Οι αυξανόμενες ναυτικές φιλοδοξίες του Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι αυξανόμενες ναυτικές φιλοδοξίες του Ιράν

Γιατί θέλει ναυτικές βάσεις στην Συρία και την Υεμένη
Περίληψη: 

Αν αφεθεί ανεξέλεγκτο, το Ιράν θα μπορούσε δυνητικά να αναπτύξει την ικανότητα να απειλήσει κρίσιμες οδούς ναυτιλίας στην Κασπία Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό.

Ο YOEL GUZANSKY είναι ερευνητικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, εθνικός υπότροφος στο Hoover Institution στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, μεταδιδακτορικός υπότροφος 2016-17 στο Israel Institute και υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright.

Στα τέλη Νοεμβρίου, το Ιράν έκανε μια ασυνήθιστη ανακοίνωση: Είπε ότι σχεδίαζε να δημιουργήσει ναυτικές βάσεις στην Συρία και την Υεμένη, οι οποίες, όπως το έθεσε ευθέως μια κρατική εφημερίδα αργότερα, «θα μπορούσαν να είναι δέκα φορές πιο αποτελεσματικές από την πυρηνική ισχύ». Παρά το γεγονός ότι το Ιράν έχει προσπαθήσει από καιρό να καθιερωθεί ως ηγετική περιφερειακή δύναμη, και οι ναυτικές βάσεις είναι το κλειδί για την επίτευξη αυτού του στόχου, ετούτη ήταν η πρώτη φορά που η Τεχεράνη διακήρυξε επισήμως τις προθέσεις της για την κατασκευή τέτοιων βάσεων πέρα από τα σύνορά της.

Οι βάσεις στην Συρία και την Υεμένη θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικές για το Ιράν. Η Υεμένη βρίσκεται στην στρατηγική ναυτική οδό του Στενού Bab el Mandeb, μια από τις πιο πολυσύχναστες πλωτές οδούς του κόσμου, και μια ναυτική βάση εκεί θα δώσει στην Τεχεράνη απρόσκοπτη πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα και θα την τοποθετήσει σε μια πιο πλεονεκτική θέση για να απειλήσει τον κύριο περιφερειακό ανταγωνιστή της, την Σαουδική Αραβία. Μια βάση στην Υεμένη θα επέτρεπε επίσης στο Ιράν να υποστηρίξει καλύτερα τους αντάρτες Χούθι, έναν από τους πληρεξούσιούς της, οι οποίοι κατέλαβαν την Sanaa τον Σεπτέμβριο του 2014. Ο υπό σαουδαραβική ηγεσία αποκλεισμός [1] της Υεμένης έχει εμποδίσει το Ιράν από το να έχει πρόσβαση στις ακτές της Υεμένης. Και στα τέλη Οκτωβρίου, τα ιρανικά πλοία που μεταφέρουν προμήθειες για τους Χούθι αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω αφότου πολεμικά πλοία των ΗΠΑ τα εμπόδισαν [2] –η πέμπτη αποστολή ιρανικών όπλων στις Χούθι την οποία απέτρεψαν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά το παρελθόν ενάμιση έτος. Αυτό έχει αναγκάσει το Ιράν να αναδρομολογήσει τις λαθραίες επιχειρήσεις του μέσα από το Ομάν. Μια ιρανική βάση στην Υεμένη θα επιλύσει αυτό το πρόβλημα, σε κάποιο βαθμό.

Οι πρόσφατες συγκρούσεις στο Στενό Bab el Mandeb τόνισαν την σημασία της ναυτικής διάστασης του πολέμου στην Υεμένη. Την 1η Οκτωβρίου, οι Χούθι πυροδότησαν παρεχόμενους από το Ιράν πυραύλους εναντίον πλοίου από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα ΗΑΕ είναι μέρος της υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας συμμαχίας που έχει δημιουργήσει τον ναυτικό αποκλεισμό γύρω από την Υεμένη. Αρκετές ημέρες αργότερα, οι Χούθι εκτόξευσαν πυραύλους εναντίον ενός πλοίου του Ναυτικού των ΗΠΑ, του USS Mason, το οποίο, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, ήταν στην περιοχή για να «διεξάγει επιχειρήσεις ρουτίνας» [3]. Η επίθεση οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να εμπλακούν σε χτυπήματα αντιποίνων «περιορισμένης αυτοάμυνας» στις εγκαταστάσεις των ναυτικών ραντάρ των Χούθι που ενεπλάκησαν στην επίθεση.

Μια βάση στην Συρία, εάν υλοποιηθεί ποτέ, θα εκτείνει τον ναυτικό βραχίονα του Ιράν στην Μεσόγειο και θα ενισχύσει την ιρανική στρατιωτική παρουσία κοντά στις ακτές της Ευρώπης. Θα βοηθήσει επίσης τους συμμάχους της Τεχεράνης στον Λίβανο, την Παλαιστίνη και την Συρία –την Χεζμπολάχ, την Χαμάς, και το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, αντίστοιχα. Μια ναυτική βάση στην Συρία θα επιτρέψει στο Ιράν να μεταφέρει τακτικό εφοδιασμό και να παρέχει άλλη βοήθεια προς την Χεζμπολάχ χωρίς να εξαρτάται από χερσαίες συνοδείες ή εναέρια μεταφορά μέσω του Ιράκ ή της Τουρκίας. Η βάση θα κάνει επίσης το Ιράν λιγότερο εξαρτημένο από το Σουδάν. Παρά το γεγονός ότι το Σουδάν έχει από καιρό χρησιμεύσει ως πύλη εισόδου για τα ιρανικά όπλα στην Μεσόγειο και την Αφρική, ο αφρικανικός σύμμαχος της Τεχεράνης έχει αλλάξει την πολιτική του τα τελευταία χρόνια και έχει μετακινηθεί πιο κοντά στην πλούσια Σαουδική Αραβία. (Η τελευταία αναφορά περί ιρανικών πλοίων ελλιμενισμένων στο Πορτ Σουδάν ήταν τον Μάιο του 2014 [4]). Το Χαρτούμ, πεινασμένο για σαουδαραβικές οικονομικές επενδύσεις, έχει προφανώς κλείσει τα λιμάνια του για το ιρανικό ναυτικό, γεγονός που καθιστά δύσκολο στο Ιράν να περάσει λαθραία όπλα στην Χεζμπολάχ και την Χαμάς. Επιπλέον, στο πλαίσιο της περιφερειακής μάχης που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ του Ιράν από την μια πλευρά, και της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από την άλλη, οι δύο τελευταίες [χώρες] έχουν κερδίσει ένα πλεονέκτημα, αποκτώντας τον έλεγχο στο θέατρο της Ερυθράς Θάλασσας με το άνοιγμα ναυτικών βάσεων στο Τζιμπουτί και την Ερυθραία. Μια ιρανική βάση στην Συρία θα μπορούσε να συμβάλλει στην διόρθωση αυτής της ανισορροπίας ισχύος.

Οι δύο βάσεις θα ταίριαζαν στο ευρύτερο σχέδιο του Ιράν να επεκτείνει την πρόσβασή του τόσο περιφερειακά όσο και ευρύτερα. Η Τεχεράνη βρίσκεται στην διαδικασία της οικοδόμησης της παρουσίας της κατά μήκος των ακτών του Περσικού Κόλπου και του Κόλπου του Ομάν, μια πολιτική που ανακοίνωσε, επίσης, τον Νοέμβριο. «Χτίζουμε δύο ναυτικές ζώνες και τρεις ναυτικές βάσεις στις ακτές Makran», είπε ο υποναύαρχος Habibollah Sayyari, διοικητής του ιρανικού Ναυτικού, σε συνέντευξη Τύπου [5] στην Τεχεράνη. «Αυτό είναι σύμφωνο με την πολιτική μας να κάνουμε μια επιστροφή προς την θάλασσα». Ο Sayyari υπογράμμισε σχέδια για να εξοπλίσει το ιρανικό ναυτικό με εγχώριους πυραύλους επιφανείας-επιφανείας, μη επανδρωμένα αεροσκάφη με βάση στην θάλασσα, και ραντάρ αναχαίτισης.