Μπορούν οι ΗΠΑ να στραφούν πάλι προς την Ασία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορούν οι ΗΠΑ να στραφούν πάλι προς την Ασία;

Πώς ο Trump πρέπει να ανταποκριθεί στην κινεζική πρωτοβουλία «Ζώνη και Οδός»
Περίληψη: 

Το σχέδιο Belt and Road είναι μια τεράστια προσπάθεια. Η Κίνα αναμένεται να διαθέσει ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε δημόσια χρηματοδότηση σε μεγάλο αριθμό έργων που καλύπτουν 65 χώρες. Μόλις ολοκληρωθεί, η «ζώνη» θα περιλαμβάνει ένα τεράστιο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρόμων που συνδέουν την Κίνα με την Κεντρική Ασία, την Ευρώπη και την Μέση Ανατολή.

Ο ZIAD HAIDER είναι Ανώτερος Σύμβουλος στο Center for Strategic and International Studies. Διετέλεσε ως Ειδικός Αντιπρόσωπος για Εμπορικές και Επιχειρηματικές Υποθέσεις στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και ως Ανώτερος Σύμβουλος για τις Διεθνείς Οικονομικές Υποθέσεις στο προσωπικό Σχεδιασμού Πολιτικής στο γραφείο του υπουργού Εξωτερικών.

Η σαρωτική πρωτοβουλία Belt and Road (Ζώνη και Οδός) της Κίνας, η οποία περιλαμβάνει την αναβίωση του αρχαίου Δρόμου του Μεταξιού που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, έχει γίνει το πιο ορατό σύμβολο των αυξανόμενων φιλοδοξιών της Κίνας. Από τότε που η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ «πάγωσε» την [εμπορική συμφωνία] Trans-Pacific Partnership (TPP) νωρίτερα φέτος, εγκαταλείποντας την πιθανότητα να θέσει τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου, η Κίνα εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να αποδείξει ότι μπορεί να αναλάβει τα σκήπτρα της παγκόσμιας οικονομικής ηγεσίας.

Στην εισαγωγική ομιλία του στο πρώτο Φόρουμ για την «Ζώνη και την Οδό» [2] την προηγούμενη εβδομάδα, ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, κάλεσε τους συμμετέχοντες να «οικοδομήσουν μια ανοιχτή πλατφόρμα συνεργασίας και να προωθήσουν και να αναπτύξουν μια ανοιχτή παγκόσμια οικονομία», απηχώντας την ομιλία που έκανε στο Νταβός τον Ιανουάριο, μόλις λίγες μέρες μετά την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από την TPP. Κατά την διάρκεια της διήμερης συνάντησης στο Πεκίνο, 29 αρχηγοί κρατών, 1.200 αντιπρόσωποι από περισσότερες από 100 κυβερνήσεις και παγκόσμιοι ηγέτες όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες, και ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Jim Yong Kim, συζήτησαν [3] αυτό που ο Σι αποκάλεσε ως «το σχέδιο του αιώνα». Η διοίκηση του Trump έστειλε επίσης μια αντιπροσωπεία στο φόρουμ, με επικεφαλής τον Matthew Pottinger, τον ανώτερο διευθυντή του Συμβουλίου Ασφαλείας για τις ασιατικές υποθέσεις.

29052017-1.jpg

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, σε ομιλία του στο Φόρουμ «Belt and Road» στην Μεγάλη Αίθουσα του Λαού στο Πεκίνο, στις 14 Μαΐου 2017. DAMIR SAGOLJ / REUTERS
-----------------------------------------------------

Το σχέδιο Belt and Road είναι μια τεράστια προσπάθεια. Η Κίνα αναμένεται να διαθέσει ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε δημόσια χρηματοδότηση σε μεγάλο αριθμό έργων που καλύπτουν 65 χώρες. Μόλις ολοκληρωθεί, η «ζώνη» θα περιλαμβάνει ένα τεράστιο δίκτυο [4] αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρόμων που συνδέουν την Κίνα με την Κεντρική Ασία, την Ευρώπη και την Μέση Ανατολή. Ο «δρόμος» θα αποτελείται από μια σειρά θαλάσσιων διαδρομών μεταξύ της νοτιοανατολικής Ασίας και της Ευρώπης. Εξήντα οκτώ έθνη και διεθνείς οργανισμοί έχουν ήδη υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας με την Κίνα. Και 18 χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, συμφώνησαν επί της αρχής για την χρηματοδότηση των έργων του Belt και Road.

Η πρωτοβουλία έχει υψηλού επιπέδου υποστήριξη στο Πεκίνο. Υποστηριζόμενη από τον Xi, σύμφωνα με πληροφορίες συντονίζεται από μια ομάδα εργασίας [5] υπό την προεδρία ενός από τα επτά μέλη της Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου της Κίνας -του κορυφαίου οργάνου λήψης αποφάσεων στην Κίνα. Στο πλαίσιο μιας επίθεσης δημοσίων σχέσεων που αποσκοπούσε στην προώθηση της πρωτοβουλίας, οι κρατικά υποστηριζόμενες «δεξαμενές σκέψης» (think tanks) φιλοξένησαν δεκάδες διασκέψεις σε όλο τον κόσμο σχετικά με το Belt and Road και την προώθηση ευκαιριών συνεργασίας, ορισμένες φορές σε συντονισμό με κορυφαία think tanks που εδρεύουν στις ΗΠΑ. Αυτές οι διασκέψεις κατάφεραν να δημιουργήσουν συζητήσεις και να προσδώσουν νομιμοποίηση στο σχέδιο Belt and Road μεταξύ των πολιτικών κύκλων.

Υπό την διοίκηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, η απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών στο Belt and Road ήταν γενικά να προσφέρουν μια χλιαρή αναγνώριση. Η διοίκηση του Trump πρέπει να υιοθετήσει μια διαφορετική προσέγγιση εάν θέλει να διατηρήσει την ηγεσία των ΗΠΑ στην Ασία και να αποκαταστήσει την ζημιά που υπέστη η αξιοπιστία των ΗΠΑ με την απόσυρση από την TPP. Για να γίνει αυτό, η Ουάσιγκτον πρέπει να αντιδράσει στην προσπάθεια της Κίνας να δημιουργήσει σφαίρες επιρροής, εμπορίου και επενδύσεων σε ολόκληρη την Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη. Αλλά πρέπει επίσης να χαράξει περιοχές συνεργασίας με το Πεκίνο, καθώς υπάρχουν ευκαιρίες ώστε το Belt and Road να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΕ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΟΥ

Για να αντιδράσει στο Belt and Road, η Ουάσιγκτον πρέπει να ενισχύσει το εμπόριο, τις επενδύσεις και την κατασκευή υποδομών σε όλη την Ασία. Αυτό θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας εγχωρίως καθώς θα αυξηθούν οι εξαγωγές τους σε μια περιοχή που φιλοξενεί πέντε από τους δέκα πρώτους εμπορικούς εταίρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό θα παράσχει επίσης τα αναγκαία θεμέλια για βαθύτερους διπλωματικούς δεσμούς και δεσμούς ασφάλειας. Όταν πρόκειται για το εμπόριο, η περιοχή δεν περιμένει την Ουάσινγκτον. Στην πραγματικότητα, τα άλλα 11 μέλη της TPP συναντήθηκαν στο Ανόι [6] κατά την διάρκεια του Σαββατοκύριακου για να συζητήσουν πώς να προχωρήσουν χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης, Lee Hsien Loong [7], «Η αποτυχία να πραγματοποιηθεί η TPP θα βλάψει την αξιοπιστία και την θέση των ΗΠΑ όχι μόνο στην Ασία, αλλά σε όλο τον κόσμο». Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η διοίκηση Trump πρέπει να βρει το δρόμο της πίσω στην TPP. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει με μια σειρά διμερών συμφωνιών [8] που θα αρχίζουν με την Ιαπωνία, αλλά τελικά, οι διμερείς συμφωνίες δεν μπορούν να απελευθερώσουν τις δικτυακές επιδράσεις και τα γεωπολιτικά μερίσματα μιας σημαντικής πολυμερούς συμφωνίας που τοποθετεί τις Ηνωμένες Πολιτείες στον πυρήνα της.