Η άνοδος του Geert Wilders | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η άνοδος του Geert Wilders

Πρόκειται η Ολλανδία να ψηφίσει τον δικό της Trump στην εξουσία;
Περίληψη: 

Άλλη μια εκλογική διαδικασία, άλλος ένας ισλαμοφοβικός εθνικιστής με μια αξέχαστη ξανθή κόμη, άλλος ένας λαϊκιστής έτοιμος να εκπλήξει τους παρατηρητές και να αναστατώσει τις ελίτ νικώντας το κατεστημένο στις κάλπες. Έτσι μοιάζουν οι ολλανδικές γενικές εκλογές της 15ης Μαρτίου 2017. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη εικόνα...

Ο STAN A. VEUGER είναι οικονομολόγος στο American Enterprise Institute.

Άλλη μια εκλογική διαδικασία, άλλος ένας ισλαμοφοβικός εθνικιστής με μια αξέχαστη ξανθή κόμη, άλλος ένας λαϊκιστής έτοιμος να εκπλήξει τους παρατηρητές και να αναστατώσει τις ελίτ νικώντας το κατεστημένο στις κάλπες. Έτσι μοιάζουν οι ολλανδικές γενικές εκλογές της 15ης Μαρτίου σε πολλούς παρατηρητές από την αμερικανική πλευρά του Ατλαντικού. Και υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτή την εντύπωση.

Ο νυν πρωθυπουργός, Mark Rutte, του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD), έχει από το 2012 ηγηθεί μιας συμμαχίας με το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα (PvdA), τον ιστορικό ιδεολογικό αντίποδά του. Ακόμη και ως de facto ηγέτης του κατεστημένου, ο Rutte δεν έχει καταφέρει να πάρει ένα σημαντικό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Ο Geert Wilders, ο επικεφαλής του Κόμματος για την Ελευθερία (PVV), είναι ο αουτσάιντερ υποψήφιος που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, ως ο δυνητικός επόμενος Donald Trump. Έχει καταφέρει να μείνει σε απόσταση βολής από τον Rutte, και μάλιστα βρέθηκε μπροστά σε ορισμένες αρχικές δημοσκοπήσεις. Ο φόβος και η αντίθεση του Wilders προς το Ισλάμ είναι, αν μη τι άλλο, ακόμη πιο ακραίοι από του Τραμπ. Και, όπως ο Τραμπ, ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής πλατφόρμας του Wilders μοιάζει σαν μια δεύτερη σκέψη σχεδιασμένη για να μεγιστοποιήσει την εκλογική απήχηση χωρίς καν να προσποιείται ότι εμμένει σε μια συνεκτική φιλοσοφία διακυβέρνησης.

Υπάρχουν επίσης έντονες διαφορές. Ο Wilders είναι ένας δια βίου πολιτικός, όχι μια δια βίου διασημότητα. Ήρθε στο προσκήνιο ως μέλος του κοινοβουλίου εκλεγμένος σε ψηφοδέλτιο ενός παραδοσιακού κεντροδεξιού κόμματος, όχι ως επενδυτής ακινήτων, διαχειριστής καζίνο ή πρωταγωνιστής του κίτρινου Τύπου. Είναι η απομόνωση, όχι η επιθετική πανταχού παρουσία του, που έχει σημαδέψει ένα μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του. Και, ίσως το πιο σημαντικό: Σε αντίθεση με τον Trump, δεν θα ηγηθεί της επόμενης κυβέρνησης της χώρας του.

ΜΙΑ ΛΑΪΚΙΣΤΙΚΗ ΤΡΟΧΙΑ

Κατά την διάρκεια της καριέρας του, ο Βίλντερς έχει περάσει από το να είναι ένας σεβαστός κανονικός πολιτικός σε μια Trumpιανή απειλή για το ολλανδικό κατεστημένο. Παρακάμπτοντας το κολέγιο, ο Βίλντερς πήγε να εργαστεί ως μέλος του προσωπικού του Frits Bolkestein, της πρώτης σεβαστής φωνής στον ολλανδικό δημόσιο διάλογο που δήλωσε ανοιχτά σκεπτικισμό για την πολυπολιτισμικότητα στην Ολλανδία. Ο Bolkestein ήταν ο ηγέτης του VVD, και ο Wilders έγινε μέλος του ολλανδικού κοινοβουλίου με το εν λόγω κόμμα το 1998. Ήταν από όλες τις απόψεις ένας σταθερός παίκτης για την ομάδα, που δεν κλόνιζε το σκάφος που τον βοήθησε να ανέλθει στις τάξεις του. Στην συνέχεια, όμως, μια σειρά γεγονότων φαίνεται να ξύπνησε σταδιακά τον ριζοσπάστη μέσα στον Wilders. Πρώτα ήρθαν οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Και λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, οι Κάτω Χώρες υπέστησαν την δική τους πρώτη μεγάλη τρομοκρατική επίθεση, όταν ένας ακτιβιστής των δικαιωμάτων των ζώων [1] δολοφόνησε τον Ολλανδό πολιτικό Pim Fortuyn.

Ο Fortuyn ήταν ανοιχτά ένας γκέι λαϊκιστής που γρήγορα ανήλθε στην κορυφή των δημοσκοπήσεων το 2002. Η ανεξάρτητη εκστρατεία του στηρίχθηκε στην πλήρη αντίθεση [2] στις χυλωμένες πολιτικές του κατεστημένου της προηγούμενης δεκαετίας, που συμβολίζονται από μια κυβέρνηση συνασπισμού που εμπλέκει τόσο το κεντρο-δεξιό VVD όσο και το κεντρο-αριστερό PvdA. Επίσης, μοιράστηκε δημοσίως τις αρνητικές απόψεις του σχετικά με τον ρόλο του Ισλάμ στην ολλανδική κοινωνία με ασυνήθιστα σκληρούς όρους. Μετά από μια συντριπτική τοπική εκλογική νίκη στο Ρότερνταμ, ο Fortuyn ήταν στα πρόθυρα του να κερδίσει τις γενικές εκλογές του 2002, όταν δολοφονήθηκε. Το κόμμα του -το «Λίστα του Pim Fortuyn»- έλαβε 17% των ψήφων μετά τον θάνατό του, μακράν η πιο επιτυχημένη αρχική επίδοση στην σύγχρονη ιστορία της Ολλανδίας. Η κληρονομιά του Fortuyn ήταν διττή: Έριξε την ολλανδική πολιτική σκηνή σε αταξία, κάτι που συνεχίζεται ακόμη και σήμερα, και έδειξε ότι υπήρχε σημαντική εκλογική πελατεία για λαϊκιστές, γραφικούς, ενάντιους στην μετανάστευση πολιτικούς.

Αυτό το εκλογικό σώμα πρέπει να έχει φανεί δελεαστικό στον Wilders, που τότε ήταν ένα εύγλωττο μέλος του πιο δεξιού κόμματος του κατεστημένου. Ξεκίνησε εστιάζοντας την προσοχή του στους ισλαμιστές εξτρεμιστές, ιδιαίτερα αφότου η πρώην ερευνήτρια του PvdA που έγινε επικριτής του Ισλάμ, η Ayaan Hirsi Ali, προσχώρησε στο VVD και έγινε συνάδελφος του Wilders στο κοινοβούλιο. Αυτή η όλο και πιο εμμονική τοποθέτησή του σταμάτησε την πορεία του στις τάξεις του κόμματος, και τελικά τα έσπασε με το VVD το 2004 λόγω της δημόσιας αντίθεσής του για τις μαντίλες και τις ενταξιακές συνομιλίες της ΕΕ με την Τουρκία. Λίγο αργότερα η Ολλανδία αντιμετώπισε μια δεύτερη τραυματική τρομοκρατική πράξη: Τη δολοφονία, από έναν Μαροκινο-ολλανδό ισλαμιστή, του σκηνοθέτη Τέο Βαν Γκογκ, ο οποίος μόλις είχε ολοκληρώσει, με την Hirsi Ali, μια αμφιλεγόμενη ταινία για το Ισλάμ και την βία κατά των γυναικών. Περίπου την ίδια εποχή, χάρη σε απειλές κατά της ζωής του ίδιου του Wilders, [ο Wilders] περιβαλλόταν από όλο και πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας που περιόριζαν την ικανότητά του να ταξιδεύει ελεύθερα και γρήγορα, απομονώνοντάς τον γρήγορα από τον οποιονδήποτε έξω από τον στενό κύκλο του. Εν τω μεταξύ ο Wilders είχε ξεκινήσει την δική του πολιτική οργάνωση, το PVV: Ένα κόμμα μόνο κατ’ όνομα, του οποίου ο Wilders έγινε το μοναδικό μέλος και ο απόλυτος κυρίαρχος.

Το PVV ξεκίνησε με μια πλατφόρμα που ήταν σχεδόν αγγλοσαξονική [3] στον κλασσικό φιλελευθερισμό των οικονομικών της, αλλά τα οικονομικά δεν ήταν ποτέ πραγματικά σημαντικά για την απήχησή του. Αυτό που οδήγησε πραγματικά το κόμμα ήταν η αντίθεσή του στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τη μετανάστευση και το Ισλάμ. Η γενικευμένη δυσαρέσκεια για την πρόταση του 2005 να υιοθετηθεί ένα ευρωπαϊκό σύνταγμα, βοήθησε καταλυτικά το νέο κίνημα του Wilders, και του εξασφάλισε εννέα έδρες (από τις 150) στις γενικές εκλογές του 2006.