Μια βεστφαλιανή ειρήνη για την Μέση Ανατολή | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μια βεστφαλιανή ειρήνη για την Μέση Ανατολή

Γιατί ένα παλιό πλαίσιο θα μπορούσε να λειτουργήσει ξανά
Περίληψη: 

Η ειρήνη μπορεί πάντα να τύχει διαμεσολάβησης, ανεξάρτητα από την πολυπλοκότητα, την διάρκεια και την ένταση της σύγκρουσης, με κάποια βοήθεια από διακριτικές, έμπειρες και έγκυρες διπλωματικές διαπραγματεύσεις.

Ο MICHAEL AXWORTHY είναι ανώτερος λέκτορας και διευθυντής στο Κέντρο Περσικών και Ιρανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Exeter, στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο PATRICK MILTON είναι υπότροφος μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Free University of Berlin.
Οι ιδέες σε αυτό το άρθρο προέρχονται από μια εργασία για να διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους η Ειρήνη της Βεστφαλίας μπορεί να δώσει ιδέες για την ειρήνευση στην σύγχρονη Μέση Ανατολή. Το έργο αυτό ξεκίνησε από τον Brendan Simms και εμάς στις αρχές του 2016 υπό την αιγίδα του Cambridge Forum for Geopolitics, και θα προχωρήσει από αυτό το φθινόπωρο, σε συνεργασία με το ίδρυμα Koerber Stiftung στο Βερολίνο.

Μεταξύ 1618 και 1648, η κεντρική Ευρώπη και ιδίως η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, επλήγησαν από μια σειρά συγκρούσεων που προκλήθηκαν από ανταγωνιστικά οράματα περί πολιτικής τάξης, από μεγάλες δυνάμεις και δυναστικές αντιπαλότητες, που επιδεινώθηκαν από θρησκευτικές διαφορές. Αυτές οι συγκρούσεις σύντομα αποκλήθηκαν ως ο Τριακονταετής Πόλεμος. Ωστόσο, η ειρήνη της Βεστφαλίας, η οποία τερμάτισε με επιτυχία την γερμανική φάση της σύγκρουσης, υπήρξε πολύ παρεξηγημένη.

Η διευθέτηση του 1648 πιστεύεται ευρέως ότι εγκαινίασε το σύγχρονο σύστημα των κυρίαρχων ανεξάρτητων εθνών-κρατών στην Ευρώπη (συχνά αναφέρεται ως το βεστφαλιανό σύστημα). Και, όπως λέει το επιχείρημα, όταν η έννοια αυτή εφαρμόστηκε αργότερα στην Μέση Ανατολή μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην πραγματικότητα συνέβαλε σε μεγάλο ποσοστό στην τρέχουσα δυσλειτουργία της περιοχής. Αλλά στην πραγματικότητα, η διευθέτηση της Βεστφαλίας έκανε κάτι εντελώς διαφορετικό από ό, τι συνήθως πιστεύεται. Δημιούργησε ένα σύστημα περιορισμένης κυριαρχίας για τα πολυάριθμα κράτη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (επισήμως γνωστά ως αυτοκρατορικά φέουδα, τα οποία ήταν τα συστατικά εδάφη της αυτοκρατορίας, που κυβερνώντο από πρίγκιπες ή δημοτικά συμβούλια). Δημιούργησε, επίσης, νομικούς μηχανισμούς για την επίλυση των διαφορών και προσέφερε αμοιβαίες εγγυήσεις για την τήρηση των όρων της Συνθήκης, τα οποία, όλα μαζί, σχημάτιζαν ένα σύστημα συλλογικής ασφάλειας.

Η διόρθωση αυτού του λανθασμένου χαρακτηρισμού δεν είναι μόνο σημαντική για την κατανόηση των σύγχρονων συγκρούσεων στην Μέση Ανατολή, αλλά και για την εξεύρεση τρόπων για να σταματήσουν. Η Βεστφαλία μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι ως προσχέδιο για μια νέα συνθήκη για την περιοχή, αλλά μάλλον ως οδηγός και μια εργαλειοθήκη ιδεών και τεχνικών για την διαπραγμάτευση μιας μελλοντικής ειρήνης.

Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑ

Ο Τριακονταετής Πόλεμος ξεκίνησε με μια εξέγερση από Προτεστάντες ευγενείς στην Αψβούργια Βοημία (την σημερινή Δημοκρατία της Τσεχίας) ενάντια στις συγκεντρωτικές πολιτικές του Αψβούργου αυτοκράτορα Φερδινάνδου II (που βασίλεψε από το 1619 ως το 1637), οι οποίες ήταν δυσμενείς για τους μη Καθολικούς. Ο πόλεμος εξαπλώθηκε από τα εδάφη των Αψβούργων και βύθισε μεγάλα τμήματα της Γερμανίας αφότου ο [Γερμανός πρίγκιπας] εκλέκτορας του Παλατινάτου (ο κυβερνήτης της σημαντικής προτεσταντικής εδαφικής περιοχής και επίσης ένας φεουδάρχης υποτελής στον αυτοκράτορα) αποφάσισε να αποδεχθεί το στέμμα της Βοημίας, το οποίο οι αντάρτες είχαν αποσπάσει από τον Φερδινάνδο. Αντιμέτωπος με αυτή την πιο σοβαρή, μεγαλύτερης κλίμακας εξέγερση, η οποία απείλησε την σταθερότητα της αυτοκρατορίας στο σύνολό της, ο Φερδινάνδος έλαβε βοήθεια τόσο από καθολικές όσο και προτεσταντικές γερμανικές δυνάμεις όπως η Βαυαρία και η Σαξονία, καθώς και από τα ξαδέρφια του, τους Αψβούργους της Ισπανίας. Οι Προτεστάντες αντίπαλοί του στην αυτοκρατορία, εν τω μεταξύ, έλαβαν υποστήριξη από ξένες δυνάμεις και των δύο πίστεων: Την Δανία, την Σουηδία, και την Καθολική Γαλλία. Αυτές οι διαδοχικές ξένες επεμβάσεις παρέτειναν τον πόλεμο και τον έκαναν πολύ πιο καταστροφικό.

Το θεμελιώδες πρόβλημα πίσω από τον πόλεμο ήταν τα ανταγωνιστικά οράματα της συνταγματικής ισορροπίας, τα οποία προέκυψαν σε δύο επίπεδα: Μεταξύ των προνομιών του αυτοκράτορα και των πριγκίπων, καθώς και μεταξύ των πριγκίπων (συμπεριλαμβανομένου και του αυτοκράτορα των Αψβούργων ως ηγέτη αυτοκρατορικού φέουδου) και των αντίστοιχων υποτελών πληθυσμών εντός της επικράτειάς τους. Το θέμα της ισορροπίας της πίστεως, και το πώς οι διαιρέσεις που προκαλούνται από την Μεταρρύθμιση θα πρέπει να τυγχάνουν διαχείρισης και διευθέτησης από το αυτοκρατορικό σύνταγμα, ήταν συνυφασμένα με τα δύο αυτά ζητήματα.