Κρίση στο Μιντανάο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κρίση στο Μιντανάο

Ο Duterte μάχεται το ISIS
Περίληψη: 

Ως ο πρώτος πρόεδρος από το Mindanao, ο Duterte, ο οποίος υποσχέθηκε να εκπροσωπήσει τους Μουσουλμάνους των Φιλιππίνων, υποστήριξε αρχικά ένα γρήγορο και αποφασιστικό τέλος στην σύγκρουση μέσω της ομοσπονδοποίησης, η οποία θα παρείχε μεγαλύτερη πολιτική αυτονομία στις μουσουλμανικής πλειονότητας περιοχές του νησιού. Ωστόσο, ο Duterte δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του.

Ο RICHARD JAVAD HEYDARIAN είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο De La Salle των Φιλιππίνων, και σύμβουλος πολιτικής στην Βουλή των Αντιπροσώπων των Φιλιππίνων. Το τελευταίο του βιβλίο είναι το Asia’s New Battlefield: The US, China and the Struggle for the Western Pacific [1](Zed Books, 2015).

Μετά από ένα χρόνο στο αξίωμα, ο πρόεδρος των Φιλιππίνων, Ροντρίγκο Ντουτέρτε [2] αντιμετωπίζει μια ολομέτωπη κρίση στο νησί του Μιντανάο. Για σχεδόν ένα μήνα, οι κυβερνητικοί στρατιώτες προσπάθησαν να απελευθερώσουν την Marawi, την μεγαλύτερη πόλη μουσουλμανικής πλειοψηφίας στην χώρα, από μαχητές συνδεδεμένους με το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) [3] και με επικεφαλής την διαβόητη Maute Group [4], μια φιλιππινέζικη τζιχαντιστική οργάνωση που πολιόρκησε την πόλη στις 23 Μαΐου [5]. Η επίθεση ήταν μάλλον εκδικητική, που πραγματοποιήθηκε λίγο μετά από μια αδέξια κυβερνητική επιδρομή [6] σε ένα ασφαλές σπίτι που ανήκε στον Isnilon Hapilon, έναν Φιλιππινέζο τρομοκράτη ο οποίος πρόσφατα ανακηρύχθηκε εμίρης των μαχητών του ISIS στη Νοτιοανατολική Ασία [7].

29062017-1.jpg

Μια βόμβα εκρήγνυται κατά την διάρκεια κυβερνητικού αεροπορικού χτυπήματος στο Μιντανάο, τον Ιούνιο του 2017. ROMEO RANOCO / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Η πολιορκία της Marawi αποτελεί μέρος ενός κύματος επιθέσεων από ομάδες που συνδέονται με το ISIS και επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα wilayat (βιλαέτι) ή αλλιώς μια επαρχία του Ισλαμικού Κράτους στις Φιλιππίνες. Τις τελευταίες ημέρες, άλλες ομάδες που έχουν δεσμούς με το ISIS, ήτοι οι περιβόητοι Bangsamoro Islamic Freedom Fighters (BIFF), έχουν ξεκινήσει ταυτόχρονα χτυπήματα [8] σε άλλα μέρη του Mindanao, εγείροντας την προοπτική ότι η τρομοκρατία θα εξαπλωθεί πέρα από την Marawi. Ο Ντουτέρτε προειδοποίησε μάλιστα για την πιθανότητα εμφύλιου πολέμου [9] στο Μιντανάο, εάν και όταν οι χριστιανικές κοινότητες επιλέξουν να πάρουν τα όπλα απέναντι στους Μουσουλμάνους εξτρεμιστές όπως έκαναν κατά την διάρκεια προηγούμενων γύρων σεχταριστικών συγκρούσεων στο νησί.

Δεδομένης της ισχυρής παρουσίας των ξένων μαχητών στις τάξεις της Maute [10], συμπεριλαμβανομένων των τζιχαντιστών [11] από τα αραβικά έθνη και τον ρωσικό Καύκασο, η κυβέρνηση των Φιλιππίνων απεικόνισε την κρίση στο Μιντανάο ως ξένη εισβολή -και απάντησε ανάλογα. Τον Μάιο, αμέσως μετά τις πρώτες επιθέσεις στο Μιντανάο, ο Duterte κήρυξε στρατιωτικό νόμο [12] σε ολόκληρο το νησί και έδωσε εκτεταμένο νομικό περιθώριο στις δυνάμεις ασφαλείας να τσακίσουν τους τρομοκράτες. (Απειλούσε επίσης να επεκτείνει τον στρατιωτικό νόμο [13] σε ολόκληρη την χώρα για να «προστατεύσει τον λαό» από την τρομοκρατία).

Ωστόσο, μέσα σε λίγες μέρες που τα κυβερνητικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Marawi, οι μάχες μεταξύ αυτών και των τρομοκρατών μετατράπηκαν σε μια αργή αστική μάχη, αντανακλώντας τις τρομακτικές σκηνές στο Χαλέπι και στην Μοσούλη. Οι δυνάμεις των Φιλιππίνων προσπάθησαν να απομακρύνουν τους τζιχαντιστές, οι οποίοι έχουν κάνει αποτελεσματική χρήση αυτοσχέδιων εκρηκτικών συσκευών (improvised explosive devices, IED) [14] και ελεύθερων σκοπευτών. Η εκτεταμένη χρήση των αεροπορικών επιδρομών εκ μέρους της κυβέρνησης δημιούργησε επίσης ανησυχίες σχετικά με τα φιλικά πυρά [15] και τις απώλειες αμάχων. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία [16], τουλάχιστον 70 στρατιώτες και 290 μαχητές έχουν σκοτωθεί στις μάχες.

Έχοντας υποσχεθεί να ακολουθήσει μια «ανεξάρτητη» εξωτερική πολιτική [17], ο Duterte αρχικά αρνήθηκε να ζητήσει στρατιωτική βοήθεια εναντίον του ISIS από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον μοναδικό συμβατικό σύμμαχο των Φιλιππίνων, και τον κύριο εταίρο της χώρας στις μακρόχρονες αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις [18] στον ταραγμένο νότο της. Όμως, καθώς οι μάχες συνεχίστηκαν, έγινε ολοένα και πιο σαφές ότι ο φιλιππινέζικος στρατός, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί σε μεγάλο βαθμό για πόλεμο σε ανοιχτά εδάφη και στην ζούγκλα (αντί για αστικό πόλεμο), χρειαζόταν απεγνωσμένα βοήθεια. Τελικά, οι στρατιωτικοί ζήτησαν από τους Αμερικανούς βοήθεια [19], την οποία έλαβαν. Είτε το ήθελε είτε όχι, ο Duterte δεν είχε άλλη επιλογή παρά να συμφωνήσει. Σε αυτή την περίεργη στροφή των γεγονότων, οι φόβοι σχετικά με την προοπτική ενός απομακρυσμένου χαλιφάτου στο Μιντανάο έφεραν κοντά τους αποξενωμένους συμμάχους.

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΙΑΣ

Για δεκαετίες, το νησί Μιντανάο έχει δει αιματηρές συγκρούσεις [20] μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης στην Μανίλα και διαφόρων επαναστατικών ομάδων, ισλαμιστικών και κομμουνιστικών. Η μακρόχρονη σύγκρουση πήρε την ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, εκτόπισε εκατομμύρια περισσότερους και καταδίκασε μεγάλα τμήματα του νησιού σε απελπιστική φτώχεια και υπανάπτυξη. Αυτό έχει δημιουργήσει γόνιμο έδαφος για ριζοσπαστικές ιδεολογίες και εξτρεμιστικές ομάδες. Το τελευταίο κύμα βίας στο Mindanao, ωστόσο, σηματοδοτεί την ανησυχητική σύγκλιση δύο βασικών παραγόντων.

Ο πρώτος είναι η στροφή του ISIS στην Ασία υπό το φως των βαριών στρατιωτικών υποχωρήσεων στην Μέση Ανατολή. Χάρη στους αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους στη νότια Τουρκία και στις διευρυμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά του ISIS στο Ιράκ και την Συρία, έχει γίνει όλο και πιο δύσκολο για τους συμπαθούντες το ISIS να μεταναστεύσουν στο χαλιφάτο. Σε απάντηση, η οργάνωση κάλεσε τους υποστηρικτές της [21] να δημιουργήσουν δορυφορικά χαλιφάτα στις περιοχές τους, ιδίως στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, όπου κατοικούν οι περισσότεροι Μουσουλμάνοι στον κόσμο. Έτσι, το ISIS ακολουθεί τα βήματα του προδρόμου του, της Αλ Κάιντα, που επεκτάθηκε στη Νοτιοανατολική Ασία [22] την δεκαετία του 1990, καθώς βρέθηκε υπό πίεση στο βασικό του οχυρό, το Αφγανιστάν.

29062017-2.jpg

Μέλη της Ειδικής Δύναμης Δράσης της Εθνικής Αστυνομίας των Φιλιππίνων στην πόλη Μαλάουι, τον Ιούνιο του 2017. ROMEO RANOCO / REUTERS
---------------------------------------------------