Πώς να αμβλυνθούν οι αυταρχικές τάσεις της Τουρκίας

Εντούτοις, εν μέσω της αυξανόμενης δημόσιας οργής ενάντια στην Τουρκία, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες, ιδιαίτερα στην Γερμανία, έφτασαν να βλέπουν ως αφελή αυτή την άποψη για την υποστήριξη του status quo. Επιπλέον, η αξιοπιστία της ΕΕ ως δύναμης υπεύθυνης διακυβέρνησης υποφέρει όταν δεν κάνει λόγο για παραβιάσεις του κράτους δικαίου και παραβιάσεις των θεμελιωδών ελευθεριών. Πρόσφατα, η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, πήρε την πρωτοβουλία να πιέσει για μια πιο σκληρή γραμμή εναντίον του Ερντογάν, λέγοντας σε τηλεοπτική συζήτηση με τον Martin Schulz, τον αρχηγό του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, ότι «η Τουρκία δεν θα πρέπει να γίνει μέλος της ΕΕ». Ορισμένες από τις σκληρές ρητορείες της Μέρκελ προορίζονται για εγχώρια κατανάλωση ενόψει των εκλογών του Σεπτεμβρίου στην Γερμανία, αλλά αντανακλούν επίσης μια πραγματική απογοήτευση για την Άγκυρα. Η τουρκική κυβέρνηση έχει κάνει ορισμένα βήματα που προκάλεσαν οργή στο Βερολίνο: Αρνήθηκε να επιτρέψει στους Γερμανούς βουλευτές να επισκεφθούν Γερμανούς στρατιώτες στις βάσεις του ΝΑΤΟ στην Τουρκία, ζήτησε την διεξαγωγή ερευνών σε γερμανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία για πιθανές διασυνδέσεις με τον Gulen και συνέλαβε Γερμανούς πολίτες με αδύναμα προσχήματα. Ο Ερντογάν έδωσε μια προσωπική πινελιά σε αυτές τις προκλήσεις, λέγοντας στους Τούρκους στην Γερμανία να μην ψηφίσουν κανένα από τα κυρίαρχα κόμματα στις επερχόμενες εκλογές (αποκαλώντας τα «εχθρούς της Τουρκίας») και, πιο δραματικά, λέγοντας ότι οι σημερινές πολιτικές της Γερμανίας «δεν διαφέρουν από εκείνες της εποχής των Ναζί».

Μια πρόταση για να μπει η ευρω-τουρκική σχέση [12] σε νέα βάση είναι ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας -ένα βήμα που θα μπορούσε να βελτιώσει τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο. Ωστόσο, ακόμη και αυτός ο δυνητικός συμβιβασμός θα μπορούσε να πέσει θύμα της επιδείνωσης των σχέσεων. Στην πορεία προς τις γερμανικές εκλογές, η Μέρκελ απείλησε επίσης να αντιταχθεί σε μια αναθεωρημένη τελωνειακή ένωση λόγω της συμπεριφοράς του Ερντογάν (έχει την υποστήριξη πολλών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο). Αυτό μπορεί να ήταν μια προσπάθεια να υπενθυμιστεί στον Ερντογάν ότι χρειάζεται την τελωνειακή ένωση περισσότερο από όσο η Ευρώπη.

ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ;

Το πόσο πιεστικές θα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ με την Τουρκία μένει να το δούμε. Εάν οι Δυτικοί αξιωματούχοι υιοθετούσαν μια σκληρή γραμμή εναντίον του Ερντογάν, θα μπορούσαν ενδεχομένως να παράγουν ένα τεταμένο αλλά αποδεκτό modus vivendi, στο οποίο ο Ερντογάν θα αποφεύγει να προκαλεί την Δύση ενώ θα εξακολουθεί να επωφελείται από τις αμοιβαίες σχέσεις. Εναλλακτικά, οι προσπάθειες να επιδειχθεί σκληρότητα προς την Τουρκία θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια καθοδική πορεία αντιμέτρων που θα οδηγούσε σε διακοπή των σχέσεων της χώρας με την Δύση. Οι Τούρκοι και οι Δυτικοί ηγέτες θα είχαν καλό λόγο να κάνουν πίσω πριν από αυτό το σημείο, αλλά η εσωτερική πολιτική και τα έντονα αισθήματα θα μπορούσαν να υπερισχύσουν της επιφυλακτικότητάς τους.

Η Ουάσινγκτον έχει αναθέσει ιστορικά την ευθύνη της ενασχόλησης με τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά η ΕΕ τώρα φαίνεται πιο απρόθυμη και αδύναμη από ποτέ άλλοτε να αναλάβει αυτό το καθήκον. Μέχρι τώρα, θα πρέπει να είναι σαφές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού ότι τα «στραβά μάτια» στις αυταρχικές τάσεις του Ερντογάν δεν θα εγγυηθούν ούτε σταθερότητα ούτε συνεργασία.

Η φιλελεύθερη δημοκρατία [13] μπορεί να μην βρίσκεται στο άμεσο μέλλον της Τουρκίας, αλλά οι Δυτικοί εταίροι της Τουρκίας μπορούν ακόμα να βοηθήσουν την χώρα να ξεφύγει από τις πιο επιζήμιες συνέπειες του αυταρχισμού. Χωρίς να απειλήσουν να εγκαταλείψουν ή να απομονώσουν την Τουρκία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι θα μειώσουν αρκούντως τις σημαντικές μορφές στρατιωτικής και οικονομικής συνεργασίας, εάν η Τουρκία συνεχίσει να κινείται σε επικίνδυνη κατεύθυνση. Ο διατλαντικός συντονισμός σε θέματα όπως οι πωλήσεις όπλων και το μέλλον της αεροπορικής βάσης Incirlik, μιας τοποθεσίας που χρησιμοποιείται από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ, θα έκανε αυτές τις προειδοποιήσεις πιο αξιόπιστες. Η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες θα πρέπει να τονίσουν τους κινδύνους που θέτουν οι τουρκικές πολιτικές για τους ξένους τουρίστες και τους επενδυτές, και οι Βρυξέλλες μπορούν να καταστήσουν σαφές ότι μια εκσυγχρονισμένη τελωνειακή ένωση δεν θα είναι δυνατή χωρίς το κράτος δικαίου στην Τουρκία. Οι Ευρωπαίοι και οι ηγέτες των ΗΠΑ θα πρέπει να συνδυάσουν την πίεση με τις απαιτούμενες συγκεκριμένες ενέργειες –τον τερματισμό της κατάστασης έκτακτης ανάγκης [στην Τουρκία], την απελευθέρωση φυλακισμένων δημοσιογράφων, την μείωση της καταστολής των Κούρδων πολιτικών- που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης της Τουρκίας. Θα πρέπει επίσης να καθορίσουν κοινές γραμμές για τις διμερείς σχέσεις τους με την Άγκυρα, καθιστώντας σαφές ότι η υπερβολικά κατηγορητική ρητορική της Τουρκίας και η σύλληψη ξένων πολιτών ως ομήρων δεν πρέπει να γίνουν συνήθεια.

Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν πιο αποτελεσματική εάν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί ηγέτες αντισταθούν στον πειρασμό να την συνοδεύσουν με υπερβολικά αυτοδίκαιη ρητορική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη φέρουν επίσης σημαντική ευθύνη για το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται -όχι μόνο γιατί έκαναν τα στραβά μάτια στην δημοκρατική διολίσθηση της Τουρκίας στο παρελθόν αλλά και για την απορριπτική μεταχείριση της υποψηφιότητας της Τουρκίας στην ΕΕ και των ζωτικών συμφερόντων της στην Συρία [14].

Εν ολίγοις, καθώς η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες κινούνται για να αυξήσουν την πίεση στην Τουρκία, θα πρέπει να κρατήσουν τους στόχους τους ρεαλιστικούς και την ρητορική τους περιορισμένη. Αυτό θα ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο μιας επικίνδυνης αντίδρασης από την Άγκυρα και θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες επαναφοράς των σχέσεων της Τουρκίας με την Δύση με διατηρήσιμους, αμοιβαία επωφελείς όρους.