Μια βεστφαλιανή ειρήνη για την Μέση Ανατολή

Φυσικά, η αναλογία μεταξύ του 17ου αιώνα στην Ευρώπη και της σημερινής Μέσης Ανατολής απαιτεί ένα ευφάνταστο άλμα, δεδομένων των τεσσάρων αιώνων που μεσολάβησαν και των αντικρουόμενων πολιτικών, κοινωνικο-πολιτιστικών, και οικονομικών πλαισίων. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν αξιοσημείωτες ομοιότητες σε πολλά βασικά επίπεδα. Για αρχή, υπάρχει η διάρκεια και η ένταση της σύγκρουσης, η απίστευτη πολυπλοκότητα των σημείων διαφωνίας, ο ρόλος των εσωτερικών εξεγέρσεων που κλιμακώνονται σε ευρύτερες συγκρούσεις, και η συμμετοχή των ξένων δυνάμεων. Υπάρχει επίσης η ένταση της θρησκευτικής εχθρότητας μεταξύ των μαχητών, η πολυπολικότητα της διεθνούς σκηνής, η αντιπαλότητα των πολυάριθμων μοναρχικών πριγκιπικών δυναστειών, και η συγχώνευση (και σύγχυση) των θρησκευτικών και πολιτικών-συνταγματικών θεμάτων. Αμφότερες οι συγκρούσεις έχουν δει να χρησιμοποιούνται μικρότεροι πληρεξούσιοι από τις μεγαλύτερες δυνάμεις για να παλεύουν για τα παράπονά τους˙ την ανάδειξη περισσότερο ή λιγότερο παρανοϊκών φόβων ασφάλειας μέσω των θρησκευτικών προκαταλήψεων˙ και την προσέλκυση νέων δυνάμεων στην σύγκρουση, για το φόβο ότι τα συμφέροντα ασφαλείας τους θα πληγούν εάν παραμείνουν αδρανείς. Αμφότερες έχουν δει την εκμετάλλευση των νέων μορφών της τεχνολογίας των πληροφοριών να επιδεινώνει τον σεχταρισμό (η εκτύπωση τον 17ο αιώνα και το Ίντερνετ σήμερα) και αμφότερες έχουν οδηγήσει σε φοβερή ένταση του ανθρώπινου πόνου. (Πιστεύεται ότι η Γερμανία έχασε έως και το ένα τρίτο του πληθυσμού της μεταξύ 1618 και 1648, και μεγάλοι αριθμοί εκτοπίστηκαν ως πρόσφυγες). Αν και ο σεχταρισμός έτυχε εκμετάλλευσης για σκοπούς ισχύος και πολιτικής και στα δύο πλαίσια, ήταν επίσης ένας αποσταθεροποιητικός παράγοντας από μόνος του. Πριν τον Τριακονταετή Πόλεμο υπήρξε ένας λειτουργικός συμβιβασμός μεταξύ Καθολικών και Λουθηρανών πριγκίπων, αλλά η αυτοκρατορική πολιτική έγινε πιο επιθετική και δογματική και πάλι στα τέλη του 16ου αιώνα. Ομοίως, οι σεχταριστικές σχέσεις στην Μέση Ανατολή μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία 30 ή περίπου τόσο χρόνια, και οι προηγούμενες κοσμικού σκεπτικού δυνάμεις στην περιφερειακή πολιτική έχουν πεταχτεί έξω και περιθωριοποιήθηκαν.

Το κύριο δίδαγμα από την ευρωπαϊκή εμπειρία είναι ότι για την επίτευξη της ειρήνης, μια αποτελεσματική λύση θα πρέπει να αρχίζει με μια πολυμερή διάσκεψη ή συνέδριο όπου όλοι οι πρωτογενείς περιφερειακοί φορείς προσέρχονται για να διαπραγματευτούν. Η συμμετοχή πρέπει να είναι όσο πιο συμπεριληπτική είναι δυνατόν˙ Ωστόσο, ορισμένοι διασπαστικοί ή άλλως δυσάρεστοι φορείς μπορεί να πρέπει να αποκλειστούν. Εξόριστοι που είχαν εξεγερθεί εναντίον των Αψβούργων είχαν αποκλειστεί από την συμμετοχή στην Βεστφαλία, ακριβώς όπως θα ήταν σήμερα το Ισλαμικό Κράτος (ή ISIS). Οι συμμετέχοντες πρέπει να είναι πρόθυμοι να εργαστούν με ευελιξία και να δημιουργήσουν νέο διπλωματικό έδαφος. Με την ενθάρρυνση του συνεδρίου, και ως μέρος της διαδικασίας, οι συμμετέχοντες πρέπει να είναι προετοιμασμένοι, όπως είπε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγιερ σε μια πρόσφατη ομιλία του στο Αμβούργο, να ανοίξουν τα συμφέροντα ασφαλείας τους με διαφάνεια, και να κάνουν κάποιες θυσίες και συμβιβασμούς για την επίτευξη της ειρήνης. Αν η Μέση Ανατολή δεν είναι ακόμη έτοιμη για αυτό, η εμπειρία του τριακονταετούς πολέμου υποδηλώνει ότι η περιοχή θα πρέπει να υπομείνει μεγαλύτερη αιματοχυσία, πριν τελικά αναγκαστεί να υιοθετήσει τις θετικές και συνεργατικές συμπεριφορές που απαιτούνται για την επίτευξη ειρήνης. Ο Steinmeier ανέφερε επίσης ότι σε κρίσιμες συγκυρίες, ο ρόλος μιας «τρίτης πλευράς» από τις μικρότερες δυνάμεις θα μπορούσε να είναι καθοριστικός για να αποκτήσει η ειρηνευτική διαδικασία μια κρίσιμη ώθηση προς την ολοκλήρωση, όπως συνέβη το 1647-1648. Σημείωσε ότι τα ευρωπαϊκά κράτη θα μπορούσαν να διαδραματίσουν έναν τέτοιο ρόλο στην Μέση Ανατολή σήμερα. Αξίζει να προστεθεί εδώ ότι οι διαπραγματευτές στην Βεστφαλία δεν επέμειναν σε μια διαρκή κατάπαυση του πυρός πριν από την έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν και συνεχίστηκαν καθώς οι μάχες μαίνονταν ακόμα, και επηρεάζονταν από τις εναλλαγές της μοίρας του πολέμου. Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της Βεστφαλίας ήταν απαραίτητο οι συμμετέχοντες να αναπτύξουν έναν βαθμό αμοιβαίας εμπιστοσύνης, για να διευκολυνθεί η μεγαλύτερη διαφάνεια μεταξύ τους σχετικά με τις ανησυχίες για την ασφάλεια τους, και να ενισχυθεί η αίσθηση του κοινού σκοπού προς την διαρκή ειρήνη. Αυτό δεν ήταν εύκολο τότε, και δεν θα ήταν εύκολο ούτε τώρα -αλλά είναι δυνατόν. Χρειάζεται χρόνο.

Ο Οίκος των Αψβούργων (μωβ). Ο Οίκος των Hohenzollern (μπλε). Η μοναρχία της Δανίας. Τα βρετανικά νησιά. Η Γαλλία (κόκκινο). Η Γερμανία. Η δημοκρατία της Πολωνίας. Τα δυτικά σύνορα της Ρωσίας.
----------------------------------------------