Το θανάσιμο λάθος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας

Στις 14 Αυγούστου του 2013, σε αυτό που έγινε γνωστό ως οι σφαγές της Rabaa, οι αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας όρμησαν σε καθιστικές διαμαρτυρίες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε δημόσιες πλατείες στο Κάιρο και την Γκίζα, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους που διαμαρτύρονταν για την αποπομπή του Mohamed Morsi, του ηγέτη της Αδελφότητας και πρώτου εκλεγμένου προέδρου της Αιγύπτου. Ο αριθμός των νεκρών, τον οποίο το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) τοποθέτησε αργότερα σε περισσότερους από 800 πολίτες [1], συγκλόνισε την διεθνή κοινότητα, αλλά η αιματοχυσία δεν εξέπληξε την Αδελφότητα.

Μια σκισμένη αφίσα του έκπτωτου Αιγύπτιου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι σε όχημα των «ΜΑΤ» καθώς εκκαθαρίζουν την πλατεία Rabaa Adawiya, όπου είχαν κατασκηνώσει υποστηρικτές του, στο Κάιρο, στις 14 Αυγούστου 2013. MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Πράγματι, από την στιγμή της ανατροπής του Morsi στις 3 Ιουλίου, οι ηγέτες της Αδελφότητας καταλάβαιναν ότι είχαν μπει σε μια μάχη «σκότωσε ή θα σε σκοτώσουν» με τη νέα υποστηριζόμενη από τον στρατό κυβέρνηση. Μόλις πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα, οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον υποστηρικτών του Morsi [2], σκοτώνοντας τουλάχιστον 51 και τραυματίζοντας εκατοντάδες ακόμη. Αλλά οι ηγέτες της Αδελφότητας πίστευαν ότι η διαβόητα ιεραρχική τους οργάνωση [3], της οποίας το σύνθημα περιλαμβάνει την φράση «ο θάνατος για χάρη του Αλλάχ είναι η υψηλότερη από τις φιλοδοξίες μας», είχε το ανθρώπινο δυναμικό για να ξεπεράσει κάθε επίθεση [4]. «Αν θέλουν να διαλύσουν την καθιστική διαμαρτυρία [στο Κάιρο], θα πρέπει να σκοτώσουν 100.000 διαδηλωτές», είπε [5] ο εκπρόσωπος της Αδελφότητας, Gehad el-Haddad, στον δημοσιογράφο Maged Atef δύο εβδομάδες πριν από την σφαγή. «Και δεν μπορούν να το κάνουν [γιατί] είμαστε πρόθυμοι να προσφέρουμε εκατό χιλιάδες μάρτυρες».

Από τις πολλές εσφαλμένες στρατηγικές εκτιμήσεις [6] που έκανε η Αδελφότητα κατά την διάρκεια της βραχύβιας αιγυπτιακής «Αραβικής Άνοιξης», η πεποίθηση της Αδελφότητας ότι μπορούσε να αντισταθεί στην καταστολή του καθεστώτος με την κινητοποίηση [του κόσμου] ήταν εκείνη με το μεγαλύτερο κόστος. Η σφαγή της Rabaa και οι συλλήψεις των ηγετών της Αδελφότητας που ακολούθησαν αποκεφάλισαν την οργάνωση σε εθνικό επίπεδο, αλλά και στις επαρχίες της Αιγύπτου, καθιστώντας την αναποτελεσματική επί του πεδίου. Μέσα σε λίγους μήνες, ένας οργανισμός ο οποίος είχε κερδίσει μια σειρά εκλογών και δημοψηφισμάτων κατά τα προηγούμενα δυόμισι χρόνια ήταν ελάχιστα ορατός σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας. Τέσσερα χρόνια αργότερα, η Αδελφότητα είναι μια βαθιά διαιρεμένη οργάνωση και η προ της σφαγής λήψη αποφάσεων από τους ηγέτες βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της ρήξης.

Η διάσπαση μέσα στην Αδελφότητα προέκυψε σύντομα μετά την σφαγή. Νεότερα στελέχη επιτέθηκαν [7] σε ανώτερα στελέχη για κακή ανάλυση της πολιτικής κατάστασης που οδήγησε στην ανατροπή του Morsi και για κακή διαχείριση της μετέπειτα πάλης για την εξουσία. Παρά το γεγονός ότι η Αδελφότητα κινητοποίησε βία [8] ενάντια στους αντιπάλους της πολλές φορές [9] κατά την διάρκεια της προεδρίας του Morsi, οι ηγέτες της έκαναν έκκληση για μη βία μετά την ανατροπή του Morsi, με τον Ανώτατο Καθοδηγητή Mohamed Badie να διακηρύσσει διαβόητα ότι «η ειρηνικότητά μας είναι ισχυρότερη από σφαίρες». Από την πλευρά των νεότερων της Αδελφότητας, αυτή ήταν μια επικίνδυνα αφελής στρατηγική, που άφησε τους ίδιους και τους συντρόφους τους ανυπεράσπιστους κατά την διάρκεια της επίθεσης που ακολούθησε. «Αγαπητοί αδελφοί, "είμαστε ειρηνικοί", έλεγαν» θρηνούσε αργότερα ο Amr Farrag, ένας εξέχων νεολαίος της Αδελφότητας με έδρα την Κωνσταντινούπολη, σε μια ανάρτηση στο Facebook [10]. «“Η ειρηνικότητά μας είναι ισχυρότερη από σφαίρες". Ωραία, γι΄ αυτό μας χτύπησαν στο σβέρκο». Ένας άλλος εξέχων νεολαίος της Αδελφότητας, ο Ahmed El Moghir, αποκάλυψε αργότερα [11] ότι ο τόπος της διαδήλωσης του Κάιρο ήταν «επαρκώς εξοπλισμένος για να αποκρούσει [τους άνδρες από] το Υπουργείο Εσωτερικών και ενδεχομένως, και τον στρατό» αλλά ότι τα περισσότερα από αυτά τα όπλα απομακρύνθηκαν μόλις ημέρες πριν από την σφαγή, λόγω της «προδοσίας» των ανώτερων στελεχών της Αδελφότητας.

Τους μήνες που ακολούθησαν, οι νέοι της Αδελφότητας στην Αίγυπτο άρχισαν να παίρνουν τα όπλα. Όπως σημειώνει ο σπουδαστής του Ινστιτούτου Hudson, Samuel Tadros, στην μελέτη του για την μετά την Ραμπάα κατάσταση της Αδελφότητας [12], οι νέοι δημιούργησαν «μονάδες προστασίας» για να υπερασπιστούν τις συνεχιζόμενες αλλά όλο και πιο αδύναμες διαμαρτυρίες της οργάνωσης από τις δυνάμεις ασφαλείας. Πριν από καιρό, ωστόσο, αυτές οι μονάδες προστασίας πέρασαν στην επίθεση και εμφανίστηκαν ορισμένες μαχητικές παραφυάδες [13] που στοχεύουν αστυνομικούς σταθμούς, στρατιωτικό προσωπικό, πύργους ηλεκτρικής ενέργειας, δρόμους και άλλες υποδομές. Αυτές οι ενέργειες υποστηρίχθηκαν και ενθαρρύνθηκαν [14] από ορισμένους ανώτερους ηγέτες, κυρίως το μέλος του εκτελεστικού γραφείου της Αδελφότητας, Mohamed Kamal, ο οποίος παρέμεινε κρυμμένος μέσα στην Αίγυπτο και συγκρότησε «επιτροπές ειδικών επιχειρήσεων» με στόχο την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος.

Ωστόσο, οι λεγόμενοι ηγέτες της παλιάς φρουράς της Αδελφότητας προσπάθησαν να χαλιναγωγήσουν την «επαναστατική» φατρία του Kamal [15]. Ανησυχούσαν ότι ο σχηματισμός «επιτροπών ειδικών επιχειρήσεων» χωρίς την έγκρισή τους αλλοίωνε περαιτέρω την ήδη περιορισμένη διοίκηση και τον έλεγχο της οργάνωσης και προειδοποίησαν ότι η βία της Αδελφότητας θα νομιμοποιήσει την βία του κράτους ενάντια στην οργάνωση. Αλλά αυτές οι προσπάθειες απέτυχαν: Η «επαναστατική» πτέρυγα ισχυρίστηκε ότι νίκησε στις εσωτερικές εκλογές της οργάνωσης στις αρχές του 2014 και η διαμάχη μεταξύ των δύο παρατάξεων έγινε φανερή δημοσίως στα μέσα του 2015 όταν οι εξέχοντες νεαροί της Αδελφότητας και πολλά επαρχιακά γραφεία αποστασιοποιήθηκαν δημοσίως από την «παλιά φρουρά».

Ήταν περίπου εκείνη την εποχή που ο Καμάλ, ο ηγέτης της Αδελφότητας που υποστήριζε την βίαιη δράση, ανέθεσε σε μια «Επιτροπή Σαρία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας» να διαμορφώσει μια υπεράσπιση της «επαναστατικής δραστηριότητας» που να βασίζεται στην σαρία. Όπως σημειώνει ο Mokhtar Awad του Πανεπιστημίου Τζορτζ Ουάσιγκτον στην λεπτομερή του έκθεση [16] για την στροφή της οργάνωσης προς την βία, το τελικό προϊόν της Επιτροπής Σαρία, με τίτλο «Η Νομολογία της Λαϊκής Αντίστασης στο Πραξικόπημα», ενέκρινε τελικά ένα ευρύ φάσμα βίαιων ενεργειών, συμπεριλαμβανομένου του φόνου αξιωματικών της αστυνομίας, στρατιωτών και εκείνων που θεωρούνται «συνεργάτες» της αιγυπτιακής κυβέρνησης. Η Επιτροπή Σαρία της Αδελφότητας ισχυρίστηκε επίσης ότι οι Χριστιανοί «πολιορκούν τζαμιά, σκοτώνουν πιστούς, και συλλαμβάνουν ελεύθερες [ισλαμικές] γυναίκες», και επιδοκίμασε την βία εναντίον τους.

Οι αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν τον Kamal σε μια επιδρομή τον Οκτώβριο του 2016 και η «παλιά φρουρά» έκτοτε ανέκτησε τον έλεγχο των επίσημων σημείων επικοινωνίας της οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένης της ιστοσελίδας της, ikhwanonline.com [17]. Αλλά η πιο επιθετική, «επαναστατική» τάση της Αδελφότητας επέμεινε μέσω διαφόρων παραφυάδων και πρωτοβουλιών.

Για παράδειγμα, το Αιγυπτιακό Επαναστατικό Συμβούλιο με έδρα την Κωνσταντινούπολη, το οποίο οι γηραιότεροι Μουσουλμάνοι Αδελφοί συνίδρυσαν με άλλους εξόριστους αντιπολιτευόμενους το 2014, δημοσίευσε πρόσφατα μια σειρά βίντεο στο διαδίκτυο, κατευθύνοντας τους οπαδούς του να αντιμετωπίσουν τον στρατό της χώρας κατά την επόμενη επανάσταση, οποτεδήποτε αυτή συμβεί. Σε ένα βίντεο, το Συμβούλιο καθοδηγεί [18] τους υποστηρικτές του να εντοπίσουν όλες τις τοποθεσίες των στρατιωτικών μονάδων και να σταματήσουν την προώθησή τους με το να χύνουν λάδια στους δρόμους. Σε ένα άλλο, καλεί τους υποστηρικτές του να «περικυκλώσουν τον στρατό ώστε να μην αντισταθεί στην επανάσταση» [19], «να πολιορκήσουν τις πηγές τροφοδοσίας του στρατού» [20], και να εξουδετερώσουν τα στρατιωτικά αεροδρόμια [21] από την αρχή της επόμενης εξέγερσης, σκοπός της οποίας θα είναι η αποκατάσταση του Morsi στην εξουσία [22].

Οι «επαναστατικοί» Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν επίσης πιθανώς συμμετάσχει σε διάφορες μαχητικές ομάδες [23] που προέκυψαν μετά την ανατροπή του Morsi, όπως οι Liwaa al-Thawra και Hasm, οι οποίες διεξήγαγαν θανατηφόρες επιθέσεις στο προσωπικό της [κρατικής] ασφάλειας και τις εγκαταστάσεις της από τα μέσα του 2016. Αν και οι σχέσεις αυτών των ομάδων με την Αδελφότητα μπορούν να οριστούν μόνο περιστασιακά (τουλάχιστον προς το παρόν), οι ενέργειές τους και τα επιχειρήματά τους μοιάζουν έντονα με εκείνα της φατρίας του Kamal, και οι σελίδες των κοινωνικών μέσων που δημοσιοποιούν τις επιθέσεις τους συχνά προωθούν τα συνθήματα της Αδελφότητας [24] και τις ιστορικές προσωπικότητές της [25].

Εν τω μεταξύ, η «επαναστατική» πτέρυγα της Αδελφότητας έχει κλιμακώσει την αντιπαράθεσή της με την «παλιά φρουρά». Σε μια σειρά φυλλαδίων με τίτλο «Vision 28» [26], η οποία εκδόθηκε νωρίτερα φέτος, η «επαναστατική» πτέρυγα κατηγόρησε τους ηγέτες του Morsi για πολλές αποτυχίες, συμπεριλαμβανομένης της τάσης τους να αναμειγνύουν την πολιτική και το κήρυγμα˙ την αδυναμία τους να οικοδομήσουν κοινό έδαφος με άλλες πολιτικές δυνάμεις˙ την απόλυτη έλλειψη προετοιμασίας τους για να κυβερνήσουν μόλις βρεθούν στην εξουσία˙ και την αποδοχή του ρόλου του στρατού στην διαχείριση της πολιτικής μετάβασης που ακολούθησε την εξέγερση του 2011. Σίγουρα, είναι ένα ιδιοτελές επιχείρημα: Η «επαναστατική» πτέρυγα της Αδελφότητας ουσιαστικά επικρίνει την «παλιά φρουρά» επειδή δεν είναι επαρκώς επαναστατική. Αλλά το έγγραφο ολοκληρώνεται ζητώντας την δημιουργία νέων «μέσων και εργαλείων» [27] για να αντιμετωπιστεί η αιγυπτιακή κυβέρνηση, υπονοώντας μια νέα οργάνωση ή προσέγγιση της Αδελφότητας που θα είναι αφιερωμένη στην ανάκτηση της εξουσίας στο Κάιρο.

Πράγματι, οι «επαναστατικοί» Αδελφοί είναι προετοιμασμένοι να προχωρήσουν χωρίς την «παλιά φρουρά», την οποία θεωρούν όλο και περισσότερο ως άχρηστο βάρος. Σε μια δημοσίευση στο Facebook νωρίτερα αυτόν τον μήνα [28], ο «επαναστατικός» ηγέτης Magdy Shalash, ένας βοηθός του Mohamed Kamal, υπενθύμισε στους συντρόφους του ότι ο πρωταρχικός σκοπός της Αδελφότητας ήταν να αποκαταστήσει τον χαλιφάτο και προειδοποίησε ότι αυτό δεν θα μπορέσει να επιτευχθεί εφόσον συνεχιστεί ο διχασμός. Ως εκ τούτου, έκανε έκκληση για νέες εσωτερικές εκλογές, επισημαίνοντας ότι «η θητεία της προηγούμενης ηγεσίας έχει σίγουρα τερματιστεί».

Φυσικά, η ηγεσία της «παλιάς φρουράς» -η οποία απορρίπτει εντελώς την εξουσία της «επαναστατικής» πτέρυγας- δεν βλέπει τα πράγματα κατ' αυτόν τον τρόπο. Για το λόγο αυτό, η διάσπαση στην Αδελφότητα που διευρύνθηκε μετά την σφαγή της Rabaa πιθανότατα θα επιμείνει, με ένα ηχηρό τμήμα Αδελφών Μουσουλμάνων να συνεχίζει να υποστηρίζει, και ίσως να ενορχηστρώνει, βίαιες επιθέσεις στην Αίγυπτο. Όλα αυτά διασφαλίζουν ότι η Αδελφότητα παραμένει πολιτικά αδύναμη. Μια οργάνωση που βρίσκεται σε πόλεμο τόσο με τον εαυτό της όσο και με την κυβέρνησή της δεν έχει κανένα τρόπο να προοδεύσει.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/egypt/2017-08-21/muslim-brotherh...

Σύνδεσμοι:
[1] https://url.serverdata.net/?aEAHwmhPA41xum90eYx-FluRsR--_2d726FAVNLaUniU...
[2] https://url.serverdata.net/?a75AbnfgVoHnQYOyP7rbvM79aIgrNsvbIfSp5knZpZ38...
[3] https://url.serverdata.net/?a1AnXy5pqt8W8LK34AWG2QSKcc2F6PpU456O5gmv-JKA...
[4] https://url.serverdata.net/?a1AnXy5pqt8W8LK34AWG2QSKcc2F6PpU456O5gmv-JKB...
[5] https://url.serverdata.net/?a14UCzmjuzzI3XKnLcslYJoCeFHYaqBbG99s38d9AvWe...
[6] https://url.serverdata.net/?aZwuwCMxj_wxDaJIYZVixKTa552zx00mT9j0Dv-9-QVD...
[7] https://url.serverdata.net/?a1AnXy5pqt8W8LK34AWG2QSKcc2F6PpU456O5gmv-JKB...
[8] https://thelede.blogs.nytimes.com/2012/12/11/evidence-of-torture-by-egyp...
[9] http://www.reuters.com/article/us-egypt-protest-idUSBRE89B0YC20121012
[10] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGTlCwowLTC2ripSJ-eOsHv1E...
[11] https://url.serverdata.net/?aS9Y6okhaZdQgbrDiLlNA8SEy3YJJE_y2irTCemARX8O...
[12] https://url.serverdata.net/?ag3d-RmFmrOS0B0RaNzPXZ1tAWpu46u_l9xv_ZB9t5fp...
[13] https://url.serverdata.net/?adScku09DUydZwuOZMaARqvrEhB3lL-P5HoqeNV06YNe...
[14] https://url.serverdata.net/?aVloD9tM6CTQcX-0SukLmpHjGPGfwdLNbp9FXWr447pa...
[15] https://url.serverdata.net/?a1AnXy5pqt8W8LK34AWG2QSKcc2F6PpU456O5gmv-JKB...
[16] https://url.serverdata.net/?ag3d-RmFmrOS0B0RaNzPXZ1tAWpu46u_l9xv_ZB9t5fp...
[17] https://url.serverdata.net/?allhzojFEaryGMuy3E4mBMVRfL_Qj694Y8uVs3KR8RcA~
[18] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGToyuMv5cNWIuPVXRsmW1HTm...
[19] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGToyuMv5cNWIuPVXRsmW1HTn...
[20] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGToyuMv5cNWIuPVXRsmW1HTm...
[21] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGToyuMv5cNWIuPVXRsmW1HTl...
[22] http://www.fj-p.com/Our_news_Details.aspx?News_ID=114893
[23] https://url.serverdata.net/?aUSdmoY7kfT4e3mkqbjnovoElJDu6davRWNrZoKufwpY...
[24] https://url.serverdata.net/?a0Q7ct5_6cOdbJ86kpWB0z8kqqdh06FIBrdg6TwXOJwc...
[25] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGTlNM4cYg3flBqElukUVWkmx...
[26] https://url.serverdata.net/?aOha4nI8LLxl3AhutueMzP4LTr3C0xo4poq36-LJSk8I~
[27] https://url.serverdata.net/?a4EchZ-jmaG0xQjTQZ3DkyKuFGGlYndW2oY45CNtu59u...
[28] https://url.serverdata.net/?aAmyAO_nS_C1aDgBLeKyGTgd_lOo8MIGmyzx__bdUxar...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition