Τα δώρα του Brexit για τον Πούτιν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τα δώρα του Brexit για τον Πούτιν

Πώς η Ρωσία μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευρωπαϊκές διαιρέσεις

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να έχει εκφράσει δημοσίως την ανησυχία του για τις μελλοντικές προκλήσεις για το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση στην διάρκεια του διαζυγίου τους [1], αλλά το Brexit αποτελεί μια πραγματική ευκαιρία για την Ρωσία. Μάλιστα, ο Ρώσος πρόεδρος [2] θα εκμεταλλευτεί την κατάσταση με τρεις τρόπους βραχυπρόθεσμα.

Κατ’ αρχάς, εγχωρίως, το Brexit είναι μια εγχώρια νίκη για τον Πούτιν, τροφοδοτώντας ευρύτερη εθνικιστική ατζέντα του [3] και κάνοντας πιο βιώσιμη την εγχώρια στήριξή του. Από τότε που ψηφίστηκε το Brexit, η μηχανή δημοσίων σχέσεων του Κρεμλίνου έχει επικεντρωθεί στην ισχυρή ηγεσία του Πούτιν και την ικανότητα της Ρωσίας να υπομένει δυσκολίες εξαιτίας των Δυτικών οικονομικών κυρώσεων και μιας αποδυναμωμένης παγκόσμιας τιμής του πετρελαίου. Για τον Πούτιν, η Ρωσία αντέχει στις προκλήσεις, ενώ η Ευρώπη φαινομενικά καταρρέει.

Δεύτερον, στο εξωτερικό, το Brexit ενισχύει την ευρύτερη «διαίρει και βασίλευε» εξωτερική πολιτική του Πούτιν [4]. Το δημοψήφισμα ακολουθήθηκε από την παραίτηση του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος ήταν ένας ειλικρινής επικριτής του Ρώσου ηγέτη και προειδοποίησε τον περασμένο Μάιο ότι ο Πούτιν θα ήταν «ευτυχής» με ένα Brexit και μια αποδυναμωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Είχε δίκιο, και ο Πούτιν έχει δηλώσει την ετοιμότητά του για αυτό που αποκαλεί «εποικοδομητικό διάλογο» με την αντικαταστάτρια του Κάμερον Theresa May [5].

Παρά τις προφανείς οικονομικές προκλήσεις που συνδέονται με μια ΕΕ βυθισμένη σε κρίση, η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει αναμφίβολα την ευκαιρία να ενισχύσει τις διμερείς οικονομικές σχέσεις της με τα ευρωπαϊκά έθνη, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας [6]. Το Brexit σηματοδοτεί την αποχώρηση μιας μεγάλης δύναμης από την ΕΕ, κάτι που μειώνει αναγκαστικά την καθαρή ισχύ της Ένωσης. Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μια από τις κορυφαίες φωνές της ΕΕ κατά του Nord Stream-2, ενός αγωγού φυσικού αερίου μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, και το Brexit θα έχει αναμφίβολα σοβαρές συνέπειες για την ατζέντα της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ. Χωρίς την βρετανική αντιπολίτευση για τον αγωγό, η στήριξη του Βερολίνου σε αυτόν θα αντιμετωπίσει μικρή αντίσταση στις Βρυξέλλες. Το Brexit αφαιρεί έτσι ένα σημαντικό εμπόδιο για την αύξηση των ενεργειακών δεσμών μεταξύ της Ρωσίας και της ΕΕ. Από την άποψη των Ηνωμένων Πολιτειών, η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ σηματοδοτεί την εξασθένιση των Δυτικών θεσμών και φέρνει σε αμφισβήτηση το μέλλον τους, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ. Περαιτέρω, η υποστήριξη του Αμερικανού προεδρικού υποψήφιου Trump στο Brexit και η γενικά άποψή του για τον Πούτιν φαίνεται να σημαίνει ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να συνεχίσουν να πηγαίνουν καλά για τον Πούτιν στην Δύση.

Τρίτον, όσον αφορά τις κυρώσεις, το Brexit θα μπορούσε να είναι μια σημαντική νίκη για την Ρωσία του Πούτιν. Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ένας από τους ισχυρότερους υποστηρικτές των κυρώσεων κατά της Ρωσίας στο εσωτερικό της ΕΕ [7] για την συνεχιζόμενη επιθετικότητά του εναντίον της Ουκρανίας και την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 [8]. Ακόμη και πριν από το Brexit, η ακλόνητη δέσμευση της ΕΕ για την επιβολή κυρώσεων είχε αρχίσει να απομειώνεται. Για τις Βρυξέλλες, η εστίαση θα μετατοπιστεί τώρα στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από το Brexit και την αποτροπή της κατάρρευσης του σχεδίου της ΕΕ. Αυτό σημαίνει λιγότερο χρόνο για την διατήρηση των ρωσικών κυρώσεων, δεδομένου μάλιστα ότι το θέμα ήταν ήδη μια περιοχή με μεγάλες διαφωνίες στο εσωτερικό της ΕΕ.

Πράγματι, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπήρξε μια ώθηση για να επιστρέψουν στο business as usual οι σχέσεις με την Ρωσία του Πούτιν. Νωρίτερα φέτος, οι κυρώσεις είχαν παραταθεί για άλλους έξι μήνες, μέχρι τον Ιανουάριο του 2017. Ωστόσο, κάποια έθνη της ΕΕ έχουν προσπαθήσει να προστατεύσουν τις δυνατότητές τους για να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με την Ρωσία, και οι προσπάθειες βρίσκονται σε εξέλιξη για την αποκατάσταση των οικονομικών και διπλωματικών σχέσεων το συντομότερο δυνατό. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο, το γαλλικό κοινοβούλιο ενέκρινε ένα ψήφισμα για την άρση των κυρώσεων της ΕΕ για την Ρωσία. Για την Γαλλία, οι κυρώσεις -τώρα στον 29ο μήνα τους- θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές, με την πλειοψηφία των Γάλλων βουλευτών να πιστεύουν ότι είναι επικίνδυνες για την οικονομία. Και οι Γάλλοι δεν είναι μόνοι. Με το Brexit, Ρωσία απαλλάσσεται από τον πιο ζωηρό υπέρμαχο των κυρώσεων της ΕΕ, και τον παίκτη-κλειδί που είναι σε θέση να πείσει την Ανατολική Ευρώπη να εναρμονιστεί με τις κυρώσεις. Με το χρόνο και την ενέργεια των Βρυξελλών να αφιερώνεται τώρα αλλού, είναι ακόμη πιο πιθανό ότι εντός της ΕΕ θα επικρατήσουν οι δυνάμεις κατά των κυρώσεων.

Το μεγαλύτερο κέρδος για τον Πούτιν είναι οι επιπτώσεις του Brexit: Η δυνητική αποχώρηση της Αυστρίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, και της Ουγγαρίας, οδηγούμενη από την αυξανόμενη δύναμη της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Η ανατροπή των περίπου 70 ετών ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα είναι ευπρόσδεκτη από τον Πούτιν, όπως και η διάλυση του ΝΑΤΟ ή άλλων θεσμικών οργάνων. Και μέσα σε λίγες ώρες από το Brexit, άλλες χώρες της ΕΕ σηματοδοτούσαν το ενδιαφέρον τους να πράξουν αναλόγως. Πράγματι, ορισμένες χώρες έχουν ζητήσει παρόμοια δημοψηφίσματα. Οι ισχυρές εθνικιστικές δυνάμεις στο εσωτερικό της Γαλλίας αναζητούν το «δικαίωμα να επιλέξουν». Ομοίως, οι εθνικιστικές δυνάμεις στην Ολλανδία πιέζουν για δημοψήφισμα. Στην Ιταλία η Λίγκα του Βορρά καλεί επίσης για δημοψήφισμα.

Ο χρόνος θα αποκαλύψει τον πραγματικό αντίκτυπο του Brexit στο σχέδιο της ΕΕ, αλλά τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, η ΕΕ είναι διχασμένη. Ο Πούτιν θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την διαίρεση, το τρεμάμενο εμπόριο και την ασφάλεια. Ωστόσο, με την άνοδο που πετυχαίνουν οι ολοένα και πιο εθνικιστικές ατζέντες εντός της ΕΕ, φαίνεται να χρειάζεται πολύ λίγο για να εκμεταλλευτεί τους φόβους της πολυπολιτισμικότητας σε κάποιους θύλακες της ηπείρου.

Η απόσπαση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ θα πάρει κάποιο χρόνο ακόμα. Η διαδικασία αυτή είναι η πρώτη του είδους της και, ως εκ τούτου, είναι βέβαιο ότι θα αφήσει το παγκόσμιο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό τοπίο στο κενό για κάποιο χρονικό διάστημα ακόμα. Όπως και μεγάλο μέρος του κόσμου, ο Πούτιν θα προετοιμαστεί για αυτό που θα επακολουθήσει. Εμείς δεν γνωρίζουμε ακόμη πόσο καλά η ΕΕ θα ελιχθεί στις προκλήσεις που έχει μπροστά της, αλλά μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την έξυπνη ικανότητα του Πούτιν να εκμεταλλεύεται την κατάσταση προς όφελός της Μόσχας.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2016-08-24/br...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&...
[2] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=6&cad=rja&...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2016-05-23/wh...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2016-04-18/russias-perpe...
[5] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&...
[6] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=9&cad=rja&...
[7] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&...
[8] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition