Μια Δημοσιονομική Ένωση για την ευρωζώνη

Αν και παρατηρητές όπως ο Josh Barro της [εφημερίδας] New York Times [9] αμφισβήτησαν ή υποβάθμισαν τον σταθεροποιητικό ρόλο του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ιστορική καταγραφή είναι αδιαμφισβήτητη: Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια οικονομική κρίση χωρίς ομοσπονδιακό προϋπολογισμό (σκεφτείτε το TARP, τα προγράμματα διάσωσης τραπεζών και αυτοκινητοβιομηχανιών και τις επεκτάσεις ασφάλισης [έναντι της] ανεργίας). Και στην δεκαετία του 1930, όταν η Fed [10] ανέλαβε τελικά τον ρόλο του δανειστή εσχάτης καταφυγής, ένας αξιόπιστος δημοσιονομικός παράγοντας ήταν απαραίτητος όχι μόνο για να σταματήσει την κρίση αλλά και για την ανάκαμψη. Η εναλλακτική λύση είναι μια ατελείωτη κρίση όπως της Ελλάδας. Επιπλέον, είναι μύθος ότι η σταθεροποίηση μπορεί να λειτουργήσει μόνο μέσω του «συντονισμού των προϋπολογισμών», ο οποίος το παλεύει στις καλές εποχές και αποτυγχάνει αθλίως στις κακές.

Τρίτον, όπως και η ενιαία αγορά, η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση διευκολύνει την περιφερειακή συγκέντρωση του παραγωγικού κεφαλαίου και του ανθρώπινου δυναμικού με βαθιές συνέπειες στις κατανομές. Κατά την διάρκεια της κρίσης, ανθρώπινο και χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο μεταφέρθηκε από τις χώρες της κρίσης στους κεντρικούς παραγωγικούς κόμβους της Ευρώπης. Παρόλο που η ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και εργασίας είναι συνολικά καλή, μέσα σε μια νομισματική ένωση, διευκολύνει την δημιουργία υπερπαραγωγικών ομάδων και την οικονομική απερήμωση αλλού.

Η έδρα της Monte dei Paschi, μιας ιταλικής τράπεζας, στην Σιένα, τον Ιούνιο του 2017. STEFANO RELLANDINI / REUTERS
--------------------------------------------------------

Η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή πολιτικές για την συγκράτηση αυτού του φαινομένου: Τα αποκαλούμενα ως ταμεία συνοχής. Αλλά μόνο ένας πραγματικός προϋπολογισμός μπορεί να διορθώσει το πρόβλημα εντός της ευρωζώνης, αναλαμβάνοντας νέες διακριτά κατανεμημένες επενδύσεις (κατάρτιση και σχολεία στην Ιταλία και την Πορτογαλία, για παράδειγμα) προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η παραγωγική ικανότητα είναι πιο ομοιόμορφα κατανεμημένη, πράγμα που θα ενθαρρύνει την οικονομική σύγκλιση. Αυτό ταιριάζει με την εμπειρία άλλων ομοσπονδιών, από τις Ηνωμένες Πολιτείες (όπου η «Ζώνη του Ήλιου» [Sun Belt] ήταν αποτέλεσμα της ομοσπονδιακής βιομηχανικής πολιτικής στην δεκαετία του 1940) και της Γερμανίας (όπου η επανένωση [11] περιλάμβανε τρομακτικές μεταβιβάσεις στην Ανατολή). Χωρίς ένα τέτοιο σχέδιο, οι αποκλίσεις μόνο θα εμβαθύνουν, με βαθιές κοινωνικές συνέπειες. Ένας ενιαίος προϋπολογισμός είναι ο καλύτερος τρόπος για να εφαρμοστεί αυτό.

Τέλος, ο δημοκρατικός έλεγχος συνήθως διαφεύγει από τους οικονομολόγους, αλλά όχι από τους εκλογείς. Ένα EMF θα συνέχιζε να κρύβει τις οικονομικές μεταβιβάσεις και τις πολιτικές αποφάσεις πίσω από μια αδιαφανή τεχνοκρατική δομή διακυβέρνησης παρόμοια με εκείνη του ESM σήμερα, που διοικείται περισσότερο σαν μια ιδιωτική εταιρεία παρά σαν μια αντιπροσωπευτική οντότητα. Αντιθέτως, ένας ομοσπονδιακός προϋπολογισμός θα απαιτούσε φορολογικά έσοδα (ενδεχομένως να περιλαμβάνει ένα κλάσμα κάποιου ενοποιημένου εταιρικού φόρου) και τελικά την εξουσία να δανείζεται στην ανοικτή αγορά, δημιουργώντας ένα πραγματικά ευρωπαϊκό ενεργητικό χωρίς ρίσκο.

Δεν χρειάζεται να είναι τεράστιος. Όπως συμβαίνει στην Ελβετία, ένας ομοσπονδιακός προϋπολογισμός μπορεί να περιοριστεί αυστηρά από τα συστατικά μέρη της ομοσπονδίας, τα καντόνια για την Βέρνη και τα κράτη-μέλη για την ευρωζώνη. Ωστόσο, μια τέτοια μετατόπιση της φορολογικής και δανειοληπτικής ισχύος θα επιβάλλει ένα αναγκαίο δημοκρατικό ξεκαθάρισμα εντός της Ένωσης. Με τον τρόπο αυτό, θα αντιμετωπίσει κάπως τα αμοιβαία ενισχυόμενα εκτελεστικά και δημοκρατικά ελλείμματα που μαστίζουν την Ευρώπη από την εποχή της συνθήκης του Μάαστριχτ, όταν η ήπειρος ανέθεσε όλους τους μηχανισμούς προσαρμογής στις ατελείς χρηματοπιστωτικές αγορές.

Τώρα που οι γερμανικές εκλογές είναι πίσω μας, η Ευρώπη πρέπει να κάνει κάτι καλύτερο από το να μετατρέψει τις προσωρινές διορθώσεις σε μόνιμα εξαρτήματα μιας δομής που τρίζει. Το σχέδιο ολοκλήρωσης της Ευρώπης μπορεί να είναι το πιο φιλόδοξο από την εποχή της γέννησης της αμερικανικής δημοκρατίας, όμως στην ιστορία είναι απλώς μια ακόμα ομοσπονδία υπό κατασκευή. Όπως επιχειρηματολογήσαμε στο Foreign Affairs [12], όλες οι επιτυχημένες ομοσπονδίες του κόσμου -η Γερμανία, η Ελβετία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ακόμη και η Αργεντινή- έχουν αναπτύξει έναν πυρήνα ομοσπονδιακών δαπανών με έναν πραγματικό δανειστή εσχάτης καταφυγής, μαζί με έναν (προαιρετικό) χωρίς κανόνα διάσωσης για υπο-ομοσπονδιακές οντότητες. Επομένως, μια δημοσιονομική ένωση για την ζώνη του ευρώ δεν αποτελεί «λύση που έχει χάσει την επαφή με τα προβλήματα», όπως υποστήριξε ο Sandbu [13], αλλά τον μόνο ιστορικά τεκμηριωμένο τρόπο για την διάσωση του ευρώ και της ΕΕ.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2017-09-26/fiscal-union-e...