Το δημοκρατικό έλλειμμα της Παλαιστίνης

Την περασμένη Τρίτη, η Παλαιστινιακή Αρχή ανέβαλε [1] τις τοπικές δημοτικές εκλογές για τις αρχές του 2017 αφότου μια σειρά κλιμακούμενων αντεκδικήσεων μεταξύ του κόμματος Φατάχ του Μαχμούντ Αμπάς [2] στην Δυτική Όχθη και των αντιπάλων του ισλαμιστών της Χαμάς στην Γάζα, κατέληξε σε αδιέξοδο. Οι τοπικές εκλογές θα ήταν οι πρώτες από το 2012 (όταν η Φατάχ κατέβηκε χωρίς αντίπαλο στην Δυτική Όχθη) και ο πρώτος δημοκρατικός ανταγωνισμός μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς μετά την νίκη της τελευταίας στις βουλευτικές εκλογές του 2006. Αντ’ αυτού, οι εκλογές, αρχικά προγραμματισμένες για τις 8 Οκτωβρίου καθυστέρησαν, μετά προτάθηκε να διεξαχθούν μόνο στην Δυτική Όχθη, και τελικά αναβλήθηκαν για τέσσερις μήνες. Είναι τέτοια η κατάσταση της αντιπαλότητας Φατάχ-Χαμάς, που και τα δύο κόμματα βλέπουν ακόμη και τις τοπικές εκλογές για τα δημοτικά συμβούλια ως πολύ επικίνδυνες για να τις ανεχθούν.

Η τελευταία ρήξη μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς θα πρέπει να άρει κάθε αμφιβολία [3] σχετικά με τις δυνατότητες για συμφιλίωση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων παλαιστινιακών πολιτικών κομμάτων. Και οι δύο πλευρές είδαν τις δημοτικές εκλογές ως έναν ανταγωνισμό μηδενικού αθροίσματος. Ο Αμπάς και το κόμμα του, Φατάχ, φοβήθηκαν ότι το κόμμα της Χαμάς που εδρεύει στην Γάζα θα κερδίσει όλα τα δημοτικά συμβούλια στην Δυτική Όχθη, και η Χαμάς φοβόταν το ίδιο για τους υποψηφίους της Φατάχ στην Γάζα.

Οι αξιωματούχοι της Φατάχ, ειδικότερα, είχε κάθε λόγο να είναι στα όρια. Το κόμμα έχει υποστεί ενοχλητικές ήττες σχεδόν σε κάθε λαϊκή εκλογή επί μια δεκαετία. Μια καταστροφική απώλεια για την Χαμάς στις βουλευτικές εκλογές του 2006 οδήγησε στον εμφύλιο πόλεμο του 2007 που χώρισε την υπό την ηγεσία της Φατάχ Δυτική Όχθη από την διοικούμενη από την Χαμάς Λωρίδα της Γάζας [4]. Έκτοτε, η Φατάχ έχει δει την δημοτικότητά της μειώνεται παντού, από τις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις μέχρι τις φοιτητικές εκλογές.

Οι πρώτες δημοτικές εκλογές σε σχεδόν τρεις δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν λίγο αφότου ο πρώην ηγέτης της Παλαιστινιακής Αρχής, Γιασέρ Αραφάτ, πέθανε τον Νοέμβριο του 2004. Οι εκλογές είχαν προγραμματιστεί να λάβουν χώρα με αρκετούς γύρους, με τον πρώτο γύρο να συμβαίνει εκείνον τον Δεκέμβριο. Παρά το γεγονός ότι η Φατάχ κέρδισε [5] τον πρώτο γύρο, η Χαμάς απέκτησε τον έλεγχο πολλών συμβουλίων χωριών στην Λωρίδα της Γάζας και κέρδισε εννέα δήμους έναντι δεκατεσσάρων της Φατάχ. Η Φατάχ κέρδισε τους επόμενους δύο γύρους, αλλά η επιτυχία της Χαμάς στις μεγάλες πόλεις -όπως στην Καλκίλια στην Δυτική Όχθη και στην Ράφα στην Γάζα- σοκάρισε την Φατάχ. Με τον τέταρτο και τελευταίο γύρο, η Χαμάς είχε κερδίσει [6] το 73% των ψήφων στις υπόλοιπες κοινότητες. Όταν λογαριάστηκαν οι τελικές ψήφοι, η αναμενόμενη εντυπωσιακή νίκη της Φατάχ έμοιαζε πιο πολύ με μια οριακή νίκη.

Οι δημοτικές εκλογές του 2004-05 θα έπρεπε να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι για την Φατάχ. Αντ’ αυτού, έναν μήνα μετά τον τέταρτο γύρο, τα δύο μέρη ανταγωνίστηκαν και πάλι στις βουλευτικές εκλογές σε ολόκληρη την Δυτική Όχθη, την Γάζα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Η Χαμάς κυριάρχησε στις εκλογές, κερδίζοντας [7] τις 74 από τις 132 έδρες και η Φατάχ τις 45. Ένα χρόνο αργότερα, οι δύο πλευρές θα πολεμούσαν έναν βάναυσο εμφύλιο πόλεμο στην Λωρίδα της Γάζας, με αποκορύφωμα τον έλεγχο της Χαμάς επί του παραλιακού θύλακα. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο παρατάξεων, η οποία χώρισε με πρακτικό τρόπο την Δυτική Όχθη από την Γάζα, παραμένει μέχρι σήμερα [8].

Από τότε, διαδοχικές διαπραγματεύσεις συμφιλίωσης έχουν προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα και να προετοιμάσουν νέες εκλογές. Μετά από τις ενωτικές συνομιλίες στη Ντόχα το 2012, οι δύο πλευρές συμφώνησαν [9] να σχηματίσουν μια κυβέρνηση εθνικής συναίνεσης και να προετοιμαστούν για εκλογές. Ωστόσο, μέσα σε λίγους μήνες, οι διαπραγματεύσεις για την εγγραφή ψηφοφόρων κατέρρευσαν. Ένας εκπρόσωπος της Χαμάς κατηγόρησε [10] την Φατάχ για υποκρισία, και η ομάδα των ισλαμιστών απέσυρε την υποστήριξή της και ανακοίνωσε [11] ότι θα μποϊκοτάρει τις τοπικές εκλογές του 2012.

Παρά το γεγονός ότι κατέβηκε σε εκείνες τις εκλογές φαινομενικά χωρίς αντίπαλο, η Φατάχ βρήκε παρά ταύτα έναν τρόπο για να χάσει. Πράγματι, πολλά μέλη της Φατάχ αποστάτησαν από το κόμμα πριν από εκείνες τις δημοτικές εκλογές, και τα απομεινάρια της κομματικής λίστας κέρδισαν [12] μόνο σε έξι από τις έντεκα περιοχές της Δυτικής Όχθης. Η προσέλευση των ψηφοφόρων μειώθηκε από το 77% [13] στις προηγούμενες τοπικές εκλογές σε μόλις 55% [14], και η Φατάχ έχασε τον έλεγχο των δημοτικών συμβουλίων σε παραδοσιακές πόλεις ισχύος, όπως η Ραμάλα, η Ναμπλούς και η Τζενίν. Ένας Παλαιστίνιος ακαδημαϊκός περιέγραψε [15] τα αποτελέσματα ως προάγγελο για «το τέλος της Φατάχ».

Τέσσερα χρόνια αργότερα, η Φατάχ έχει κάνει ελάχιστα για να βελτιώσει την εικόνα της. Παρά τις μελαγχολικές επιδόσεις της στις δημοτικές εκλογές του 2012, το 2011, σχεδόν το 70% των Παλαιστινίων δήλωνε [16] ότι εμπιστεύονταν την Φατάχ. Νωρίτερα φέτος, η ίδια υπηρεσία δημοσκοπήσεων διαπίστωσε ότι ο αριθμός είχε μειωθεί [17] σε περίπου 50%. Μια άλλη δημοσκόπηση [17] τον Ιούνιο έβρισκε την Φατάχ και την Χαμάς σε ισοπαλία, αν επρόκειτο οι εκλογές να διεξαχθούν αμέσως. Ανησυχητικά, η ίδια δημοσκόπηση έδειξε ότι το 65% των Παλαιστινίων ήθελαν ο αρχηγός του κόμματος Φατάχ, Μαχμούντ Αμπάς, ήδη επί 11 χρόνια σε μια θητεία 4 ετών, να παραιτηθεί από πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής [18].