Η συμφωνία με το Ιράν λειτούργησε | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η συμφωνία με το Ιράν λειτούργησε

Ιδού το πώς θα γίνει ακόμη πιο αποτελεσματική
Περίληψη: 

Το να συνεχίσει να υποστηρίζεται ότι το Ισραήλ και η περιοχή δεν είναι ασφαλέστερη ως αποτέλεσμα της συμφωνίας θα είναι σαν να υποστηρίζεται ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν ήταν ποτέ μια απειλή εξ αρχής.

Ο TRITA PARSI είναι ο συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο Losing an Enemy: Obama, Iran and the Rebirth of Diplomacy. Είναι επίσης πρόεδρος του Εθνικού Ιρανο-αμερικανικού Συμβουλίου.

Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που διπλωμάτες από το Ιράν και τους P5+1 (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες συν την Γερμανία) αψήφησαν την συμβατική σοφία και σύναψαν μια συμφωνία με στόχο τόσο το να εμποδιστεί το Ιράν να αποκτήσει την βόμβα όσο και το να εμποδιστεί να το βομβαρδίσουν. Εκείνη την εποχή, οι επικριτές της συμφωνίας ήταν εξοργισμένοι˙ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου την αποκάλεσε «ιστορικό λάθος» [1] που θα ανοίξει το δρόμο στο Ιράν να αποκτήσει την βόμβα [2]. Αλλά δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου. Το Ιράν δεν είναι ο ηγεμόνας της Μέσης Ανατολής, το Ισραήλ υπάρχει ακόμα στον χάρτη, και η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη εξακολουθούν να ορίζουν η μια την άλλη ως εχθρούς. Αυτές τις μέρες, φωνές όπως του Jonathan Greenblatt της Anti-Defamation League (Σύνδεσμος Αντι-Δυσφήμισης), επικρίνουν την συμφωνία για το γεγονός ότι άλλαξε πολύ λίγα [3].

Όμως, μια πιο προσεκτική εξέταση δείχνει ότι είχε μια βαθιά επίδραση στην γεωπολιτική δυναμική της περιοχής. Μόλις πριν από τέσσερα χρόνια, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αναφερόταν επανειλημμένα ως η υπ’ αριθμόν ένα απειλή για την εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ έθεταν το ρίσκο μιας ισραηλινής επίθεσης στο Ιράν στο 50% [4], μια αντιπαράθεση στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες γρήγορα θα εσύροντο [να συμμετάσχουν]. Ένας πόλεμος που θα ήταν ακόμα πιο αποσταθεροποιητικός από την εισβολή στο Ιράκ, δεν ήταν απλώς μια δυνατότητα˙ φαινόταν πιθανός.

Σήμερα, ωστόσο, η συζήτηση περί πολέμου έχει σταματήσει. Ακόμη και η επιθετική κυβέρνηση του Νετανιάχου έχει γίνει σιωπηλή επί του θέματος. Ο πρώην υπουργός Άμυνας, Moshe Yaalon, «γεράκι» από μόνος του, ανακοίνωσε πριν από λίγες εβδομάδες [5] ότι «σε αυτό το σημείο, και στο προβλεπτό μέλλον, το Ισραήλ δεν αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή. Έτσι, είναι σωστό η ηγεσία της χώρας να σταματήσει να τρομάζει το σύνολο των πολιτών και να σταματήσει να τους δίνει την αίσθηση ότι βρισκόμαστε ενώπιον ενός δεύτερου Ολοκαυτώματος».

Επιπλέον, μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ που επισκέφθηκαν πρόσφατα το Ισραήλ έχουν επίσης σημειώσει ότι οι Ισραηλινοί δεν μετατρέπουν πλέον κάθε κουβέντα σε μια συζήτηση για την ιρανική πυρηνική απειλή. «Δεν μπορώ να μετρήσω πόσες φορές εγώ και πολλά μέλη του Κογκρέσου ενημερωθήκαμε επειγόντως και με πάθος ότι η διαπραγμάτευση με την ιρανική απειλή ήταν ευσεβείς πόθοι και αποκορύφωμα τρέλας, έγραψε μετά από μια πρόσφατη επίσκεψη στο Ισραήλ ο Αντιπρόσωπος Keith Ellison (Δημοκρατικός από την Μινεσότα.) [6]. «Και τώρα; Τίποτα».

Η πυρηνική συμφωνία λοιπόν σταμάτησε την πορεία προς τον πόλεμο και την πρόοδο του Ιράν προς μια βόμβα. Και αυτό σίγουρα πληροί τις προϋποθέσεις ως μια σημαντική αλλαγή. Το να συνεχίσει να υποστηρίζεται ότι το Ισραήλ και η περιοχή δεν είναι ασφαλέστερη ως αποτέλεσμα της συμφωνίας θα είναι σαν να υποστηρίζεται ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν ήταν ποτέ μια απειλή εξ αρχής. Αυτή δεν είναι μια θέση που η κυβέρνηση του Λικούντ στο Ισραήλ μπορεί να στηρίξει με ειλικρίνεια.

13072016-1.jpg

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry (αριστερά) και ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, σε διμερή συνάντηση στην Βιέννη, στις 17 Μαΐου του 2016. LEONHARD FOEGER / REUTERS
----------------------------------------------

Άλλες επικρίσεις για την συμφωνία επικεντρώθηκαν στις προβλέψεις ότι το Ιράν δεν θα τηρήσει την συμφωνία. Ωστόσο, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας ανέφερε ότι το Ιράν τηρεί τις υποχρεώσεις που έχει από την συμφωνία [7]. Επίσης, δεν επιβεβαιώνονται οι προφητείες ότι οι περιφερειακές πολιτικές του Ιράν θα ριζοσπαστικοποιηθούν, ότι η συμφωνία, όπως έγραψε ο James Phillips του Ιδρύματος Heritage, θα «προβάλλει μια [αμερικανική] αδυναμία που θα μπορούσε να ενθαρρύνει περαιτέρω τους Ιρανούς σκληροπυρηνικούς». [8] Σίγουρα, η Ουάσιγκτον συνεχίζει να βλέπει πολλές από τις περιφερειακές δραστηριότητες του Ιράν ως αρνητικές και αποσταθεροποιητικές, αλλά οι δραστηριότητες αυτές δεν έχουν αυξηθεί ως αποτέλεσμα της πυρηνικής συμφωνίας. Η στάση της Χεζμπολάχ και της Τεχεράνης προς το Ισραήλ, για παράδειγμα, δεν έχει γίνει πιο επιθετική από ό, τι ήταν ήδη. Τυχόν αλλαγές που έχουν επέλθει, έχουν τις ρίζες τους στις περιφερειακές εξελίξεις -τον συριακό εμφύλιο πόλεμο ή την Σαουδαραβική επίθεση στην Υεμένη- παρά στην πυρηνική συμφωνία. Σημαντικές εξελίξεις στην Συρία, όπως η ευρύτερη είσοδος της Ρωσίας στον πόλεμο ή οι ελιγμοί του Ιράν στο έδαφος, έχουν διαχωριστεί από την πυρηνική συμφωνία και συνδέονται άμεσα με τις εξελίξεις επί του εδάφους στην Συρία.

Αν μη τι άλλο, όπως μου είπε τον περασμένο Δεκέμβριο η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Federica Mogherini, η συμφωνία άνοιξε τον δρόμο για την επανάληψη του διαλόγου για την Συρία, κάτι που προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας για τον τερματισμό της σφαγής εκεί. «Αυτό που έχουμε τώρα στην Συρία -συνομιλίες που φέρνουν μαζί όλους τους διαφορετικούς δρώντες (και το έχουμε τώρα και όχι πέρσι)- είναι γιατί είχαμε την [πυρηνική] συμφωνία», μου είπε. Και τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι δήλωσε ότι το Ιράν ήταν «χρήσιμο» στο Ιράκ [9] όπου τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και το Ιράν μάχονται το Ισλαμικό Κράτος (ISIS).