Πώς ο Trump μπορεί να σώσει την φιλελεύθερη τάξη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ο Trump μπορεί να σώσει την φιλελεύθερη τάξη

Και ακόμη να την μεταρρυθμίσει και να την ενισχύσει

Βλέπουν όμως κάτι. Η διεθνής τάξη που τόσο πολύ περιποιήθηκαν οι σύγχρονοι πρόεδροι έχει γίνει όλο και πιο φθαρμένη τα τελευταία χρόνια. Η Ρωσία συνεχίζει να αμφισβητεί βασικούς κανόνες εθνικής κυριαρχίας και αυτοδιάθεσης στην Ανατολική Ευρώπη, και το Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS) έχει απειλήσει την έννοια των συνόρων στην Μέση Ανατολή. Οι ανταγωνιστικές σε παγκόσμιο επίπεδο κρατικές επιχειρήσεις της Κίνας έχουν αποκαλύψει κενά στους παγκόσμιους εμπορικούς κανόνες, και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν λίγες επιλογές για να σταματήσουν την χειραγώγηση του νομίσματός της. Οι αξιώσεις του Πεκίνου πάνω σε σχεδόν ολόκληρη την Θάλασσα της Νότιας Κίνας [3] και οι προσπάθειές του να περιορίσει την ελευθερία της ναυσιπλοΐας εκεί, δημιουργούν μια σοβαρή πρόκληση για την παραδοσιακή ναυτιλιακή τάξη. Η Βόρεια Κορέα και το Ιράν έχουν ακολουθήσει πυρηνικά προγράμματα αψηφώντας τους κανόνες διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Παρά την υιοθέτηση επισήμως των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την ευρύτερη διεθνή κοινότητα, η ελευθερία στον κόσμο συνεχίζει μια δεκαετή πτώση. Και ακριβώς την στιγμή που η τάξη χρειάζεται υποστήριξη, ένας αριθμός από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη έχουν αγκαλιάσει την λιτότητα και περιόρισαν τις δαπάνες τους για την άμυνα και την εξωτερική βοήθεια. Με την σειρά τους, έχουν στραφεί, για άλλη μια φορά, προς την Ουάσιγκτον για να σηκώσει τα βάρη.

02122016-1.jpg

Το USS Mustin διέρχεται σε σχηματισμό με πλοία της Ιαπωνικής Ναυτικής Δύναμης Αυτοάμυνας την Θάλασσα της Νότιας Κίνας, τον Σεπτέμβριο του 2016. REUTERS
-----------------------------------------------

ΔΙΟΡΘΩΣΕ ΤΟ, ΜΗΝ ΤΟ ΠΕΤΑΣ

Είναι σαφώς δελεαστικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποστασιοποιηθούν. Ωστόσο, το να το πράξουν -ή, πιο πιθανό, να αφήσουν παραμελημένη την φιλελεύθερη τάξη- θα ήταν βαθύτατα επικίνδυνο. Η δημιουργία της ήταν μια απάντηση σε καταστροφικούς πολέμους, σε οικονομικές υφέσεις, και στην άνοδο των δικτατοριών που αμαύρωσαν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Από τότε, ο κόσμος έχει δει την μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης [μεταξύ των] μεγάλων δυνάμεων στην σύγχρονη ιστορία, τον μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που έφυγαν ποτέ από την φτώχεια, και μια άνευ προηγουμένου επέκταση της δημοκρατίας. Για να παραφράσω τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσόρτσιλ, η φιλελεύθερη τάξη είναι η χειρότερη μορφή της διεθνούς οργάνωσης -εκτός από όλες τις άλλες.

Παρά την ρητορική της εκστρατείας του Τραμπ, είναι πιθανό ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος θα φθάσει να δει την αξία της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης και όχι μόνο τα μειονεκτήματά της. Όπως και οι υποδομές, είναι ένα πολύ σημαντικό συστατικό της εθνικής ζωής που πρέπει να φρεσκαριστεί και να εκσυγχρονιστεί. Και για τα δυο, ο Trump θα κριθεί όχι από αυτό που κατεδαφίζει, αλλά από αυτό που μπορεί να χτίσει.

Εδώ έχει μια μεγάλη ευκαιρία. Οι αμφιλεγόμενες δηλώσεις του στην [προεκλογική] εκστρατεία έχουν ήδη κινητοποιήσει την δράση ξένων. Βασικοί σύμμαχοι [4] από το ΝΑΤΟ μέχρι την Βορειοανατολική Ασία συζητούν την ενίσχυση των αμυντικών τους προϋπολογισμών και την ανάληψη περισσότερων βαρών, κάτι που θα τους καταστήσει καλύτερα εξοπλισμένους για να γίνουν ενεργοί υποστηρικτές της διεθνούς τάξης. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg [5], για παράδειγμα, έκανε έκκληση πρόσφατα για την βελτίωση της κατανομής των βαρών εντός της συμμαχίας και την αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών. Ένας υπουργός της κυβέρνησης της Νότιας Κορέας [6] παρατήρησε ότι η χώρα του θα πρέπει να δαπανήσει περισσότερα και να αναλάβει περισσότερα αμυντικά βάρη, αν το απαιτήσει η νέα διοίκηση. Άλλοι σύμμαχοι όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία, βρίσκονται ήδη στην διαδικασία της αύξησης των δαπανών τους και των στρατιωτικών δυνατοτήτων τους.

Την ίδια στιγμή, οι εμπορικοί εταίροι, απεγνωσμένοι για να αποφύγουν ένα κλείσιμο του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, είναι ανοικτοί για μικρο-αλλαγές στην Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (North American Free Trade Agreement, NAFTA), την Συνεργασία Εκατέρωθεν του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership, TPP) και άλλες συμφωνίες, με τρόπους που θα μπορούσαν να τις κάνουν περισσότερο βιώσιμες πολιτικά εγχωρίως. Ο πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τρυντό, για παράδειγμα, δήλωσε μετά τις αμερικανικές εκλογές [7] ότι η χώρα του θα είναι «περισσότερο από ευτυχής» να μιλήσει για τη NAFTA, ακόμη και αν αυτό σημαίνει το να ανοίξει πάλι [στην διαπραγμάτευση]. Ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Τζον Κέι συνέστησε [8] να γίνουν αισθητικές αλλαγές στην TPP που θα την βοηθήσουν να προχωρήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλοι, έχουν σηματοδοτήσει ιδιωτικά ότι είναι ανοικτοί σε διμερείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου αντί της ΤΡΡ.

Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Trump επιδιώκει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες και να αναπτύξει το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό, κάτι που θα βοηθήσει στην επιβολή των κανόνων όπως εκείνοι που το Πεκίνο καταπατά τώρα ενεργά στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Και η ικανότητά του να επικοινωνεί με τους μέσους Αμερικανούς θα μπορούσε να τον βοηθήσει να οικοδομήσει ένα βιώσιμο πρόγραμμα στήριξης της διεθνούς τάξης.