Πέντε μύθοι για τους Σύριους πρόσφυγες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πέντε μύθοι για τους Σύριους πρόσφυγες

Διαχωρίζοντας την αλήθεια από το ψέμα

Πάρτε το παράδειγμα του Αμπντουλάχ, ενός 40χρονου που μας έδωσε συνέντευξη στην σερβική πόλη Χόργκος, κατά μήκος των συνόρων με την Ουγγαρία, ο οποίος ζήτησε να μην χρησιμοποιηθεί το πραγματικό του όνομα. Ο Αμπντουλάχ αρχικά απήχθη στην Δαμασκό από την Jabhat al-Nusra (επίσης γνωστή ως Jabhat Fatah al-Sham), την συριακή θυγατρική της αλ Κάιντα. Αφότου τον απελευθέρωσε η Nusra, η κυβέρνηση Άσαντ τον φυλάκισε ως ύποπτο για συνεργασία με τους αντάρτες. Βλέποντας τις απειλές και από τις δύο πλευρές, ο Αμπντουλάχ εγκατέλειψε την χώρα με την γυναίκα και τα παιδιά του. Ένας 30χρονος πρόσφυγας στην γειτονιά Fatih της Κωνσταντινούπολης μοιράζεται μια παρόμοια εμπειρία και είπε: «Δεν είχε απομείνει κανείς να εμπιστευτώ, αυτός είναι ο λόγος που έφυγα». Ο φόβος από όλες τις πλευρές ήταν ο κανόνας. Ένας άλλος πρόσφυγας, ένας 34χρονος με τον οποίο μιλήσαμε στο Ντόρτμουντ, στην Γερμανία, είχε απαχθεί από τη Nusra και στην συνέχεια συνελήφθη από την κυβέρνηση. «Τα βασανιστήρια ήταν πιο [σοβαρά]» από τη Nusra, είπε. Μια 21χρονη φοιτήτρια από το Χαλέπι, δήλωσε ότι αισθάνθηκε ανασφαλής μόνο αφότου ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός «πήρε τον έλεγχο της περιοχής [της]», γιατί στην συνέχεια εξετέθη σε έναν διπλό κίνδυνο: Πλήγμα από τους αντάρτες και την πιθανότητα μιας βομβιστικής επίθεσης από την συριακή πολεμική αεροπορία. Ένας άλλος πρόσφυγας, ένας 31χρονος που μας έδωσε συνέντευξη στην Αθήνα, μας είπε πόσο ευγνώμονες ήταν αυτός και ο αδελφός του όταν ο συριακός στρατός κυνήγησε το ISIS από την γειτονιά τους στο Deir ez-Zor, αλλά εξήγησε ότι η κατάσταση ωστόσο παραμένει πολύ ασταθής για να συνεχίσουν να ζουν εκεί.

Εν ολίγοις, οι σε βάθος συζητήσεις με πρόσφυγες από την Συρία κατά μήκος της βαλκανικής οδού και εντός της ΕΕ, δείχνουν ότι φεύγουν όχι μόνο, ή κυρίως, από τον Άσαντ, αλλά από έναν πολύπλοκο εμφύλιο πόλεμο με πολλαπλά εμπόλεμα μέρη που όλα αποτελούν απειλή για τον πληθυσμό. Η αφήγηση «κατηγορώ μόνο τον Άσαντ» μπορεί να έχει απήχηση, αλλά οι περισσότεροι πρόσφυγες τον εκλαμβάνουν ως έναν από τους πολλούς δράστες, μαζί με τους αντάρτες και το ISIS.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΥΘΟΣ: ΕΙΝΑΙ ΔΥΣΚΟΛΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΡΙΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΝΑ ΕΙΣΕΛΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Οι πολιτικοί [12] στην ΕΕ και την Τουρκία διαβεβαιώνουν [13] τους πολίτες τους ότι τα νέα μέτρα ασφαλείας, όπως οι πρόσθετοι συνοριακοί φράχτες, τα σημεία ελέγχου, και οι επίγειες και θαλάσσιες περιπολίες, εμποδίζουν αποτελεσματικά [14] τους πρόσφυγες από το να εισέλθουν παράνομα στην Ευρώπη. Ο Frontex, ο οργανισμός ασφαλείας των συνόρων της ΕΕ, αποκάλεσε [15] τα «ενισχυμένα συνοριακά μέτρα ασφαλείας» του ως μια «επιτυχία», και ο πρόεδρος του Συμβούλιου της ΕΕ, Ντόναλντ Τουσκ, το προχώρησε τόσο ώστε είπε [14] ότι «οι ημέρες της παράνομης μετανάστευσης προς την Ευρώπη έχουν τελειώσει». Αλλά τι έχουν να πουν οι Σύριοι πρόσφυγες για τη νέα ασφάλεια;

Οι πρόσφυγες τόνισαν πόσο εύκολο είναι να παρακαμφθούν τα νέα μέτρα ασφάλειας της ΕΕ. Υπάρχουν εκτεταμένα τμήματα του εδάφους της υπαίθρου όπου οι Σύριοι μπορούν εύκολα να περπατήσουν κατά μήκος των εθνικών συνόρων˙ πράγματι, τα μέλη της ομάδας μας οδηγήθηκαν σε διάφορα μη επανδρωμένα σημεία διέλευσης κατά μήκος των τουρκικών, των ελληνικών, των βουλγαρικών, των σκοπιανών, των σερβικών και των ουγγρικών συνόρων. Μερικοί πρόσφυγες χρησιμοποιούν τις καλλιέργειες καλαμποκιού για να καλύψουν τις κινήσεις τους και χαμηλής τεχνολογίας εργαλεία όπως κόφτες καλωδίων για να περάσουν τους φράχτες. Ακόμη και σε βαριά οχυρωμένες περιοχές κατά μήκος των συνόρων, οι πρόσφυγες είναι συχνά σε θέση να τα διασχίσουν μετά από μια διαδικασία «δοκιμής και λάθους». Αλλά στο δείγμα μας, το 75% των προσφύγων που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι είχαν περάσει στην ΕΕ με την πρώτη προσπάθειά τους. Φυσικά, είναι πιθανό ότι ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων από την Συρία να μην κατάφερε να βγει ποτέ από την χώρα, ακόμη και μετά από πολλές προσπάθειες. Αλλά οι πρόσφυγες που το κατάφεραν τόνισαν την ευκολία του να παρακάμπτουν τα νέα μέτρα ασφαλείας, ειδικά για εκείνους που μπορούσαν να πληρώσουν έναν λαθρέμπορο.

Στην πραγματικότητα, το 60% των προσφύγων με τους οποίους μιλήσαμε ταξίδεψαν χωρίς καμία μορφή εγγράφων. Ένας 22χρονος πρόσφυγας στην Αθήνα είπε ότι «κανείς δεν κοίταξε τα έγγραφά μου». Ένας 21χρονος πρόσφυγας, ο οποίος πέρασε από την πΓΔΜ προς την Σερβία μέσω του σημείου ελέγχου του Πρέσεβο, επίσης σημείωσε την έλλειψη ενδιαφέροντος από τους συνοριοφύλακες. «Δεν χρειάζεται να δουν το διαβατήριό σου», είπε. «Δεν τους νοιάζει για την βίζα σου ή για οτιδήποτε». Συνεντεύξεις με ειδικούς σε θέματα ασφάλειας του Πρέσεβο στηρίζουν την εξιστόρηση των προσφύγων ότι τα συνοριακά φυλάκια είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικά.

Ακόμη και χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα, πολλοί πρόσφυγες είπαν ότι διεκπεραιώνονταν συνήθως από ανειδίκευτα στελέχη της αστυνομίας ή του Λιμενικού Σώματος σε λιγότερο από δέκα λεπτά. Οι ερωτήσεις για το ιστορικό των προσφύγων ήταν επιπόλαιες. Ένας 27χρονος Σύρος πρόσφυγας στην Φρανκφούρτη περιέγραψε την συνέντευξη ασφαλείας του στην Γερμανία ως «ανόητη». Τον ρώτησαν αν είχε σκοτώσει κάποιον ή αν συμμετείχε σε «πολιτικά εξτρεμιστικά πράγματα όπως το ISIS ή οτιδήποτε άλλο». Είπε ότι είχε απαντήσει γελώντας, «όχι, δεν έχω σκοτώσει κανέναν. Είμαι [ένας] άγγελος». Η δωροδοκία στα σημεία διέλευσης των συνόρων είναι ιδιαίτερα αχαλίνωτη. Ένας 21χρονος πρόσφυγας στο Falkensee, στην Γερμανία, μας είπε ότι τον Σεπτέμβριο του 2015 για δέκα ευρώ το άτομο, ο ίδιος και οι συνταξιδιώτες του από την Συρία, το Ιράκ και την Κεντρική Ασία δωροδόκησαν Σέρβους αστυνομικούς για να τους περάσουν από τα σύνορα.

23032017-3.jpg

Μια μικρή Κούρδισα πρόσφυγας από το Ιράκ χτενίζει τα μαλλιά της σε ένα γαλλικό στρατόπεδο για μετανάστες στην Grande Synthe, τον Δεκέμβριο του 2016. PASCAL ROSSIGNOL / REUTERS
---------------------------------------------------