Η Ιαπωνία θερμαίνει τις σχέσεις της με την Κίνα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Ιαπωνία θερμαίνει τις σχέσεις της με την Κίνα

Γιατί οι Abe και Xi βελτιώνουν σιγά-σιγά τους δεσμούς τους
Περίληψη: 

Οι πρόσφατες εξελίξεις οδήγησαν την Κίνα και την Ιαπωνία να επανεξετάσουν προσεκτικά τους δεσμούς τους. Αν και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο κρατών παραμένει απατηλή, τους τελευταίους μήνες οι κυβερνήσεις τους έκαναν κάποια ενδιάμεσα βήματα για να σταθεροποιήσουν τις ταραγμένες σχέσεις τους.

Ο J. BERKSHIRE MILLER είναι συνεργάτης για τις Διεθνείς Υποθέσεις στο Council on Foreign Relations, με έδρα του το Τόκιο.

Το γεωπολιτικό τοπίο της βορειοανατολικής Ασίας [1] αλλάζει. Η Κίνα εκσυγχρονίζει ταχέως τις στρατιωτικές της δυνάμεις και πιέζει δυναμικά για τις επεκτατικές εδαφικές της διεκδικήσεις στις θάλασσες της Ανατολικής Κίνας και της Νότιας Κίνας. [2]. Η δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Και η Βόρεια Κορέα [3] επεκτείνει τα πυρηνικά και πυραυλικά προγράμματά της, παρά την διεθνή πίεση.

18072017-1.jpg

Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Shinzo Abe και ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, στο Πεκίνο, τον Νοέμβριο του 2014. KIM KYUNG-HOON / REUTERS
---------------------------------------------------------------

Όλες αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν την Κίνα και την Ιαπωνία να επανεξετάσουν προσεκτικά τους δεσμούς τους. Αν και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο κρατών παραμένει απατηλή, τους τελευταίους μήνες οι κυβερνήσεις τους έκαναν κάποια ενδιάμεσα βήματα για να σταθεροποιήσουν τις ταραγμένες σχέσεις τους. Φαίνεται ότι το Πεκίνο και το Τόκιο έχουν υπολογίσει ότι η μακροχρόνια διαμάχη τους τούς κοστίζει πάρα πολύ και προσθέτει περιττή αβεβαιότητα στην ασφάλεια της περιοχής τους.

Ίσως τα πιο ξεκάθαρα σημάδια αυτής της αλλαγής ήταν οι προσπάθειες του Τόκιο να επαναλάβει την υψηλού επιπέδου σύνοδο με το Πεκίνο. Τέτοιες συναντήσεις μεταξύ των ηγετών της Κίνας και της Ιαπωνίας ήταν σπάνιες τα τελευταία χρόνια λόγω των ιστορικών διαφορών και του γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ των δύο χωρών. Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, και ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, δεν έχουν συναντηθεί από το 2014 [4], δύο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων και των δύο ηγετών, καθώς οι κυβερνήσεις τους φιλονικούν για τα επίμαχα νησιά Senkaku (γνωστά ως νησιά Diaoyu στην Κίνα) στην θάλασσα της Ανατολικής Κίνας.

Ωστόσο, τον Μάιο, στο περιθώριο του Φόρουμ της Κίνας για την [πρωτοβουλία] Belt and Road στο Πεκίνο, ο Τσοσιχίρο Νικάϊ, ο γενικός γραμματέας του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος της Ιαπωνίας και ένας βασικός βοηθός του Άμπε, διαβίβασε επιστολή στην ηγεσία της Κίνας αναφέροντας το ενδιαφέρον της Ιαπωνίας για φιλοξενία αμοιβαίων συνόδων κορυφής και στις δύο χώρες πριν από το 2018. Τον επόμενο μήνα, ο Άμπε έκανε έκκληση για μια τριμερή σύνοδο κορυφής [5] με τους ηγέτες της Κίνας και της Νότιας Κορέας [6]. Και στις 8 Ιουλίου, οι Abe και Xi συναντήθηκαν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του G-20 στο Αμβούργο.

Αυτή η συνάντηση δεν προκάλεσε ανατροπές, αλλά ήταν η πρώτη συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών μέσα σε σχεδόν ένα χρόνο και θα πρέπει να έθεσε τις βάσεις για πιο ουσιαστικές επισκέψεις τους προσεχείς μήνες. Σαράντα πέντε χρόνια μετά την καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας, και οι δύο χώρες επενδύουν περισσότερο στην κανονικοποίηση των δεσμών τους.

18072017-2.jpg

Κινέζικα πλοία θαλάσσιας επιτήρησης κοντά στα νησιά Senkaku / Diaoyu, τον Απρίλιο του 2013. KYODO / REUTERS
------------------------------------------------------

ΕΝΑ ΣΤΑΔΙΑΚΟ ΛΙΩΣΙΜΟ ΤΩΝ ΠΑΓΩΝ

Η διπλωματία υψηλού επιπέδου δεν είναι ο μόνος τομέας στον οποίο οι δύο χώρες έχουν επιδιώξει βαθμιαία απόψυξη [των σχέσεων]. Τον Ιούνιο, η Κίνα και η Ιαπωνία επανέλαβαν τις συνομιλίες για θαλάσσια ζητήματα [7], οι οποίες διεξήχθησαν για τελευταία φορά τον Δεκέμβριο, συμφωνώντας κατ' αρχήν [8] να εισαγάγουν μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων για να προλαμβάνουν την διολίσθηση σε σύγκρουση τυχόν θαλάσσιων ατυχημάτων. Αυτό είναι σημαντικότερο στα ύδατα που περιβάλλουν τα νησιά Senkaku / Diaoyu στην Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας. Ένας Κινέζος αξιωματούχος είπε στους Global Times [9] ότι το Πεκίνο «έδωσε μεγάλη σημασία στην συζήτηση για την δημιουργία μιας ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής» μεταξύ των ναυτικών και των αεροπορικών δυνάμεων των δύο χωρών. Το αν θα ακολουθήσει η Κίνα παραμένει προς συζήτηση: Ορισμένοι στο Πεκίνο ανησυχούν ότι το κινεζικό κοινό θα δει την εφαρμογή μιας τελικής συμφωνίας ως παραχώρηση προς την Ιαπωνία.

Υπήρξαν μερικά άλλα σημάδια μιας χλιαρής προσέγγισης. Τον Ιούνιο, ο Abe ενέκρινε προσεκτικά [10] την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road (Ζώνη και Οδός) -ένα από τα εμβληματικά σχέδια της εξωτερικής πολιτικής του Xi, που αποσκοπεί στην υποστήριξη έργων υποδομής σε όλη την Ευρασία- ξεπερνώντας την παλαιότερη ψυχρότητα του Τόκιο ως προς την πρωτοβουλία. Οι Ιάπωνες αξιωματούχοι ανησυχούν από καιρό για την έλλειψη λεπτομερειών σχετικά με τους κανονισμούς που θα διέπουν τις πρακτικές της πρωτοβουλίας˙ ανησυχούν ιδιαίτερα για το πώς δομήθηκαν τα κινεζικά δάνεια που υποστηρίζουν μεγάλο μέρος των κατασκευαστικών έργων. Έχουν άγχος επίσης για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις του Belt and Road, ανησυχώντας ότι ο μεγαλύτερος στόχος της πρωτοβουλίας είναι να ενισχύσει την περιφερειακή επιρροή του Πεκίνου εις βάρος της Ιαπωνίας. Στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, η Κίνα έχει εγχύσει χρήμα σε χώρες όπως η Σρι Λάνκα και το Μπαγκλαντές, αναμένοντας πολιτική στήριξη ως αντάλλαγμα. Το Πεκίνο έχει επίσης υποστηρίξει την κατασκευή νέων λιμένων σε χώρες όπως το Πακιστάν - κινήσεις που αγχώνουν την Ιαπωνία και άλλα ασιατικά κράτη, τα οποία φοβούνται ότι το Πεκίνο επιδιώκει να επεκτείνει την θαλάσσια πρόσβαση της Κίνας.