Από την Τεχεράνη στη Μοσούλη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Από την Τεχεράνη στη Μοσούλη

Το Ιράν και το Μεγάλο Παιχνίδι στην Μέση Ανατολή

Το Ιράν θέλει να κρατήσει την ιρακινή κυβέρνηση ως σύμμαχο. Το Ιράκ δεν είναι μόνο ένας γείτονας, αλλά και ένα από τα δύο φιλικά προς το Ιράν κράτη στον αραβικό κόσμο, μαζί με την Συρία του Άσαντ. Η Βαγδάτη και η Τεχεράνη μοιράζονται οικονομικούς δεσμούς και ανησυχίες ασφαλείας σχετικά με την Σαουδική Αραβία και τον σουνιτικό εξτρεμισμό ευρύτερα, αλλά οι σχέσεις τους μετριάζονται από την εγγύτητα του Ιράκ προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ουάσιγκτον παρέχει βοήθεια στην Βαγδάτη με την οποία η Τεχεράνη δεν μπορεί να ταιριάξει: Μόνο στον στρατιωτικό τομέα, η αμερικανική αεροπορική δύναμη και η επί του εδάφους υποστήριξη έχουν βοηθήσει το Ιράκ να επιτύχει σημαντικά κέρδη κατά του ISIS. Το Ιράν και οι πολιτοφυλακές-πελάτες του νιώθουν άβολα με την συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο –η αμερικανική πίεση ανάγκασε την Βαγδάτη για να παραγκωνίσει τις πολιτοφυλακές σε βασικές επιχειρήσεις, και τα στρατεύματα και τα στρατιωτικά μέσα των ΗΠΑ έχουν εισαχθεί εκ νέου στο Ιράκ. Η Τεχεράνη έχει προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τους Σιίτες πελάτες της, οι οποίοι έχουν απειλήσει [6] να στοχεύσουν τις δυνάμεις των ΗΠΑ, για να κάνει πάλι την χώρα να φαίνεται απωθητική για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμα κι έτσι, το Ιράν παραχώρησε έναν πρωταρχικό ρόλο στην Μοσούλη στον υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ ιρακινό στρατό.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΝΟΨΗ

Τα συμφέροντα του Ιράν στο Ιράκ λοιπόν δεν είναι απλά: Χρειάζεται τόσο την κυβέρνηση στην Βαγδάτη όσο και τις σιιτικές πολιτοφυλακές να πετύχουν με τον δικό τους τρόπο. Οι πολιτοφυλακές πρέπει να συνεχίσουν να επεκτείνουν την επιρροή τους εγχωρίως και στον τομέα ασφαλείας στο Ιράκ. Όσο περισσότερα κρίσιμα εδάφη ελέγχουν αποτελεσματικά οι πολιτοφυλακές (όπως στρατιωτικές βάσεις, αυτοκινητόδρομους, σημεία ελέγχου, σημεία συνοριακής διέλευσης και πόλεις και χωριά-κλειδιά), τόσο πιο εύκολο θα είναι για το IRGC να διεξάγει τις δραστηριότητές του στο Ιράκ. Ωστόσο, το Ιράν χρειάζεται να επιβεβαιώσει η ιρακινή κυβέρνηση την εξουσία της στην Μοσούλη και να κάνει αυτή την εξουσία να φαίνεται θεμιτή στους κυρίως Σουνίτες κατοίκους της περιοχής. Για να γίνει αυτό, πρέπει να αποφευχθούν οι σεχταριστικές καταχρήσεις. Προς το παρόν τουλάχιστον, η Βαγδάτη ήταν σε θέση να κρατήσει τις φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές στο περιθώριο της εκστρατείας της Μοσούλης [7].

Η δυνητική συμμετοχή της Τουρκίας περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα. Παρά το γεγονός ότι το Ιράν έχει καλύτερες σχέσεις με την Τουρκία από ό, τι με την Σαουδική Αραβία [8], αμφότερες είναι εχθροί στην Συρία και ίσως τώρα στο Ιράκ, όπου η Τουρκία έχει στρατιωτικούς συμβούλους και εκπαιδεύει πληρεξούσιους. Προξενώντας τις αντιρρήσεις της Βαγδάτης [9] και της Τεχεράνης [10], η Άγκυρα υποστήριξε πρόσφατα [11] το δικαίωμά της να συμμετάσχει στην απελευθέρωση της Μοσούλης. Έχει κινητοποιήσει επίσης μια μεγάλη δύναμη κατά μήκος των τουρκο-ιρακινών συνόρων, απειλώντας ότι είναι πρόθυμη να προχωρήσει προς την κατεύθυνση της Μοσούλης.

07112016-1.jpg

Ένα πανό στην Τεχεράνη παρουσιάζει τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ και και τον Σεΐκ Νιμρ αλ-Νιμρ, τον Σιίτη κληρικό που εκτελέστηκε από τους Σαουδάραβες, τον Ιανουάριο του 2016. REUTERS
-------------------------------

Η Τουρκία βλέπει το βόρειο Ιράκ ως μέρος της φυσικής σφαίρας επιρροής της, και ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει μιλήσει για τις ιστορικές αξιώσεις της χώρας του [12] στην Μοσούλη, μια πρώην οθωμανική επαρχία. Το να συμμετάσχει στην απελευθέρωση της πόλης θα βοηθήσει την Άγκυρα στην προώθηση αυτών των ισχυρισμών και στο να εξασφαλίσει μια πιο μόνιμη στρατιωτική παρουσία στο βόρειο Ιράκ. Ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα, μια αναπτυσσόμενη τουρκική παρουσία στο Ιράκ θα πρέπει να θεωρηθεί ως άμεση απειλή για τα ιρανικά συμφέροντα, και από την κυβέρνηση του Ιράκ και από τις πολιτοφυλακές ως παράνομη εισβολή. Σχετικά με τις απειλές της Τουρκίας και την συγκέντρωση στρατευμάτων, ο Ιρακινός πρωθυπουργός, Haider al-Abadi, δήλωσε [13]: «Δεν θέλουμε πόλεμο με την Τουρκία, και δεν θέλουμε μια αντιπαράθεση με την Τουρκία ... Αλλά αν μια αντιπαράθεση συμβεί, είμαστε έτοιμοι για αυτό. Θα την θεωρήσουμε (την Τουρκία) ως έναν εχθρό και θα ασχοληθούμε με αυτήν ως εχθρό».

Η ιρακινή πόλη Ταλ Αφάρ, 40 μίλια δυτικά της Μοσούλης, θα μπορούσε να είναι ένα σημείο ενεργοποίησης [14] των ιρανο-τουρκικών εντάσεων. Στις σιιτικές πολιτοφύλακες που υποστηρίζονται από την ιρακινή αεροπορία έχει δοθεί το προβάδισμα στην προσπάθεια να ανακτηθεί η πόλη από το ISIS. Αυτό δεν έρχεται καλά στον Ερντογάν, ο οποίος δήλωσε πρόσφατα [15]: «Η Ταλ Αφάρ είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα για εμάς. Εμείς σίγουρα δεν θεωρούμε [την εμπλοκή σιιτικών πολιτοφυλακών] θετική στην Ταλ Αφάρ και στην Sinjar», και προειδοποίησε την PMF να μην« τρομοκρατήσει »την περιοχή.

Η Ταλ Αφάρ είναι μια μικτή πόλη Σουνιτών-Σιιτών σε μεγάλο βαθμό [κατοικημένη] από εθνοτικά Τούρκους. Οι περισσότεροι Σιίτες διέφυγαν αφότου η πόλη καταλήφθηκε από το ISIS, και πολλοί, συμπεριλαμβανομένων των Τούρκων, ανησυχούν ότι οι νικηφόρες σιιτικές δυνάμεις της PMF θα μπορούσαν να πάρουν εκδίκηση κατά των Σουνιτών κατοίκων. Η PMF, εν τω μεταξύ, έχει απαντήσει στην πιθανή τουρκική συμμετοχή στην Ταλ Αφάρ δηλώνοντας ότι οποιεσδήποτε τουρκικές δυνάμεις εκεί θα πρέπει να θεωρηθούν ως εχθροί, με τον εκπρόσωπο της φιλο-ιρανικής πολιτοφυλακής Asaib Ahl al-Haq να προειδοποιεί [7]: «Έχουμε ήδη σχέδια να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε παρέμβαση [από τουρκικές δυνάμεις]».