψήφων που έλαβε στις εκλογές του 2015, εξασφάλισε μόνο μια έδρα στο Κοινοβούλιο. Μικρή κατάπληξη δημιουργεί το ότι οι μεγιστάνες των Εργατικών έφθασαν να πιστεύουν ότι ο πυρήνας των ψηφοφόρων τους δεν είχε πουθενά αλλού να στραφεί. Και έτσι τους αγνόησαν.

12072016-2.jpg

Ένας υποστηρικτής του «Ψηφίστε Εκτός» κρατά ψηλά την σημαία της [βρετανικής] Ένωσης έξω από την Downing Street στο Λονδίνο, αφότου η Βρετανία ψήφισε υπέρ του να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις 24 Ιουνίου 2016. NEIL HALL / REUTERS
-----------------------------------------

Εισάγετε τώρα το δημοψήφισμα, που ανέδειξε τα προϋπάρχοντα ρήγματα στην αγγλική κοινωνία. Ήταν μια εκλογική διαδικασία στην οποία κάθε ψήφος μετρούσε. Και το 37% των ατόμων που ψήφισαν Εργατικούς το 2015 ψήφισαν «εκτός» στο δημοψήφισμα, παρά το ότι η γραμμή του κόμματος ήταν υπέρ του «εντός». Σε περιοχές του ανατολικού Λονδίνου, οι «εκτός» ήταν σημαντικά περισσότεροι από όσους ψήφισαν υπέρ του UKIP στις γενικές εκλογές του 2015, στις οποίες το UKIP ήταν το μόνο πολιτικό κόμμα που υποστήριξε το Brexit. Σε αυτή την ψηφοφορία, το UKIP τερμάτισε δεύτερο μετά στο Εργατικό Κόμμα. Σε αντιδιαστολή, στο δημοψήφισμα, το «εκτός» πήρε το 70% των ψήφων στο Havering, το 62% στο Barking και το Dagenham, και 63% στο Bexley. Εν τω μεταξύ, στην βορειοδυτική περιοχή γύρω από το Λίβερπουλ, το UKIP πέτυχε μόνο το 9,7% των ψήφων το 2015, αλλά το «εκτός» συγκέντρωσε το 51,5% κατά το δημοψήφισμα (η ακριβής σύγκριση είναι δύσκολη, επειδή οι περιοχές που χρησιμοποιούνται για το δημοψήφισμα δεν ήταν ίδιες με τις εκλογικές περιφέρειες, σύμφωνα με τις οποίες διοργανώνονται οι γενικές εκλογές).

Εξίσου εντυπωσιακές ήταν οι διαφορές στην κινητοποίηση των ψηφοφόρων. Οι άνθρωποι που συνήθως δεν μπαίνουν στον κόπο να εμφανιστούν στις γενικές εκλογές (γιατί να το κάνουν για ασφαλείς έδρες των Εργατικών, όπου οι ψήφοι τους μετά βίας έχουν σημασία;) εμφανίστηκαν για το Brexit. Στα Βορειοανατολικά, το Γκέιτσχεντ είδε το «εκτός» να νικά με σχεδόν 59% των ψήφων, βάσει ενός ποσοστού συμμετοχής 70,6% (σε σύγκριση με 59% στις γενικές εκλογές). Στο κοντινό Χάρτλπουλ, το «εκτός» κατάφερε να κερδίσει το 70% των ψήφων σε ποσοστό συμμετοχής 73% (σε σύγκριση με ένα 61% το 2015). Εν ολίγοις, στην συνέχεια, η νίκη του «εκτός» ήταν, εν μέρει, μια έκφραση της απροθυμίας των ψηφοφόρων να συνεχίσουν να αγνοούνται.

ΤΑ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η αντίδραση των απογοητευμένων υπέρ του «εντός», υπήρξε άμεση. Μέχρι σήμερα, ένα ψήφισμα για να ακυρωθεί το αποτέλεσμα (με την αιτιολογία ότι η προσέλευση ήταν κάτω από το 75% και η νικήτρια πλευρά έλαβε λιγότερες από το 60% των ψήφων) έχει λάβει πάνω από τέσσερα εκατομμύρια υπογραφές. Ορισμένα μέλη του Κοινοβουλίου έχουν προτείνει ότι θα πρέπει να υπάρξει ένα δεύτερο δημοψήφισμα, ή ότι το αποτέλεσμα αυτό θα μπορούσε να ακυρωθεί από μια κοινοβουλευτική ψηφοφορία (η συντριπτική πλειοψηφία των Βρετανών βουλευτών υποστηρίζουν να παραμείνει η Βρετανία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Μια τέτοια συζήτηση είναι λανθασμένη και επικίνδυνη. Σίγουρα, τα εφάπαξ δημοψηφίσματα δεν είναι ο βέλτιστος τρόπος για να κριθούν πολύπλοκα πολιτικά ζητήματα, και είναι ακόμη λιγότερο όταν δεν υπάρχει καθορισμένο όριο για την προσέλευση ή το περιθώριο της νίκης. Όπως υποστήριξε ο κορυφαίος οικονομολόγος Kenneth Rogoff, φαίνεται παράξενο ότι μια τέτοια κρίσιμη απόφαση θα μπορούσε να γίνει από το 36% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Περαιτέρω, οι υπέρ του «εντός» επίσης έχουν δίκιο όταν ισχυρίζονται ότι το στρατόπεδο των «εκτός» αποδείχθηκε αποτελεσματικό στο να διαστρεβλώνει την αλήθεια˙ το επιχείρημά του, ζωγραφισμένο στο πλάι στα λεωφορεία της εκστρατείας του, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πληρώνει 350 εκατομμύρια λίρες (465 εκατ. δολάρια) την εβδομάδα προς την ΕΕ ήταν απλά και αποδεδειγμένα ψευδές. Και είναι αναμφίβολα αλήθεια ότι μερικοί άνθρωποι δεν είχαν σκεφτεί το τι θα σήμαινε η ψήφος τους.

Ωστόσο, όλα αυτά είναι παρελθόν. Οι πολιτικές εκστρατείες δεν είναι συνήθως φάροι ειλικρίνειας και ευθύτητας. Και η ιδέα ότι μεγάλοι αριθμοί των ψηφοφόρων υπέρ του Brexit βιώνουν τύψεις είναι τόσο αναπόδεικτη όσο και αδιάφορη. Οι ψηφοφόροι γνώριζαν το διακύβευμα πριν το δημοψήφισμα. Ήταν μια εφάπαξ διαπραγμάτευση. Τα τέσσερα εκατομμύρια υπογράφοντες το ψήφισμα επισκιάζονται από τα 17,4 εκατομμύρια που ψήφισαν υπέρ του Brexit. Και είναι δύσκολο να αποφευχθεί η αίσθηση ότι ένα μεγάλο μέρος της απογοήτευσης στο στρατόπεδο των «εντός» προέρχεται από ανθρώπους που απλά δεν έχουν συνηθίσει να χάνουν εκλογές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την δική τους ζωή. Όπως το έθεσε ο καθηγητής στο Μάντσεστερ, Rob Ford, η αγγλική μεσαία τάξη απλά βιώνει αυτά που οι ψηφοφόροι του UKIP έπρεπε να ανεχθούν επί χρόνια.