Οικοδομώντας το Έθνος

Συγγραφέας Χάρης Μυλωνάς

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Ένα πρόσθετο μεθοδολογικό ζήτημα αφορά τις «συνδυαστικές» πολιτικές που επίσης δεν αποκλείονται αλλά είναι δυνατό να διερευνηθούν μόνον κατά περίσταση, δηλαδή με διεξοδικότερη ιστορική έρευνα, όπως και οι «μεταβατικές» πολιτικές, οι οποίες επιλέγονται μέχρι να καταστεί δυνατή η εφαρμογή των «τελικών» πολιτικών -που στην ουσία αποκαλύπτουν τον απώτερο και προγραμματισμένο στόχο των κρατικών ελίτ. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, αρχικά παραχώρησε μειονοτικά δικαιώματα στους Εβραίους της Θεσσαλονίκης (μεταβατική πολιτική), προκειμένου να μη δυσαρεστήσει τους συμμάχους της, κυρίως τους Βρετανούς, που για διάφορους λόγους συνέδεαν την ύπαρξη μιας εβραϊκής εθνικής μειονότητας με την υπόσχεση ίδρυσης ενός εβραϊκού κράτους, σύμφωνα με την Διακήρυξη Μπαλφούρ (1917). Αλλά η τελική πολιτική που εφάρμοσαν οι ελληνικές Αρχές, όταν οι περιστάσεις το επέτρεψαν, ήταν αφομοιωτική. Εξάλλου, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και το εξής ενδεχόμενο: Ακόμη και μια εξωτερική δύναμη που αποτελεί το εθνικό κέντρο/πατρίδα δύο ή περισσότερων μη επικρατουσών ομάδων που κατοικούν σε γειτονικά κράτη της, είναι πιθανό να μην αποσκοπεί στην αναγνώριση όλων ως μειονοτήτων (όπως δηλαδή θα ήταν λογικό αλλά και αναμενόμενο, κατά την θεωρία του Μυλωνά). Αντίθετα, μπορεί να επιλέγει κάποια ή κάποιες από αυτές με γνώμονα την στρατηγική σημασία τους. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα αναλύεται στο κεφάλαιο 5, σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα έθεσε σε δεύτερη μοίρα την διατήρηση ελληνικής μειονότητας στο βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, διότι έθεσε ως προτεραιότητά της τις ελληνικές ομάδες της Μικράς Ασίας και της Αλβανίας.

Πόσο χρήσιμη, λοιπόν, είναι η θεωρία του καθηγητή Χάρη Μυλωνά; Αναμφίβολα καλύπτει ένα σημαντικό κενό στην βιβλιογραφία της πολιτικής επιστήμης και επίσης διευκολύνει την εξήγηση της λογικής και των προθέσεων που οδηγούν στην επιλογή και εφαρμογή των πολιτικών εθνοποίησης. Από την άποψη αυτή συνδράμει καθοριστικά στην κατανόηση της εξωτερικής πολιτικής των κρατών και του διεθνούς συστήματος στο παρελθόν και το παρόν. Ωστόσο, από την σκοπιά του ιστορικού που μελέτησε με μεγάλη προσοχή –και μετέφρασε– το βιβλίο του Μυλωνά είμαι σε θέση να τονίσω την συμβολή του και στην ανανέωση της συνεργασίας των επιστημονικών πεδίων μας: Με εφαλτήριο την ιστορική παρατήρηση, η θεωρία του επεξεργάζεται συγκριτικά διάφορες τάξεις πραγμάτων για να προτείνει αρτιότερες ερμηνείες της πολιτικής στο παρελθόν με προεκτάσεις στο παρόν (ενδεχομένως και το μέλλον). Έπειτα παραδίδει την σκυτάλη στην ιστορική έρευνα που αναπόδραστα ξεκινά από την συγκριτική παρατήρηση των εξελίξεων και αλλαγών του παρελθόντος αλλά έχει στόχο –και φυσικά μεγαλύτερα περιθώρια– να δώσει έμφαση στην ανυποχώρητη ιδιαιτερότητα των ιστορικών εμπειριών.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition