Τρομοκρατία στην Ρωσία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τρομοκρατία στην Ρωσία

Γιατί το πρόβλημα θα επιδεινωθεί
Περίληψη: 

Ο ειδικοί της αντιτρομοκρατίας εδώ και καιρό ανησυχούν ότι η συριακή σύγκρουση θα μπορούσε να παράξει τελικά μια έξοδο πρώην μαχητών που θα επιστρέψουν για να συμμετάσχουν σε τρομοκρατικές δραστηριότητες στις χώρες καταγωγής τους.

Ο ILAN BERMAN είναι ανώτερος αντιπρόεδρος στο American Foreign Policy Council.

Την Δευτέρα, το σύστημα του μετρό της Αγίας Πετρούπολης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ρωσίας, ήταν το θέατρο μιας τεράστιας έκρηξης βόμβας που σκότωσε 14 εργαζόμενους και τραυμάτισε πάνω από 50 άλλους. (Ένας δεύτερος μηχανισμός, που δεν εξερράγη, βρέθηκε στην συνέχεια και εξουδετερώθηκε από τις Αρχές). Η επίθεση σηματοδότησε την πιο σημαντική τρομοκρατική ενέργεια που χτύπησε την Ρωσική Ομοσπονδία [1] από τον Δεκέμβριο του 2013, όταν μια γυναίκα βομβιστής αυτοκτονίας ανατίναξε τον εαυτό της στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της νότιας ρωσικής πόλης Βόλγκογκραντ πριν από τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2014 στο κοντινό Σότσι [2].

Αλλά είναι, επίσης, πολύ περισσότερα. Η βομβιστική επίθεση της Δευτέρας είναι η τελευταία ένδειξη της επιδείνωσης του τρομοκρατικού προβλήματος της Ρωσίας, καθώς και ένα προμήνυμα του τι πρόκειται να ακολουθήσει.

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΡΙΑ

Πιο άμεσα, η επίθεση της Δευτέρας στην Αγία Πετρούπολη μπορεί να θεωρηθεί ως μια αντίδραση για τις συνεχιζόμενες παρεμβάσεις της Ρωσίας στην Συρία [3]. Από τον Σεπτέμβριο του 2015, το Κρεμλίνο έχει γίνει ένας σημαντικός παίκτης στον άγριο εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, καθιερώνοντας σημαντική -και αορίστου χρόνου- στρατιωτική παρουσία στην χώρα για την υποστήριξη του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ [4].

Η εμπλοκή της Ρωσίας έχει αποδώσει συγκεκριμένα στρατηγικά κέρδη, καθιστώντας δυνατά για την Ρωσία την ενίσχυση [5] της ιστορικής ναυτικής βάσης της στην Ταρτούς, την δημιουργία [6] μιας νέας αεροπορικής βάσης στην Λατάκια, και την προωθημένη ανάπτυξη μιας εκτεταμένης ναυτικής δύναμης [7] στην Ανατολική Μεσόγειο, μεταξύ άλλων κερδών. Αλλά έχει επίσης κάνει την Μόσχα στόχο της ισλαμιστικής οργής, με αμφότερους το Ισλαμικό Κράτος (που ονομάζεται επίσης και ISIS) [8] και την Jabhat al-Nusra, την συριακή θυγατρική της αλ-Κάιντα, να υπόσχονται [9] αντίποινα στην Ρωσία.

Η επίθεση της Δευτέρας μπορεί να ήταν μόνο η αρχή τέτοιων αντιποίνων. Οι ρωσικές Αρχές έχουν εντοπίσει ως βασικό ύποπτο για την βομβιστική επίθεση τον 22χρονο Αχμπαρζόν Τζαλιλόφ, έναν γεννημένο στην Κιργιζία Ρώσο πολίτη με διασυνδέσεις με ριζοσπάστες ισλαμιστές. Από την πλευρά του, το ISIS έσπευσε να γιορτάσει [10] την έκρηξη (αν και δεν ανέλαβε απευθείας την ευθύνη), γεγονός που υποδηλώνει ότι –τουλάχιστον- οι ενέργειες του Τζαλιλόφ ακολουθούν κατά πόδας τα σχέδια του ISIS για την Ρωσία.

07042017-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ αλ-Άσαντ, στην Μόσχα, τον Οκτώβριο του 2015. ALEXEI DRUZHININ / RIA NOVOSTI / KREMLIN / REUTERS
--------------------------------------------------

Η ΛΕΓΕΩΝΑ ΤΩΝ ΤΖΙΧΑΝΤΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Η βομβιστική επίθεση της Δευτέρας θέτει επίσης ξεκάθαρα το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Κρεμλίνο: Οι Μουσουλμάνοι της Ρωσίας ριζοσπαστικοποιούνται και κινητοποιούνται.

Σήμερα, οι Μουσουλμάνοι αποτελούν το ταχύτερα αναπτυσσόμενο τμήμα της ρωσικής κοινωνίας. Είναι ακόμα μια μειονότητα στο περίπου 16% του πληθυσμού, σύμφωνα με την απογραφή της χώρας το 2010 [11]. Όμως, χάρη στα λιγότερα διαζύγια, τον λιγότερο αλκοολισμό, και ένα μεγαλύτερο ποσοστό αναπαραγωγής, οι Μουσουλμάνοι της Ρωσίας είναι δημογραφικά ισχυροί. Μερικές προβολές έχουν δείξει ότι μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας οι Μουσουλμάνοι της Ρωσίας θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν το ένα πέμπτο [12] του συνολικού πληθυσμού της χώρας.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Μουσουλμάνοι είναι καλά ενσωματωμένοι. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, ευνόησε μια υπερεθνικιστή ταυτότητα που έχει αποκλείσει τους Μουσουλμάνους της Ρωσίας [13] από την σύγχρονη πολιτική και την κοινωνία, αφήνοντάς τους ευάλωτους στο δέλεαρ εναλλακτικών ιδεολογιών –με πρώτο τον ισλαμισμό ανάμεσά τους. Αυτό μπορεί να φανεί στην αυξανόμενη επιρροή ομάδων όπως το ISIS σε ρωσικές εξτρεμιστικές ομάδες όπως το Εμιράτο του Καυκάσου, την κορυφαία τζιχαντιστική ομάδα της χώρας. (Το 2015, τμήματα της ομάδας, η οποία προηγουμένως ήταν μια θυγατρική της αλ Κάιντα, επίσημα υποσχέθηκε πίστη [14] στον ISIS και τον εμίρη του, τον Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι). Η στάση του Πούτιν έχει επίσης οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των Ρώσων τζιχαντιστών που ταξιδεύουν για να ενταχθούν στην μάχη στο Ιράκ και την Συρία.

Ο πραγματικός αριθμός των Ρώσων μαχητών στην Συρία έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών συζητήσεων. Αλλά κατά την διάρκεια πρόσφατης δημόσιας ομιλίας του, ο Πούτιν ανέφερε [15] ότι η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της χώρας, η GRU, πιστεύει ότι περίπου 4.000 Ρώσοι υπήκοοι, μαζί με άλλους 5.000 πολεμιστές από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, συμμετέχουν τώρα στον εν εξελίξει εμφύλιο πόλεμο εκεί.

Η αποκάλυψη του Πούτιν ήταν σημαντική, καθώς δείχνει ότι το μερίδιο των ξένων μαχητών στην Συρία από την πρώην Σοβιετική Ένωση είναι πολύ μεγαλύτερο από ό, τι ήταν συνήθως κατανοητό στην Δύση. Τούτων λεχθέντων, μια μελέτη του Εθνικού Γραφείου Οικονομικών Ερευνών τον Απρίλιο του 2016 [16] εκτίμησε ότι το ISIS είχε καταφέρει να προσελκύσει στον σκοπό του περισσότερους από 31.000 στρατολογηθέντες από τότε που αναδύθηκε, το 2014. Οι Ρώσοι και οι Κεντρο-ασιάτες μαχητές μπορεί συνεπώς να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο όλων των ξένων μαχητών που δραστηριοποιούνται τώρα στο αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο. Δεν είναι να απορεί κανείς που ειδικοί όπως η Yevgenia Albats εκτιμούν ότι τα ρωσικά έχουν γίνει η τρίτη πιο συχνά ομιλούμενη γλώσσα [17] μεταξύ των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους.

07042017-2.jpg

Άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας μέσα σε σταθμό του μετρό στην Αγία Πετρούπολη, τον Απρίλιο του 2017. MAXIM SHEMETOV / REUTERS
---------------------------------------------

ΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ ΕΡΧΟΝΤΑΙ