Το άλλο μεταναστευτικό πρόβλημα της ΕΕ

Η μετανάστευση έχει κοστίσει, κατά μέσο όρο, στα έθνη της περιοχής περίπου επτά ποσοστιαίες μονάδες απώλειας πραγματικής οικονομικής ανάπτυξης, με μια πιθανή απώλεια 9% στην συνολική παραγωγή να αναμένεται έως το 2030 αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου [12] το 2016. Η έρευνά του -η οποία καλύπτει ένα μείγμα κρατών της ΕΕ και κρατών εκτός της ΕΕ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη- επίσης διαπίστωσε ότι η μετανάστευση μπορεί να επιβράδυνε την σύγκλιση του ευρωπαϊκού εισοδήματος. Η ανάλυση δείχνει ότι, αν έλλειπαν οι εξειδικευμένοι μετανάστες, το χάσμα μεταξύ του μέσου εισοδήματος των χωρών αυτών και εκείνων της ΕΕ ανά άτομο θα ήταν περίπου πέντε ποσοστιαίες μονάδες μικρότερο.

Στις χώρες της Βαλτικής, η δημογραφική παρακμή έχει πρόσθετες επιπτώσεις στην ασφάλεια. Η μετανάστευση, όπως προειδοποίησε μια έκθεση του Υπουργείου Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου [13] το 2015, «μειώνει το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό για στρατολόγηση στις ένοπλες δυνάμεις σε περίπτωση κρίσης». Ήδη, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία έχουν συνολικό πληθυσμό μόνο έξι εκατομμύρια. Οι αναμενόμενες ελλείψεις έρχονται σε μια ιδιαίτερα τεταμένη περίοδο, με την απειλή μιας επανεμφανιζόμενης Ρωσίας και την αβεβαιότητα σχετικά με την δέσμευση των ΗΠΑ στην περιοχή.

Φυσικά, η συμμετοχή στην ΕΕ όντως οδήγησε σε απροσδόκητα κέρδη για την ανατολική γειτονιά: Συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, δισεκατομμύρια για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης, δισεκατομμύρια σε νέες άμεσες ξένες επενδύσεις, καθώς και μια ενισχυμένη παρουσία ήπιας ισχύος σε όλο τον κόσμο. Αλλά ακόμα και αν η παγκοσμιοποιημένη προσέγγιση της ΕΕ όντως οδηγεί στην ευημερία της ηπείρου στο σύνολό της, αυτή η ανάπτυξη δεν έχει εξισορροπηθεί.

Όταν το βλέπει κανείς εκ των υστέρων, οι Βρυξέλλες θα έπρεπε να είχαν καθυστερήσει, ή τουλάχιστον, κλιμακώσει την ένταξη της Ανατολικής Ευρώπης στον πυλώνα της ελεύθερης μετακίνησης εντός της ΕΕ, τουλάχιστον μέχρι οι μισθοί, οι οικονομικές ευκαιρίες, και η διακυβέρνηση στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη να έρθουν στο ίδιο επίπεδο με αυτά της Δυτικής Ευρώπης. Εναλλακτικά, οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να διατηρήσουν ορισμένα διοικητικά εμπόδια στην κυκλοφορία των ανθρώπων, όπως η απαίτηση άδειας εργασίας ή η θέσπιση συστημάτων μετανάστευσης βασιζόμενα σε προϋποθέσεις, για την αποφυγή μεγάλων μετακινήσεων εκτός συνόρων. Με την Αλβανία, την Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, την πΓΔΜ, το Μαυροβούνιο, την Σερβία και την Τουρκία όλες στην ουρά για δυνητική ένταξη στην ΕΕ, δεν είναι πολύ αργά για να εισαγάγει ένα τέτοιο σύστημα.

Ο καθορισμός του σωστού επιπέδου της μετανάστευσης θα μπορούσε, όμως, να αποδειχθεί αυθαίρετος και δύσκολος, για να μην πούμε ανεπαρκής για την αναχαίτιση ροών, οι οποίες μπορεί να επιμείνουν όσο η ΕΕ συνεχίζει να επεκτείνεται και η ζωή φαίνεται καλύτερη στα δυτικά από ό, τι στα ανατολικά. Οι Βρυξέλλες βρίσκουν επίσης τους ελέγχους σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία δυσάρεστους: Ένα επίσημο έγγραφο [14] που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 1η Μαρτίου περιγράφει πέντε μελλοντικά σενάρια της ΕΕ, που περιλαμβάνουν ένα φάσμα διαφορετικών επιπέδων ολοκλήρωσης -και κανένα δεν προέβλεπε τίποτα λιγότερο από την ενιαία αγορά εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίου και εργασίας.

Αυτό που μπορούν να κάνουν οι Βρυξέλλες, όπως πρότεινε το ΔΝΤ [12], είναι να διαθέσουν επιπλέον κεφάλαια για την αντιστάθμιση της απώλειας οικονομικής ανάπτυξης από την μετανάστευση. Μπορούν επίσης να παράσχουν περισσότερη βοήθεια στα πανεπιστήμια της περιοχής, στην Έρευνα και Ανάπτυξη, καθώς και στις βιομηχανίες υψηλής ειδίκευσης για να βοηθήσουν την κεντρική και ανατολική Ευρώπη να διατηρήσει και να προσελκύσει ειδικευμένους εργάτες και φοιτητές. Εν τω μεταξύ, η συνέχιση των μακροπρόθεσμων πιέσεων για τον εκδημοκρατισμό και την μείωση της κρατικής διαφθοράς θα συμβάλλει στην μείωση των παραγόντων που ωθούν την μετανάστευση.

Η ΕΕ έχει υποφέρει από την δική της ουτοπική προσπάθεια να τυποποιήσει την χάραξη πολιτικής σε όλες τις οικονομικά και γεωπολιτικά μοναδικές οντότητες -όπως η μεταναστευτική κρίση και η κρίση στην ευρωζώνη μπορούν να βεβαιώσουν. Αλλά για χάρη των ανατολικών μελών της, είναι καιρός οι Βρυξέλλες να σπάσουν κάποια ταμπού και να επανεξετάσουν την βιωσιμότητα της πλήρως ελεύθερης κυκλοφορίας. Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η πίεση της μαζικής μετανάστευσης δείχνει το πώς η υπεράσπιση των φιλελεύθερων αξιών από τις Βρυξέλλες θα πρέπει να ξεκινά με ενδοσκόπηση -και να τελειώνει με μεταρρυθμίσεις.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/central-europe/2017-03-30/eus-ot...