Η Κροατία, η Ρωσία και βαλκανικό Μεγάλο Παιχνίδι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Κροατία, η Ρωσία και βαλκανικό Μεγάλο Παιχνίδι

Γιατί η Δύση χρειάζεται το Ζάγκρεμπ
Περίληψη: 

Η σταθερότητα της Κροατίας, ή η έλλειψή της, έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για την Ευρώπη. Μπορεί να γείρει την ισορροπία εντός της ήδη ασταθούς ΕΕ και να επηρεάσει την επιδεινούμενη κατάσταση στα Βαλκάνια, που χαρακτηρίζεται από οικονομικά προβλήματα, πολιτική διαφθορά και αυξανόμενο εθνικισμό.

Η DAGMAR SKRPEC είναι αναλυτής για την νοτιοανατολική Ευρώπη με έδρα της την Ουάσινγκτον.

Μετά την διάσπαση του κυβερνώντος συνασπισμού της Κροατίας τον Απρίλιο, φαινόταν ότι η χώρα θα μπορούσε να βιώσει μια επανάληψη της πολιτικής κρίσης του περασμένου καλοκαιριού [1], στην οποία ο πρωθυπουργός Τίχομιρ Ορεσκόβιτς εκδιώχθηκε μετά από μια ψήφο μη εμπιστοσύνης. Ωστόσο, η Κροατία την γλίτωσε παρά λίγο τον Ιούνιο, όταν ο πρωθυπουργός Αντρέι Πλένκοβιτς σχημάτισε νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αποτρέποντας την αστάθεια στο νεότερο μέλος της ΕΕ. Αυτή η παρ' ολίγον διέξοδος από το επικείμενο πολιτικό χάος [2] έμεινε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη˙ ωστόσο η σταθερότητα της Κροατίας, ή η έλλειψή της, έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για την Ευρώπη. Μπορεί να γείρει την ισορροπία εντός της ήδη ασταθούς ΕΕ και να επηρεάσει την επιδεινούμενη κατάσταση στα Βαλκάνια [3], που χαρακτηρίζεται από οικονομικά προβλήματα, πολιτική διαφθορά και αυξανόμενο εθνικισμό. Το πιο σημαντικό, η μετριοπαθής κυβέρνηση της Κροατίας είναι σήμερα ο ισχυρότερος σύμμαχος της Δύσης κατά της ρωσικής επέκτασης στην περιοχή.

26072017-1.jpg

Ένας Κροάτης φρουρός επιτηρεί στα σύνορα Κροατίας-Σερβίας στο Nijemci, τον Ιούλιο του 2013. ANTONIO BRONIC / REUTERS
-----------------------------------------------------------

ΤΟ ΝΙΚΗΦΟΡΟ ΣΕΡΙ ΤΗΣ ΚΡΟΑΤΙΑΣ

Μόλις πριν από έναν χρόνο, η Κροατία φαινόταν να κατευθύνεται προς την ίδια πολιτική δυσλειτουργία που έχει κάνει τους βαλκανικούς γείτονές της [4] τόσο ευάλωτους στην ρωσική επιρροή. Ένα αδιέξοδο ανάμεσα σε διεφθαρμένα κόμματα της αριστεράς και της δεξιάς είχε οδηγήσει την χώρα στο χείλος του χάους. Τον Ιούνιο του 2016, το The Economist αποκάλεσε την Κροατία «οικονομική και πολιτική χαμένη περίπτωση» [5] και αμφέβαλε εάν η χώρα, με τους ανίκανους πολιτικούς της που τότε κατηγορούσαν ο ένας τον άλλο για φασισμό και κομμουνισμό, θα μπορούσε να βρει το «νικηφόρο σερί».

Ωστόσο, στις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου, οι Κροάτες ψήφισαν για να αντικαταστήσουν τους πολιτικούς ηγέτες από τα μεγάλα δεξιά και αριστερά κόμματα, την Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HDZ) και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Κροατίας, αντίστοιχα. Έδωσαν επίσης 13 έδρες στο Κοινοβούλιο στο κεντρώο νεοφερμένο Most [6] («Γέφυρα»), το οποίο εισήλθε σε συνασπισμό με το HDZ. Με τη νομοθετική του πλειοψηφία να είναι εγγυημένη με την Γέφυρα, το HDZ, με επικεφαλής τον Plenkovic, μπόρεσε να απομακρυνθεί από την εθνικιστική, υπερ-συντηρητική του βάση, να κάνει μετριοπαθή την ρητορική του ενώ εστιάζει στην οικονομική ανάκαμψη και επιδιώκει μια λιγότερο επιθετική εξωτερική πολιτική έναντι των βαλκανικών γειτόνων της χώρας. Για παράδειγμα, από τις εκλογές και μετά, η Κροατία μείωσε τις εντάσεις με την Σερβία [7] με το να απελευθερώσει τις ενταξιακές συνομιλίες της ΕΕ [8]. Η κυβέρνηση Plenkovic υιοθέτησε επίσης μια πολιτική μη παρέμβασης [9] σχετικά με τους Κροάτες της Βοσνίας, με τους οποίους οι Κροάτες εθνικιστές έχουν σχηματίσει δεσμούς στο παρελθόν. Επιπλέον, η Κροατία υπήρξε η ηγετική φωνή για ενότητα εντός της ΕΕ, παρά την εδαφική της διαμάχη με την Σλοβενία σχετικά με τον Κόλπο του Piran.

Ωστόσο, μια κυβερνητική αναταραχή τον Μάιο φάνηκε να θέτει υπό αμφισβήτηση την πορεία προόδου της Κροατίας. Μετά από μια αμφιλεγόμενη διάσωση της Agrokor, του επιχειρηματικού ομίλου τροφίμων της χώρας που ήταν πολύ μεγάλος για να πτωχεύσει, οι υπουργοί της Γέφυρας διέσπασαν τον κυβερνητικό συνασπισμό, αυξάνοντας την πιθανότητα πρόωρων εκλογών που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τους μετριοπαθείς από την ηγεσία του HDZ. Για να αποφευχθεί αυτό, ο Plenkovic σχημάτισε έναν συνασπισμό έκπληξη, με το ακόμα πιο κεντρώο φιλελεύθερο Κροατικό Λαϊκό Κόμμα.

Αν και ο Plenkovic επέζησε της πρόκλησης στην ηγεσία του, ούτε η θέση του ούτε η κατεύθυνση του κόμματός του είναι βέβαιη. Η κύρια απειλή προέρχεται από την Δεξιά πτέρυγα του κόμματος. Τα συντηρητικά μέλη του HDZ έφυγαν διαμαρτυρόμενα για να σχηματίσουν ένα νέο κόμμα και στο εσωτερικό του HDZ ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Νταβόρ Ίβο Στίερ, σηματοδοτεί την πρόθεσή του να αμφισβητήσει την ηγεσία του Πλένκοβιτς από τα δεξιά στις εσωτερικές εκλογές του κόμματος αυτό το φθινόπωρο. Οι εξελίξεις αυτές θέτουν το ερώτημα εάν οι μετριοπαθείς της Κροατίας μπορούν να επικρατήσουν και να διατηρήσουν την χώρα στην προοδευτική πορεία της. Επί του παρόντος, ο πρωθυπουργός βρίσκεται σε ισχυρή θέση, αλλά θα πρέπει να ξεπεράσει πολλούς αντιπάλους για να παραμείνει στο τιμόνι.

26072017-2.jpg

Ο Κροάτης πρωθυπουργός Andrej Plenkovic σε μια σύνοδο της ΕΕ στις Βρυξέλλες, τον Ιούνιο του June 2017. ERIC VIDAL / REUTERS
-------------------------------------------------------------

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ

Για την υπόλοιπη Ευρώπη, πολλά παίζονται με βάση την σταθερότητα της κυβέρνησης της Κροατίας. Υπό τον Plenkovic, η Κροατία κυβερνήθηκε δια του παραδείγματος, και απέρριψε το είδος του εθνικισμού που εκτρέφεται στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, ιδίως στην Ουγγαρία και την Πολωνία. Η κυβέρνηση του Plenkovic διατήρησε την ηρεμία και τάχθηκε υπέρ μιας μεγαλύτερης ενότητας της ΕΕ [10] υπό το πρίσμα των γαλλικών και γερμανικών προτάσεων για μια «Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων» [11] -την ιδέα μιας κλιμακούμενης συμμετοχής στην Ένωση, η οποία προέκυψε εν μέρει ως απάντηση στην οικονομική κρίση της ΕΕ και εν μέρει λόγω εντάσεων με την Ουγγαρία και την Πολωνία σχετικά με την μεταναστευτική πολιτική. Αυτή η επικίνδυνη τροχιά απόκλισης εντός της ΕΕ, μαζί με τις προκλήσεις που θέτουν το Brexit, η τρομοκρατία και η απειλή της Ρωσίας, σημαίνει ότι η Ευρώπη χρειάζεται δυναμική από μετριοπαθείς, υπέρ της ενότητας κυβερνήσεις για να επιβιώσει.