Οι Τούρκοι ψηφοφόροι σε θολά νερά

Φυσικά, υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν τα συνταγματικά τεχνάσματα του Ερντογάν. Οι υποστηρικτές του επισημαίνουν την ταραχώδη δεκαετία του 1990, όταν μια σειρά από κυβερνήσεις συνασπισμού κατέρρευσαν, καταλήγοντας σε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 1997, που ανέτρεψε το μητρικό κόμμα και τον μέντορα του ΑΚΡ, τον πρωθυπουργό Νετσμετίν Ερμπακάν. Ο σθεναρά κοσμικός στρατός της Τουρκίας κατηγόρησε τον Ερμπακάν ότι ήταν πάρα πολύ ισλαμιστής επειδή η κυβέρνηση συνασπισμού του πίεσε για μεταρρυθμίσεις που περιλάμβαναν την άρση των περιορισμών σχετικά με τις γυναίκες που φορούν μαντίλες στον δημόσιο τομέα. Μετά από εκείνο το πραξικόπημα, οι ισλαμιστές, συμπεριλαμβανομένου του Ερντογάν, φυλακίστηκαν και αποκλείστηκαν από την πολιτική, μόνο για να ανασυνταχθούν ως AKP και να κερδίσουν μια ολοκληρωτική πλειοψηφία το 2002. Μέχρι και το 2008, τα δικαστήρια προσπαθούσαν να απαγορεύσουν το ΑΚΡ κατηγορώντας το ότι οι πολιτικές του παραβιάζουν το κοσμικό σύνταγμα. Μόλις το 2013 οι νομοθέτες ήταν σε θέση να άρουν πλήρως την απαγόρευση της μαντίλας για τις υπαλλήλους του δημοσίου. Για τους υποστηρικτές του Ερντογάν, ο δικαστικός κλάδος εξακολουθεί να ελέγχεται από μια κοσμική ελίτ που δεν σέβεται το λαϊκό αίσθημα.

Ωστόσο, η πιθανότητα το δικαστικό σώμα να υπονομεύει το όραμα του Erdogan φαίνεται ανύπαρκτη, ακόμη και σε ισλαμιστές στα δεξιά του ΑΚΡ του Ερντογάν. «Είναι γελοίο», δήλωσε ο Temel Karamollaoglu, ο οποίος έχασε την κοινοβουλευτική έδρα του μετά το πραξικόπημα του 1997 και τώρα είναι επικεφαλής του κόμματος Saadet, ενός μικρού αλλά ισχυρού ισλαμικού κινήματος που εξακολουθεί να παραμένει προσκολλημένο στην ιδεολογία του Ερμπακάν. (Ο Ερμπακάν είχε γελοιοποιήσει τους Τούρκους που προσπαθούσαν να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ερντογάν, τουλάχιστον αρχικά, έκανε την ένταξη στην ΕΕ κεντρικό μέρος της πλατφόρμας του κόμματός του, αντλώντας εκατομμύρια ψήφους από μη-ισλαμιστές φιλελεύθερους). Τα στελέχη του ΑΚΡ, μου είπε ο Karamollaoglu, «είναι σε θέση να κάνουν ό, τι θέλουν˙ δεν υπάρχει κανένας λόγος για τις τροπολογίες αυτές».

Η αντίθεση του Karamollaoglu στις τροπολογίες έχει προσελκύσει την οργή των οπαδών του ΑΚΡ, οι οποίοι τον κατηγορούν ότι είναι πολύ κοντά στο κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το οποίο έχει αντιταχθεί στις τροπολογίες του Ερντογάν. «Δεν είναι συχνό το να συμφωνούμε με το CHP», λέει ο Karamollaoglu, «αλλά στην προκειμένη περίπτωση, είμαστε στην ίδια πλευρά. … Το σύνταγμα δεν είναι απλά ένας νόμος˙ είναι ένα κοινωνικό συμβόλαιο, και χρειάζεται κάτι περισσότερο από μια έγκριση της πλειοψηφίας».

Ο μόνος σύμμαχος του ΑΚΡ στο κοινοβούλιο, το συντηρητικό Κόμμα του Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), επίσης παρουσιάζει ρωγμές υπό την πίεση του δημοψηφίσματος. Τον Ιανουάριο, λίγες ώρες αφότου ο επικεφαλής του κόμματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ανακοίνωσε ότι θα υποστηρίξει τις τροπολογίες, ο αναπληρωτής του, ο Atila Kaya, παραιτήθηκε. «Η πίστη μου στον εθνικισμό και η κατανόησή μου για τον τουρκικό εθνικισμό», ανακοίνωσε, «επιβάλλει στην συνείδησή μου να πω ‘όχι’ στην συνταγματική τροποποίηση». Ακολούθησε ένα κύμα αποστασιών μεταξύ των κορυφαίων κομματικών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένων των επικεφαλής της υπερ-εθνικιστικής ομάδας του MHP, «Γκρίζοι Λύκοι». Ορισμένες εκτιμήσεις τοποθετούν το ήμισυ του εκλογικού σώματος του MHP στο στρατόπεδο του «όχι».

Αλλά εκείνοι που μιλούν ανοιχτά για τις συνταγματικές αλλαγές είναι αντιμέτωποι με μια χρηματοδοτούμενη από την κυβέρνηση εκστρατεία που τους έχει χαρακτηρίσει ως υπαρξιακή απειλή, όχι διαφορετική από το αυτονομιστικό Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), ή εκείνους που κατηγορούνται για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. «Ποιος λέει όχι;», είπε ο Ερντογάν σε ένα πλήθος που ζητωκραύγαζε στην Άγκυρα τον Φεβρουάριο. «Το PKK λέει όχι. Ποιος λέει όχι; Όσοι θέλουν να διαιρέσουν και να κόψουν αυτή την χώρα, λένε όχι. Ποιος λέει όχι; Εκείνοι που αμφισβητούν την σημαία μας λένε όχι».

Όταν ήρθε η ώρα να ψηφιστεί το αν θα γίνει το δημοψήφισμα, οι βουλευτές του ΑΚΡ το έκαναν σημαντικό θέμα να δείξουν την αφοσίωσή τους προς τον Ερντογάν, κρατώντας τα ψηφοδέλτια για να τους τραβήξουν φωτογραφίες οι συνάδελφοί τους. Και τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση έχει συλλάβει πολλούς για μοίρασμα φυλλαδίων ή απλά επειδή φώναζαν συνθήματα ζητώντας από τους πολίτες να ψηφίσουν «όχι» στο δημοψήφισμα. Μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν αρνηθεί να δημοσιεύσουν συνεντεύξεις ή άρθρα από ανοιχτά αντιτιθέμενους, και παρουσιαστές εκπομπών έχουν απολυθεί επειδή εξέφρασαν τις απόψεις τους.

Οι υποστηρικτές του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν ανεμίζουν εθνικές σημαίες κατά την διάρκεια μιας δίκης στρατιωτών που κατηγορούνται για απόπειρα δολοφονίας του Ερντογάν τη νύχτα του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου, στην Mugla, στην Τουρκία, στις 8 Μαρτίου 2017. KENAN GURBUZ / REUTERS
------------------------------------------------

Μέσα από όλα αυτά, ο πρώην πρόεδρος, Αμπντουλάχ Γκιούλ, και ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, οι άνδρες που βοήθησαν να διαμορφωθεί το ΑΚΡ, ήταν εμφανώς απόντες από τις κομματικές εκδηλώσεις υπέρ του «ναι». Αμφότεροι ο Γκιουλ και ο Νταβούτογλου έχουν επικρίνει το μονομερές στυλ ηγεσίας του Ερντογάν, και υπάρχουν εικασίες, και ελπίδα, μεταξύ των συντηρητικών Τούρκων ότι το δίδυμο αυτό θα μπορούσε να σχηματίσει ένα νέο πολιτικό κόμμα.