Το σχέδιο της May για το Brexit

Θα είναι δύσκολο για τους Βρετανούς διαπραγματευτές να συμφωνήσουν και να ιεραρχήσουν τα πολλά ζητήματα που διακυβεύονται και εκείνα από τα οποία θα προκύψουν οι σημαντικότεροι στόχοι της χώρας. Συνεπώς, είναι θετικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι δεν βιάζεται καθόλου να επικαλεστεί το άρθρο 50, την πρόβλεψη της συνθήκης διακυβέρνησης της ΕΕ για την αποχώρηση από την Ένωση, ένα βήμα που απαιτείται για να εγκαταλειφθεί επίσημα η ΕΕ. Με αυτόν τον τρόπο, ο καθένας, και ιδιαίτερα οι διαπραγματευτές που θα συγκεντρώσει το Whitehall, θα έχουν χρόνο να προετοιμαστούν και να σχεδιάσουν τις στρατηγικές για την επίτευξη των καλύτερων δυνατών αποτελεσμάτων για όσες περισσότερες ενδιαφερόμενες πλευρές είναι δυνατόν.

Παρά το γεγονός ότι αναφέρθηκε εκείνη την στιγμή ως αγενώς σκληρή στάση, η πρωθυπουργός επέδειξε την οξύνοιά της ως διαπραγματευτής, αρνούμενη να διαβεβαιώσει τους Ευρωπαίους πολίτες που διαμένουν ήδη στο Ηνωμένο Βασίλειο ότι θα είναι σε θέση να μείνουν αφότου το Ηνωμένο Βασίλειο φύγει επίσημα την ΕΕ. Αντίθετα με τους αντιπάλους της για την ηγεσία των Συντηρητικών, εκείνη συνειδητοποίησε ότι αυτό είναι ένα βασικό σημείο των διαπραγματεύσεων στο οποίο θα πρέπει να ενδώσει μόνο σε αντάλλαγμα για μια ίση ή παρόμοια παραχώρηση, ενδεχομένως σε μια πτυχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων εντός της ΕΕ. Είναι ατυχές το γεγονός ότι κάποιοι ταλαντούχοι Ευρωπαίοι θα έχουν αυτήν την δαμόκλειο σπάθη να κρέμεται από πάνω τους, αλλά οι περισσότεροι θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτό, όπως και τόσες άλλες πολιτικές, θα πρέπει να τύχει διαπραγμάτευσης σε αυτόν τον νέο -μετά το δημοψήφισμα- κόσμο.

Η Μέι μπορεί επίσης να μάθει από τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, ειδικότερα την συμφωνία που ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον συνήψε με τους ηγέτες της ΕΕ στις 19 Φεβρουαρίου 2016. Κέρδισε μια σειρά από παραχωρήσεις, όπως την απαλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου από την δέσμευση να σχηματίσει μια «διαρκώς στενότερη ένωση», εμποδίζοντας την χώρα από το να καλείται να συμβάλλει στην διάσωση της ευρωζώνης, και περιορίζοντας τα οφέλη για τους εργαζόμενους μετανάστες της χώρας (αν και όχι στον βαθμό που το Ηνωμένο Βασίλειο είχε ζητήσει αρχικά). Ωστόσο, οι προσπάθειες του Κάμερον να εξασφαλίσει ένα βρετανικό κοινοβουλευτικό βέτο επί των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν επιβεβαίωσε τις προσδοκίες, όπως έκανε με τις προσπάθειές του να εξαιρεθεί το Ηνωμένο Βασίλειο από τους δημοσιονομικούς κανονισμούς της ΕΕ. Οι ευρωσκεπτικιστές πάντα ήταν δύσκολο να ικανοποιηθούν και έσπευσαν να πουν ότι είχε αποτύχει να κερδίσει και πάλι τον έλεγχο της χώρας λόγω των δικών του υποθέσεων.

Τα διδάγματα από την εμπειρία αυτή θα τροφοδοτήσουν τον τρέχοντα διαπραγματευτικό σχεδιασμό. Για παράδειγμα, περισσότερος χρόνος θα έπρεπε να έχει αφιερωθεί για την οικοδόμηση ομάδων συμμάχων μεταξύ των άλλων 27 χωρών-μελών. Η Μέι έχει ήδη κάνει επισκέψεις σε μικρότερα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, γεγονός που υποδηλώνει ότι αναγνωρίζει ότι χρειαζόταν να αφιερωθεί περισσότερος χρόνος στην οικοδόμηση υποστήριξης σε όλη την ήπειρο.

Η δεύτερη πρόκληση είναι οι εσωτερικές μάχες του Ηνωμένου Βασιλείου. Εδώ, η Μέι έχει υποσχεθεί να μην επικαλεστεί το άρθρο 50 μέχρι να έχει εξασφαλίσει μια «προσέγγιση όλου του βασιλείου» που να αντιμετωπίζει τα προβλήματα της Βόρειας Ιρλανδίας και της Σκωτίας. Οι δύο περιοχές ψήφισαν με συντριπτική πλειοψηφία να παραμείνουν στην ΕΕ, και η Σκωτία έχει απειλήσει να κάνει το δικό της δημοψήφισμα για να «εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο». Η Μέι επισκέφθηκε το Εδιμβούργο στα μέσα Ιουλίου και δέκα ημέρες αργότερα ταξίδεψε στο Μπέλφαστ, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα της δέσμευσής της για να συμπεριλάβει τις ανησυχίες των αποκεντρωμένων διοικήσεων στις διαπραγματεύσεις.

Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι όχι λιγότερες από 11 εθνικές εκλογές έχουν προγραμματιστεί στις χώρες-μέλη της ΕΕ για τα επόμενα δύο χρόνια. Το τοπίο αναπόφευκτα θα αλλάξει κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Οι εκθέσεις δείχνουν τώρα ότι η βρετανική κυβέρνηση θα περιμένει να διεξαχθούν οι εκλογές στην Γαλλία και την Γερμανία το επόμενο έτος για να επικαλεστεί το άρθρο 50, ωθώντας την έναρξη της επίσημης διαδικασίας διαπραγμάτευσης των δύο ετών έως τα τέλη του 2017, κάτι που θα παρέχει επιπλέον χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο για προετοιμασία.

Ο Boris Johnson, στις 24 Ιουνίου 2016. MARY TURNER / REUTERS
----------------------------------------------------

Αμέσως μετά το δημοψήφισμα, οι ηγέτες στις Βρυξέλλες και σε αρκετές άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ έλαβαν φαινομενικά άκαμπτες θέσεις. Ο Jean-Claude Juncker, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι «Το Brexit δεν θα είναι ένα φιλικό διαζύγιο». Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ απέκλεισε τις άτυπες διαπραγματεύσεις πριν από την επίκληση του άρθρου 50, δηλώνοντας ότι η ενέργεια αυτή δεν θα πρέπει να απαιτήσει «μεγάλο χρονικό διάστημα». Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ απαίτησε η βρετανική κυβέρνηση να υποβάλει γρήγορα την ειδοποίηση για το άρθρο 50.