Το νέο πολιτικό τοπίο στην Ευρώπη μετά τις γαλλικές εκλογές | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το νέο πολιτικό τοπίο στην Ευρώπη μετά τις γαλλικές εκλογές

Μια επιλογή μεταξύ Ανοικτού και Κλειστού
Περίληψη: 

Αντί για τον κλασικό διαχωρισμό μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς που βασίστηκε στον βαθμό παρέμβασης του κράτους στην οικονομία, τώρα υπάρχει ένα νέο ρήγμα, ανάμεσα στην «ανοικτότητα» και τον «προστατευτισμό» απέναντι στα στοιχεία της παγκοσμιοποίησης.

Ο CARLO INVERNIZZI ACCETTI είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο City University of New York (City College).

Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών χαιρετίστηκαν με ένα αμήχανο μείγμα απογοήτευσης και ανακούφισης: Απογοήτευση ότι κανένας από τους υποψηφίους των δύο κύριων κομμάτων -οι κυβερνώντες κεντροαριστεροί Σοσιαλιστές και οι ιστορικοί αντίπαλοί τους, οι κεντροδεξιοί Ρεπουμπλικανοί- δεν προχώρησε στον δεύτερο γύρο, και ανακούφιση ότι ο υποψήφιος που τώρα ευρέως προβλέπεται ότι θα κερδίσει την προεδρία στις 7 Μαΐου είναι ο κεντρώος ευρωπαϊστής Εμμανουέλ Μακρόν. Το δυσοίωνο σενάριο μιας αναμέτρησης μεταξύ των δύο αντισυστημικών «λαϊκιστών» υποψηφίων -της αντιμεταναστευτικής και αντιευρωπαϊκής Marine Le Pen, και του αντικατεστημένου και ενάντιου στην λιτότητα Jean-Luc Melenchon- απέτυχε να υλοποιηθεί.

Στην πραγματικότητα, τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν τις τάσεις που γίνονται όλο και πιο οικείες υπό το πρίσμα άλλων πρόσφατων εκλογικών αποτελεσμάτων στην Ευρώπη. Η κατάρρευση των παραδοσιακών κύριων κομμάτων και η συνεχιζόμενη επανευθυγράμμιση γύρω από έναν νέο άξονα πολιτικού ανταγωνισμού, ο οποίος υποστηρίζει το άνοιγμα υπέρ του εμπορίου, της μετανάστευσης και των φιλελεύθερων κοινωνικών αξιών εναντίον των υποστηρικτών του «κλεισίματος» ή της «προστασίας» από αυτά, δεν είναι τίποτε νέο. Θεμελιώθηκε με την ψήφο του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο, από την πολύ στενή νίκη της ακροαριστεράς εναντίον της ακροδεξιάς στις αυστριακές προεδρικές εκλογές και από τα κέρδη του Κόμματος Ελευθερίας του Geert Wilders κατά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στην Ολλανδία. Αντί να συνεχίσουμε να εκφράζουμε είτε απογοήτευση είτε ανακούφιση από τα αποτελέσματα, είναι πλέον καιρός να εκτιμήσουμε το γεγονός ότι στην Ευρώπη εμφανίζεται ένα νέο πολιτικό τοπίο.

Η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κρίση για τους υπάρχοντες δημοκρατικούς θεσμούς. Μπορεί απλά να αντικατοπτρίζει τις υποκείμενες αλλαγές στις σύγχρονες κοινωνίες, οι οποίες [αλλαγές] από μόνες τους θα ήταν ένα υγιές σημάδι της ικανότητας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες. Ο Ελβετός κοινωνιολόγος και πολιτικός επιστήμονας Hanspeter Kriesi προσπάθησε να συλλάβει την ώθηση αυτών των αλλαγών περιγράφοντας μια νέα κοινωνική διάσπαση που ισχυρίζεται ότι αντικαθιστά -ή τουλάχιστον υπερκαλύπτει- τον παραδοσιακό διαχωρισμό μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Το νέο χάσμα περιβάλλει ένα επικρατούν αστικό, βασισμένο στις υπηρεσίες και φιλελεύθερο εκλογικό σώμα των νικητών της παγκοσμιοποίησης, κατά ενός κατά κύριο λόγο μη αστικού, βασισμένου στην μεταποίηση και συντηρητικού εκλογικού σώματος των λεγόμενων χαμένων της παγκοσμιοποίησης.

Εάν συμβαίνει αυτό, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση -ευρέως κατανοητή ως η ώθηση για περισσότερη υπερεθνική ολοκλήρωση, διεθνές εμπόριο, μετανάστευση και φιλελεύθερες κοινωνικές αξίες- αναδεικνύεται ως ο βασικός άξονας της πολιτικής διαμάχης, εις βάρος της προηγούμενης διχοτόμησης μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, η οποία βασίστηκε στην διαφωνία σχετικά με τον βαθμό συμμετοχής του κράτους στην οικονομία. Το ερώτημα που παραμένει είναι εάν οι νέες πολιτικές ευθυγραμμίσεις θα είναι σε θέση να ανταποκρίνονται επαρκώς στις κοινωνικές απαιτήσεις που θέτει η παγκοσμιοποίηση.

Από την μια πλευρά, ο ανταγωνισμός μεταξύ ενός κόμματος υπέρ του ανοίγματος και ενός κόμματος υπέρ του κλεισίματος έχει το πλεονέκτημα να έχει προκαλέσει μια συζήτηση σχετικά με τα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης. Πριν, η παγκοσμιοποίηση παρουσιάστηκε ως αναπόφευκτη και απλώς εκτός του πεδίου των δικαιολογημένων πολιτικών συζητήσεων. Από την άλλη πλευρά, τόσο το κόμμα της «ανοικτότητας» όσο και το κόμμα του «κλεισίματος» φαίνονται έντονα ακατάλληλα για την αντιμετώπιση του πιο σημαντικού πολιτικού προβλήματος που έχει θέσει η παγκοσμιοποίηση τις τελευταίες δεκαετίες: Την αυξανόμενη ανισότητα τόσο στην κοινωνική θέση όσο και στην ζωή μεταξύ των «νικητών» και των «ηττημένων» από την διαδικασία. Και η «ανοικτότητα» όσο και η «κλειστότητα» απλώς επαναβεβαιώνουν αυτόν τον κοινωνικό διαχωρισμό, χωρίς να προσφέρουν κανένα μέσο γεφύρωσης ή εξομάλυνσής του.

Το εάν οι δημοκρατικοί θεσμοί θα βρουν νέα ζωή ή θα υπονομευθούν από τους συνεχιζόμενους κοινωνικούς και πολιτικούς μετασχηματισμούς εξαρτάται ως εκ τούτου από την ικανότητα των νέων κομμάτων είτε να καταστήσουν την παγκοσμιοποίηση πιο συμμετοχική, είτε την αντιστροφή της λιγότερο αποκλειστική.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/france/2017-04-25/french-electio...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition