Η αναβίωση του ρωσικού στρατού | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αναβίωση του ρωσικού στρατού

Πώς επανισχυροποιήθηκε η Μόσχα

Παρ’ όλες τις καινοτομίες της, η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία [8] δεν τερμάτισε την τάση της Μόσχας να προβάλει ισχύ μόνο εντός των συνόρων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η Ρωσία τερμάτισε αυτή την τάση πέρυσι, όταν βούτηξε στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας. Απέστειλε αρκετές δεκάδες αεροσκάφη στην Συρία για να χτυπήσουν το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS) και άλλες κατά του Άσαντ δυνάμεις, τοποθέτησε προηγμένα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας εντός της Συρίας, έστειλε στρατηγικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα για εξορμήσεις σε όλη την χώρα από βάσεις στην κεντρική Ρωσία, και διέταξε το ρωσικό ναυτικό να εξαπολύσει πυραύλους κατά συριακών στόχων από θέσεις στην Κασπία και την Μεσόγειο. Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία υπονόμευσε το de facto μονοπώλιο στην παγκόσμια χρήση της βίας που είχαν διατηρήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο άμεσος στρατιωτικός στόχος της Μόσχας στην Συρία ήταν να αποτρέψει την ήττα του στρατού του Ασάντ και την μετέπειτα κατάληψη της Δαμασκού από το ISIS, έναν στόχο που επεδίωξε να επιτύχει κυρίως μέσω της ενίσχυσης των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων και των συμμάχων τους από την Χεζμπολάχ και το Ιράν. Ο πολιτικός στόχος της, εν τω μεταξύ, ήταν να μηχανευτεί μια ειρηνική διευθέτηση που θα προστατεύει τα ρωσικά συμφέροντα στην χώρα και την ευρύτερη περιοχή -πάνω απ’ όλα, με την εξασφάλιση ότι η μεταπολεμική μετά τον Άσαντ κυβέρνηση της Συρίας θα παραμένει φιλική προς την Ρωσία˙ ότι η Μόσχα θα είναι σε θέση να διατηρήσει στρατιωτική παρουσία στην Συρία˙ και ότι οι εν καιρώ πολέμου συνεργασίες της Ρωσίας με το Ιράν, το Ιράκ, και τις κουρδικές δυνάμεις θα παραγάγουν διαρκείς πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς.

18042017-1.jpg

Οχήματα του ρωσικού στρατού πριν από μια πρόβα για την παρέλαση της Ημέρας της Νίκης, στην κεντρική Μόσχα, τον Απρίλιο του 2015. MAXIM SHEMETOV / REUTERS
----------------------------------------------

Ακόμη πιο σημαντικό, ο Πούτιν επιδιώκει να επιβεβαιώσει το καθεστώς της Ρωσίας ως μεγάλη δύναμη, εν μέρει δουλεύοντας μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως κύριος συμμετέχων στην διπλωματική διαδικασία για τον τερματισμό του πολέμου και ως εγγυητής της επακόλουθης διευθέτησης. Η ιστορική αποστολή του Πούτιν, όπως ο ίδιος το βλέπει, είναι να κρατήσει την Ρωσία σε ένα κομμάτι, και να την ξαναβάλει στην δικαιωματική θέση της μεταξύ των δυνάμεων του κόσμου˙ η παρέμβαση της Ρωσίας στην Συρία έχει αποδείξει την σημασία της στρατιωτικής ισχύος στην επίτευξη αυτού του στόχου. Ενεργώντας με τόλμη, παρά τους περιορισμένους πόρους της, η Ρωσία έχει βοηθήσει να μεταβληθεί η στρατηγική ισορροπία στην Συρία και οργάνωσε μια θεαματική επιστροφή σε μια περιοχή όπου η σημασία της είχε εξαλειφθεί πριν από 25 χρόνια.

Η επιχείρηση στην Συρία είχε και τα μειονεκτήματά της για την Μόσχα. Τον Νοέμβριο του 2015, ένα τουρκικό μαχητικό κατέρριψε ένα ρωσικό βομβαρδιστικό κοντά στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας, το πρώτο τέτοιο περιστατικό μεταξύ Ρωσίας και μιας χώρας του ΝΑΤΟ σε περισσότερο από μισό αιώνα. Η Ρωσία απέφυγε τα στρατιωτικά αντίποινα, αλλά οι σχέσεις της με την Τουρκία, έναν σημαντικό οικονομικό εταίρο, υπέστησαν συντριπτικό πλήγμα όταν η Μόσχα επέβαλε κυρώσεις που θα μπορούσαν να κοστίσουν στην τουρκική οικονομία δισεκατομμύρια δολάρια. Συντασσόμενη με τα σιιτικά καθεστώτα στο Ιράν, το Ιράκ και την Συρία, η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να αποξενώσει τον δικό της πληθυσμό των περίπου 16 εκατομμυρίων Μουσουλμάνων, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι σουνίτες. Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο αυτό, η Μόσχα έχει επιχειρήσει να βελτιώσει τους δεσμούς με κάποιους από τους σουνίτες δρώντες της Μέσης Ανατολής, όπως η Αίγυπτος˙ έχει επίσης ποντάρει στο ότι η διατήρηση του στρατού του Άσαντ στην ζωή θα διασφαλίσει πως οι χιλιάδες των τζιχαντιστών της Ρωσίας και της Κεντρικής Ασίας που αγωνίζονται με το ISIS στο Ιράκ και την Συρία δεν θα επιστρέψουν ποτέ για να προκαλέσουν προβλήματα εγχωρίως. Έτσι, ο πόλεμος της Μόσχας για την στήριξη του Άσαντ και κατά του ISIS υπήρξε επίσης μια προσπάθεια να σκοτώσει τα άτομα που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ίδια την σταθερότητα της Ρωσίας.

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΙΣΩ ΑΥΛΗ ΜΟΥ

Πού θα πάει ο ρωσικός στρατός μετά; Η Μόσχα βλέπει προς την Αρκτική, όπου η επιτάχυνση της υποχώρησης του θαλάσσιου πάγου εκθέτει πλούσια ενεργειακά αποθέματα και κάνει την εμπορική ναυτιλία πιο βιώσιμη. Οι αρκτικές παράκτιες χώρες οι οποίες είναι όλες μέλη του ΝΑΤΟ εκτός από την Ρωσία, ανταγωνίζονται για την πρόσβαση σε πόρους εκεί˙ η Ρωσία, από την πλευρά της, ελπίζει να επεκτείνει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της (ΑΟΖ) στον Αρκτικό Ωκεανό, έτσι ώστε να μπορεί να διεκδικήσει πολύτιμα ορυκτά κοιτάσματα και να προστατεύσει την διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας, ένα πέρασμα για τις θαλάσσιες μεταφορές μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας που περνά κατά μήκος της ακτής της Σιβηρίας. Για να ενισχύσει την θέση της στον απώτατο Βορρά, η Ρωσία επανενεργοποίησε μερικές από τις στρατιωτικές βάσεις της εκεί που είχαν εγκαταλειφθεί μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Κατασκευάζει, επίσης, έξι νέες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην περιοχή. Οι εντάσεις στην Αρκτική παραμένουν ήπιες, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει εάν υπάρξει μια μεγάλη αντιπαράθεση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας αλλού ή εάν η Φινλανδία και η Σουηδία, οι δύο ιστορικά ουδέτερες σκανδιναβικές χώρες, υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ [9].