Γιατί ο βασιλιάς Σαλμάν πήγε στην Ασία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί ο βασιλιάς Σαλμάν πήγε στην Ασία

Διαφυλάσσοντας την ευελιξία στην Εποχή Trump
Περίληψη: 

Οι Σαουδάραβες υποπτεύονται ότι η στήριξη του Trump θα μπορούσε γρήγορα να μετατραπεί σε δηλητηριώδη. Η διοίκηση πιστεύει προφανώς ότι μπορεί να προσελκύσει τους Σαουδάραβες σε ένα σχέδιο για την επίλυση του ισραηλινο-παλαιστινιακού προβλήματος με όρους που υπαγορεύονται από το Ισραήλ.

Ο GERALD M. FEIERSTEIN είναι διευθυντής του Center for Gulf Affairs στο Middle East Institute.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, Σαλμάν, στην καλύτερη των περιπτώσεων ένας απρόθυμος ταξιδιώτης στο εξωτερικό, επιχειρεί το φιλόδοξο διαρκείας ενός μήνα ταξίδι του στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. Η Κίνα και η Ιαπωνία [1] είναι κρίσιμης σημασίας οικονομικοί εταίροι που η Σαουδική Αραβία [2] χρειάζεται για να εκπληρώσει το φιλόδοξο πρόγραμμά της των οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, «Vision 2030». Το Μπρουνέι, η Ινδονησία, η Μαλαισία και οι Μαλδίβες είναι όλα κράτη κατά πλειοψηφία σουνιτικά και μέλη του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, ο οποίος έχει την έδρα του στην Τζέντα και λειτουργεί υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας για τις σαουδαραβικές προσπάθειες να οικοδομηθεί ένα ενωμένο σουνιτικό μέτωπο προκειμένου να αμφισβητήσει τις φιλοδοξίες του Ιράν να συσσωρεύσει δύναμη [3] στον ισλαμικό κόσμο.

Αλλά, επίσης, δεν μπορεί να υπάρξει καμία αμφιβολία ότι το όχι ασήμαντο δεύτερο επίπεδο της περιοδείας του βασιλιά είναι ένα σήμα ότι η Σαουδική Αραβία θα διατηρήσει την ευελιξία της όταν πρόκειται για σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες [4]. Η αντίδραση του Ριάντ στην εκλογή του Donald Trump ως προέδρου των ΗΠΑ ήταν θετική. Ο Salman ήταν από τους πρώτους ηγέτες που συνεχάρη τον εκλεγέντα πρόεδρο τον περασμένο Νοέμβριο. Ο υπουργός Εξωτερικών του, Adel al-Jubeir, έχει εργαστεί επιθετικά για να δημιουργήσει δεσμούς με τη νέα κυβέρνηση και την έχει επαινέσει με σχόλια στον Τύπο και στα δημόσια φόρα.

07032017-1.jpg

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, μιλώντας στο τηλέφωνο με τον βασιλιά Salman της Σαουδικής Αραβίας στον Λευκό Οίκο, τον Ιανουάριο του 2017. JONATHAN ERNST / REUTERS
------------------------------------------------------

Και από την πλευρά της, η διοίκηση Trump δείχνει κάθε σημάδι ότι ανταποδίδει την σαουδαραβική επιθυμία να αποκατασταθεί μια σχέση που είχε μαραθεί κατά την διάρκεια των στενάχωρων ετών της προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα. Στο πλαίσιο των προσπαθειών της να ενισχύσει την στρατηγική της συγκράτησης του Ιράν, η διοίκηση Trump αυξάνει την υποστήριξή της προς τον υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας συνασπισμό που τώρα εισέρχεται στον τρίτο χρόνο της στρατιωτικής εμπλοκής του στην Υεμένη [5]. Η διοίκηση Trump έχει ανακοινώσει σχέδια για την άρση ορισμένων από τους περιορισμούς στις πωλήσεις όπλων προς την Σαουδική Αραβία που επιβλήθηκαν από τον Ομπάμα, ιδιαίτερα για τα πυρομαχικά καθοδήγησης ακριβείας (αλλά όχι, προφανώς, για τα πυρομαχικά διασποράς). Ο υπουργός Άμυνας, James Mattis, φέρεται να έχει φλερτάρει με την ιδέα να αναλάβει πιο επιθετικές προσπάθειες για να εμποδίσει τις δια θαλάσσης προμήθειες ιρανικών όπλων στους αντάρτες Χούθι στην Υεμένη. Εν τω μεταξύ, η Σαουδική Αραβία είναι εμφανώς απούσα από την λίστα των «επικίνδυνων» εθνών μουσουλμανικής πλειονότητας που θα υπόκεινται σε νέους περιορισμούς [6] σχετικά με τις βίζες των ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι 15 από τους 19 αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ήταν Σαουδάραβες.

Παρ’ όλα αυτά, οι Σαουδάραβες υποπτεύονται ότι η στήριξη του Trump θα μπορούσε γρήγορα να μετατραπεί σε δηλητηριώδη. Η διοίκηση πιστεύει προφανώς ότι μπορεί να προσελκύσει τους Σαουδάραβες σε ένα σχέδιο για την επίλυση του ισραηλινο-παλαιστινιακού προβλήματος [7] με όρους που υπαγορεύονται από το Ισραήλ. Όπως δήλωσε ο πρώην διαπραγματευτής Dennis Ross στους New York Times [8] τον Φεβρουάριο, «η λογική του ‘απ’ έξω προς τα μέσα’ (outside-in) είναι ότι επειδή οι Παλαιστίνιοι είναι τόσο αδύναμοι και διχασμένοι -και επειδή υπάρχει μια νέα, σιωπηρή σχέση μεταξύ των Σουνιτών Αράβων και του Ισραήλ- υπάρχει η ελπίδα οι Άραβες θα ήταν διατεθειμένοι να κάνουν περισσότερα». Μια τέτοια αντίληψη υπερτονίζει την σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ των Ισραηλινών και των Σαουδαράβων που βασίζεται στην αμοιβαία αντιπάθειά τους προς το Ιράν. Τα αναφερόμενα ως δέλεαρ του σχεδίου –συμφωνίες στην οικονομία και την ασφάλεια- δεν είναι αρκετά για να κάνουν την Σαουδική Αραβία να εγκαταλείψει τους Παλαιστινίους. Ο Jubeir ήταν ξεκάθαρος αμέσως μετά τις παρατηρήσεις του Τραμπ για μια πιθανή λύση του ενός κράτους κατά την διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Βενιαμίν Νετανιάχου [9], στην Ουάσινγκτον, ότι η Σαουδική Αραβία παραμένει προσηλωμένη στην λύση των δύο κρατών. Έτσι, η Σαουδική Αραβία δεν θα συμφωνήσει με κάθε πρόταση που δεν προσφέρει στους Παλαιστίνιους ένα δικό τους ασφαλές και κυρίαρχο κράτος ή, τουλάχιστον, πλήρη πολιτικά δικαιώματα σε ένα ενιαίο κράτος.

Οι Σαουδάραβες είναι επίσης αναμφίβολα εκνευρισμένοι από τους απερίσκεπτους ισχυρισμούς του Trump ότι η Σαουδική Αραβία θα ήταν πρόθυμη να χρησιμεύσει ως το ΑΤΜ της Αμερικής, πληρώνοντας για όλες τις περιφερειακές πρωτοβουλίες της διοίκησής του, από τις συριακές ασφαλείς ζώνες μέχρι μια στρατιωτική συγκέντρωση για να αντιμετωπιστεί το Ιράν. Η Σαουδική Αραβία δεν διαθέτει απεριόριστο πλούτο. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι το 2017 το σαουδαραβικό ΑΕΠ θα ανέλθει περίπου στα 690 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό το βάζει στο ίδιο επίπεδο με το Οχάιο, με εκτιμώμενο πολιτειακό ΑΕΠ στα 653 δισεκατομμύρια δολάρια. Με αυτό το εισόδημα, οι Σαουδάραβες έχουν να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές προκλήσεις της εύρεσης απασχόλησης για έναν νεαρό και αυξανόμενο πληθυσμό και την διαφοροποίηση μιας οικονομίας [10] που είναι υπερβολικά επικεντρωμένη στον τομέα της ενέργειας. Κατά ειρωνικό τρόπο, με το να διατηρούν την καθοδική πίεση στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου, οι πολιτικές του Τραμπ που τονίζουν την ενεργειακή ανεξαρτησία των ΗΠΑ απειλούν να επιδεινώσουν τις οικονομικές προκλήσεις της Σαουδικής Αραβίας και υπονομεύουν την ικανότητα των Σαουδαράβων να παρέχουν το είδος της χρηματοδότησης που θέλει ο Trump.