Η παλαιστινιακή απάντηση στον Trump

Μετά την εκλογή του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, οι εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης έχουν αυξηθεί σχετικά με νέους παράνομους οικισμούς, με το πιθανό άνοιγμα μιας πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, και με τις φθίνουσες προοπτικές για την λύση των δύο κρατών. Από την πλευρά της, η ισραηλινή Δεξιά είναι περιχαρής [1] με την ιδέα μιας άκριτη διοίκησης των ΗΠΑ που ενδεχομένως είναι πρόθυμη να επιτρέψει στο Ισραήλ να προσαρτήσει πλήρως την Ιερουσαλήμ. Εκμεταλλευόμενη το σημερινό κλίμα, η ισραηλινή Κνεσέτ πέρασε ακόμη ένα νομοσχέδιο νομιμοποίησης φυλακίων της Δυτικής Όχθης [2] που θεωρούνται παράνομα βάσει του διεθνούς δικαίου. Η παλαιστινιακή ηγεσία, εν τω μεταξύ, έχει απειλήσει [3] να αποσύρει την αναγνώριση του Ισραήλ που έχει προωθηθεί από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και να διαλύσει την Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ). Επιπλέον, οι εξελισσόμενες συνομιλίες περί την ενότητα [4] μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ φαίνεται να είναι παραγωγικές. Έτσι, φαίνεται λογικό ότι εάν η Δυτική Όχθη και η Γάζα ενωθούν και πάλι υπό μια ενιαία ηγεσία, η κατάρρευση της λύσης των δύο κρατών θα έχει σοβαρές συνέπειες για το σύνολο του παλαιστινιακού πληθυσμού και στις δύο χώρες. Σε περίπτωση που η λύση των δύο κρατών καταρρεύσει και η Παλαιστινιακή Αρχή αποτύχει ως δικλείδα ασφαλείας, οι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να καταφύγουν σε διάφορες μεθόδους αντίστασης για να επιβιώσουν σε ένα ολοένα και πιο ασφυκτικό περιβάλλον.

Αλλά έχουν περάσει 23 χρόνια από τότε που η Παλαιστινιακή Αρχή προσπάθησε πρώτα να οικοδομήσει ένα κράτος χωρίς κυριαρχία, και το σχέδιό της έχει επηρεάσει το πώς οι Παλαιστίνιοι κινητοποιούνται και συντονίζονται. Από την ίδρυση της Παλαιστινιακής Αρχής, ακτιβιστές και ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν εκφράσει ανησυχίες [5] σχετικά με τον αυξανόμενο αυταρχισμό της. Έχουν διαμαρτυρηθεί για το άδειασμα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, τις συλλήψεις, τα βασανιστήρια, και την καταστολή στην ακαδημαϊκή ελευθερία [6] και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης [7]. Με την πάροδο του χρόνου, η παλαιστινιακή κοινωνία έχει γίνει περισσότερο πολωμένη, κάτι που έχει καταστήσει πιο δύσκολο στις διαφορετικές ομάδες να συντονιστούν μεταξύ τους.

Και στην πραγματικότητα, από μια ισραηλινή σκοπιά, το να είναι αυταρχική η Παλαιστινιακή Αρχή ήταν ένας από τους κύριους λόγους για την δημιουργία της. Ο τέως πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν δήλωσε σαφώς ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να αναθέσει [8] την καταστολή των Παλαιστινίων σε μια όλο και πιο στρατιωτικοποιημένη [9] Παλαιστινιακή Αρχή. Με αυτόν τον τρόπο, θα απέφευγε να θεωρηθεί υπόλογο [10] σε εσωτερικούς και εξωτερικούς επικριτές ως δύναμη κατοχής.

Αλλά η πόλωση που έχει προκύψει από το σύστημα της Παλαιστινιακής Αρχής θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερη βία. Μια έρευνα [11] από την Wendy Pearlman του Northwestern University έχει δείξει ότι ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται η πολιτική κινητοποίηση συχνά εξαρτάται από τα επίπεδα του κατακερματισμού των ομάδων που συμμετέχουν σε αυτήν. Σκεφτείτε την πρώτη ιντιφάντα, η οποία διήρκεσε από το 1987 ως το 1993 (πριν από την ύπαρξη της Παλαιστινιακής Αρχής). Καθώς η παλαιστινιακή κοινωνία εκείνη την εποχή περιείχε χαμηλότερα επίπεδα κατακερματισμού, η εξέγερση παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό συνεκτική και μη-βίαιη. Το αντίθετο συνέβη στην περίπτωση της δεύτερης ιντιφάντα, από το 2000 έως το 2005. Εκείνη την εποχή, οι ομάδες είχαν γίνει πολύ πιο κατακερματισμένες και, ως εκ τούτου, πολύ πιο βίαιες. Η δεύτερη ιντιφάντα χαρακτηρίζεται, για παράδειγμα, από μια υπερβάλλουσα χρήση βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας. Οι παλαιστινιακές απώλειες αυξήθηκαν επίσης σημαντικά σε σύγκριση με εκείνες που προέκυψαν από την πρώτη ιντιφάντα [12]. Από την άποψη των πολιτικών οφελημάτων, η δεύτερη ιντιφάντα πέτυχε πολύ λιγότερα για τους Παλαιστίνιους.

Σε πρόσφατη έρευνά μου στα παλαιστινιακά εδάφη, βρήκα ότι οι αυταρχικές πρακτικές από μόνες τους μπορεί να δημιουργήσουν πόλωση και κατακερματισμό, κάτι που οδηγεί σε λιγότερο αποτελεσματική κινητοποίηση. Αυταρχικές στρατηγικές όπως η καταστολή ή η διακριτική επιλογή, δημιουργούν απομόνωση μέσα σε στοχευμένες ομάδες και παράπονα μεταξύ τους. Πάρτε, για παράδειγμα, ισλαμιστικές ομάδες όπως είναι οι θυγατρικές της Χαμάς ή της Ισλαμικής Τζιχάντ, που επιχειρούν στην Δυτική Όχθη. Οι ομάδες αυτές έχουν γίνει πιο απομονωμένες [13] για τον φόβο της καταστολής τόσο από την Παλαιστινιακή Αρχή όσο και από το Ισραήλ. Για παράδειγμα, όλο και περισσότερο βασίζονται σε τακτικές «μοναχικού λύκου» και λειτουργούν με απόλυτη μυστικότητα, χρησιμοποιώντας την μετάδοση πληροφοριών από στόμα σε στόμα. Επίσης, καταφεύγουν σε πιο βίαια μέτρα και, άλλα είδη πολιτικής δέσμευσης όπως οι εκλογές (ακόμη και σε πανεπιστημιακό επίπεδο [14]), βγαίνουν όλο και περισσότερο εκτός ορίων. Αυτό έρχεται σε άμεση αντίθεση με τις επιχειρήσεις της Χαμάς πριν από την καταστολή της Παλαιστινιακής Αρχής, οι οποίες περιελάμβαναν υπηρεσίες φιλανθρωπίας και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνταν πολύ πιο ελεύθερα από ό, τι σήμερα. Και οι ακτιβιστές με τους οποίους μίλησα στην Δυτική Όχθη σημείωσαν ότι τα παράπονα μεταξύ ισλαμιστών και άλλων πολιτικών ομάδων έχουν επιδεινωθεί, καθιστώντας την συνεργασία μεταξύ τους πολύ λιγότερο διαδεδομένη.

Καθ 'όλη την έρευνά μου, βρήκα επίσης ότι οι ερωτηθέντες εξέφραζαν πιο πολωμένες απόψεις όταν έρχονταν αντιμέτωποι με ορισμένες αυταρχικές στρατηγικές, ιδίως την καταστολή. Οι στρατηγικές καταστολής περιλαμβάνουν κλήτευση για ανάκριση, καταστολή των κινητοποιήσεων και συλλήψεις. Όσο πιο περιθωριοποιημένη είναι η ομάδα (όπως οι ισλαμιστές που συνδέονται με την Χαμάς), τόσο πιο πολωμένες είναι οι απόψεις τους. Βρήκα επίσης ότι εκείνοι που είναι συνδεδεμένοι με ομάδες της αντιπολίτευσης ήταν πιο πιθανό να αρνηθούν τον συντονισμό τους με άλλους σε όλο το πολιτικό φάσμα. Ακόμα και όταν υπήρχε αλληλοεπικάλυψη στους πολιτικούς στόχους, οι περιθωριοποιημένες ομάδες αρνήθηκαν να συνεργαστούν για κοινές εκστρατείες με όσους βρίσκονται εκτός των εσωτερικών κύκλων τους.

Μια τέτοια δυναμική προμηνύει άσχημα πράγματα για την οργανωμένη συλλογική δράση. Καθώς η παλαιστινιακή κοινωνία είναι εξαιρετικά κατακερματισμένη και πολωμένη, γίνεται πιο δύσκολο για τις ομάδες να εργαστούν μαζί για το καλό ενός κοινού στόχου. Προκλήσεις για την ασφάλεια και την ευημερία της παλαιστινιακής κοινωνίας μπορεί να προκύψουν (όπως στην περίπτωση μιας συνολικής προσάρτησης από το Ισραήλ), και όμως οι παλαιστινιακές ομάδες δεν θα είναι σε θέση να συμφωνήσουν σε μια ενωμένη πορεία προς τα εμπρός υπό τις τρέχουσες συνθήκες. Και, όπως έχουμε δει από την εμπειρία του παρελθόντος (κυρίως την δεύτερη ιντιφάντα), η έλλειψη συντονισμού αυξάνει το επίπεδο της βίας. Υπάρχουν διάφοροι πιθανοί λόγοι για αυτό. Η αυξημένη καταστολή από μια εξωτερική δύναμη μπορεί να προκαλέσει πιο βίαιες αντιδράσεις, και η έλλειψη συντονισμού σημαίνει ότι οι ομάδες δεν μπορούν να συμφωνήσουν για να αντιμετωπίσουν την καταστολή με μια ενιαία μη βίαιη προσέγγιση που να βασίζεται σε κοινές αρχές. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα της «πλειοδοσίας» [15], δηλαδή όταν οι ομάδες εμπλέκονται όλο και περισσότερο σε όλο και σκληρότερη βία για να πείσουν το κοινό τους ότι έχουν τη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Όποιος και αν είναι ο μηχανισμός, η αυξημένη πόλωση οδηγεί σε λιγότερο συντονισμό και έτσι σε περισσότερη βία.

Η Παλαιστινιακή Αρχή υπήρξε, από την ίδρυσή της, μια από τις μόνες πηγές σταθερότητας στα εδάφη όπου κάποτε οι λαϊκές οργανώσεις υπηρετούσαν τον πληθυσμό. Αλλά η υποστηριζόμενη από το εξωτερικό [16] στροφή της Παλαιστινιακής Αρχής στον αυταρχισμό θα έχει συνέπειες. Αν η ισραηλινή κυβέρνηση, ενθαρρυμένη από την διοίκηση Trump, αποφασίσει ότι πλέον δεν νοιάζεται να δουλέψει με την Παλαιστινιακή Αρχή, και η ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής αποσύρει όντως την υποστήριξή της στην ειρηνευτική διαδικασία, μπορούμε να περιμένουμε ότι οι Παλαιστίνιοι θα αντιδράσουν.

Η παλαιστινιακή αντίδραση, ωστόσο, δεν θα είναι οργανωμένη όπως ήταν κάποτε στο παρελθόν. Όπως έχουν τα πράγματα, οργανισμοί με αποτελεσματικές τακτικές και ευρεία δημόσια υποστήριξη δεν υπάρχουν πλέον στην Παλαιστίνη. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις δυναμικές, οι Ισραηλινοί θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερη ανασφάλεια και οι Παλαιστίνιοι μεγαλύτερη καταστολή. Χωρίς τα μέσα για να συντονιστούν αποτελεσματικά, οι απελπισμένοι άνθρωποι θα στρέφονται όλο και περισσότερο σε βίαια μέσα, κάτι που είναι ανησυχητικό για τις δύο πλευρές αυτής της σύγκρουσης.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/palestinian-authority/2017-03-06...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.timesofisrael.com/israeli-lawmaker-thanks-trump-after-knesset...
[2] http://www.cnn.com/2017/02/06/middleeast/israel-knesset-west-bank-outpos...
[3] http://www.timesofisrael.com/abbas-says-may-reverse-israel-recognition-i...
[4] http://www.aljazeera.com/news/2017/01/fatah-hamas-form-unity-government-...
[5] https://www.nytimes.com/2014/11/27/opinion/subcontracting-repression-in-...
[6] http://www.qudspress.com/index.php?page=show&id=25706
[7] http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/08/palestine-journalists-...
[8] https://chomsky.info/199601__/
[9] http://carnegieendowment.org/files/gaza_west_bank_security.pdf
[10] http://www.aljazeera.com/indepth/features/2016/11/security-aid-pa-sustai...
[11] http://link.springer.com/article/10.1007/s12116-012-9099-2
[12] http://www.btselem.org/statistics/first_intifada_tables
[13] http://www.aljazeera.net/news/presstour/2017/1/19/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%...
[14] http://www.al-monitor.com/pulse/fr/contents/articles/originals/2014/12/s...
[15] http://isites.harvard.edu/fs/docs/icb.topic1341873.files/Week%208/Kydd_2...
[16] http://www.stabilityjournal.org/articles/10.5334/sta.gi/

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition