Οι φιλοδοξίες του Ιράν στο Λεβάντε

Σύμφωνα με τα λόγια του υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Rex Tillerson, η διοίκηση του προέδρου Donald Trump αυτή την εποχή επανεξετάζει τους τρόπους αντιμετώπισης των προκλήσεων που θέτει το Ιράν. Αυτό πιθανότατα σημαίνει αναζήτηση τρόπων για να περιοριστεί ο επεκτατισμός του Ιράν στην Μέση Ανατολή. Αλλά, για να είναι αποτελεσματικό το σχέδιο ανάσχεσης, η Ουάσινγκτον πρέπει να εξετάσει τη νεοεμφανιζόμενη στρατηγική του Ιράν στο Λεβάντε και πρέπει να καταλάβει ότι παρ’όλο που η Τεχεράνη εξακολουθεί να ελπίζει να επιτύχει περιφερειακή ηγεμονία μακροπρόθεσμα, το σημερινό της σχέδιο είναι να επικεντρωθεί στην επίτευξη και διατήρηση μιας δεσπόζουσας θέσης στο Ιράκ, στον Λίβανο και την Συρία. Ο αιματηρός βάλτος που αφορά αυτές τις τρεις χώρες προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για παγίωση της ισχύος από ό, τι σίγουρα θα ήταν μια πιο επικίνδυνη αντιπαράθεση στον Κόλπο, όπου το Ιράν θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους. Η επιτυχία της στενότερης προσέγγισης θα μπορούσε εξάλλου να ενισχύσει την λαβή της Τεχεράνης έναντι της Σαουδικής Αραβίας και εκείνων στο σουνιτικό μπλοκ.

Ο στρατηγός Qassem Soleimani, ο διοικητής του τμήματος της Δύναμης Quds στο Ιρανικό Ισλαμικό Σώμα Επαναστατικής Φρουράς (IRGC), είναι ένας από τους υπεύθυνους για την εκτέλεση του νέου πολιτικού οράματος. Τα τελευταία τρία χρόνια, έχει εργαστεί για να δημιουργήσει τα δομικά στοιχεία για τουλάχιστον έναν, αλλά πιθανότατα δύο, χερσαίους διάδρομους σε όλο το Λεβάντε (ένας στον βορρά και ένας στο νότο), συνδέοντας το Ιράν με την Μεσόγειο. Αυτοί οι διάδρομοι θα διασχίσουν απόσταση τουλάχιστον 800 μιλίων από τα δυτικά σύνορα του Ιράν μέσω των κοιλάδων του Ευφράτη και του Τίγρη και τις τεράστιες εκτάσεις της ερήμου στο Ιράκ και την Συρία, παρέχοντας σύνδεση με την Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τελικά καταλήγοντας στην άκρη των υψιπέδων του Γκολάν. Οι δύο διάδρομοι θα χρησιμεύσουν ως αλυσίδες για την μετακίνηση στρατιωτικών προμηθειών ή στρατιωτών όταν χρειαστεί. Τον τελευταίο καιρό, αρκετοί Σιίτες παραστρατιωτικοί που χρηματοδοτήθηκαν από το Ιράν έχουν αναφέρει δημόσια τις προσπάθειές τους να μεταφέρουν τους μαχητές τους σε αυτές τις διαδρομές. Για παράδειγμα, οι δυνάμεις της λιβανέζικης μαχητικής ομάδας Χεζμπολάχ είναι παρούσες στην Συρία και στο Ιράκ, ενώ βασικές ιρακινές σιιτικές πολιτοφυλακές βρίσκονται επί του παρόντος στο Λίβανο.

Μέλη των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης κατά την διάρκεια μιας στρατιωτικής επιχείρησης στα δυτικά της Σαμάρα, στην έρημο Anbar, στις 7 Μαρτίου 2016. THAIER AL-SUDANI / REUTERS
----------------------------------------------------------

Η ιδέα, σύμφωνα με αρκετούς ανώτερους Ιρανούς αξιωματούχους, είναι η ανάθεση της εποπτείας των διαδρόμων σε εξουσιοδοτημένες εξωτερικές δυνάμεις όπως η Χεζμπολάχ και οι διάφορες σιιτικές πολιτοφυλακές που υποστηρίζει το Ιράν στο Ιράκ και την Συρία, προκειμένου να αποφύγουν να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους στρατιωτικές δυνάμεις για να ελέγξουν τους διαδρόμους. (Το Ιράν έχει μια μακρόχρονη αποστροφή στο να επενδύει σε ανθρώπινο δυναμικό στο εξωτερικό). Οι πολιτοφυλακές των αντιπροσώπων της Τεχεράνης θα είναι σε θέση να σχηματίσουν μια δύναμη που αριθμεί 150.000 έως 200.000 μαχητές, συμπεριλαμβανομένων 18.000 Αφγανών Σιιτών, 3.000-4.000 Πακιστανών Σιιτών και μικρών παραστρατιωτικών ομάδων Χριστιανών και Δρούζων. Ορισμένες από αυτές τις δυνάμεις έχουν ήδη αναπτυχθεί σε διάφορους τομείς κατά μήκος των προβλεπόμενων διαδρόμων. Το Ιράν θα είναι επίσης σε θέση να στρατολογήσει περισσότερους Σιίτες -ειδικά πρόσφυγες από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν που αναζητούν απασχόληση και αιτία.

Ο βόρειος διάδρομος θα περάσει από το Ιράν μέσω της σιιτικής πλειοψηφίας επαρχίας Ντιγιάλα προς την επαρχία Kirkuk και την πόλη Shirqat στα ανατολικά και θα συνδεθεί με την Συρία μέσω των ορεινών περιοχών Tal Afar και Sinjar. Αυτό σημαίνει ότι οι ιρανικές φάλαγγες θα φθάσουν στα συριακά κουρδικά εδάφη που είναι ήδη επανασυνδεδεμένα με περιοχές υπό τον έλεγχο του Σύρου προέδρου, Bashar al-Assad. Για να περάσουν από αυτόν τον διάδρομο, οι Ιρανοί θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι ούτε η ιρακινή κυβέρνηση ούτε οι κουρδικές δυνάμεις θα παρεμβαίνουν πιο δυτικά. Λόγω της αυξανόμενης ιρανικής επιρροής στην ιρακινή κυβέρνηση και τις ένοπλες δυνάμεις της, φαίνεται πολύ απίθανο να υπάρξει πραγματική αντίθεση από την Βαγδάτη για τις φάλαγγές τους. Το ίδιο ισχύει για τους Κούρδους. Οι πεσμεργκά, οι στρατιωτικές δυνάμεις των δύο κυριότερων κουρδικών πολιτικών κομμάτων του Ιράκ, της Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν και του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν θα είναι απρόθυμες να σταματήσουν τις κινήσεις των ιρανικών στρατευμάτων που δεν απειλούν τα συμφέροντά τους. Οι δυνάμεις του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) στο Σιντζάρ έχουν στενούς δεσμούς με το Ιράν και στο Tal Afar, οι υπέρ του Ιράν πολιτοφυλακές επιχειρούν ήδη με την συναίνεση των ΗΠΑ. Στην κουρδική Συρία, που είναι γνωστή στους Κούρδους ως Ροζάβα (Rojava), οι Κούρδοι που διοικούνται από το Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) υπόκεινται σε συνεχή απειλή από την Τουρκία, η οποία θεωρεί το PKK και το PYD ως τρομοκρατικές ομάδες και επομένως θεωρεί το Ιράν ως φιλική δύναμη.