Γιατί η καταλανική ανεξαρτησία δεν θα συμβεί σύντομα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί η καταλανική ανεξαρτησία δεν θα συμβεί σύντομα

Τι να περιμένετε μετά το δημοψήφισμα
Περίληψη: 

Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν θα προκαλέσει καμία ουσιαστική αντίδραση από την Μαδρίτη. Η διοίκηση του Rajoy πιθανώς θα επιτεθεί στη νομιμότητα του αποτελέσματος, ειδικά αν είναι θετικό για τις αυτονομιστικές δυνάμεις, αξιοποιώντας αρκετές αμφιλεγόμενες πτυχές του δημοψηφίσματος που υπερβαίνουν την βασική του παρανομία.

Ο OMAR G. ENCARNACIÓN είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Bard College. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Democracy Without Justice in Spain: The Politics of Forgetting [1].

Την 1η Οκτωβρίου, η αυτονομιστική κυβέρνηση της Καταλονίας συγκαλεί ένα μη δεσμευτικό δημοψήφισμα για το αν η περιοχή θα πρέπει να κηρυχθεί ως ανεξάρτητο έθνος από την Ισπανία [2]. Αυτό ακολουθεί τη νίκη των καταλανικών εθνικιστικών δυνάμεων στις περιφερειακές εκλογές του 2015, που για πρώτη φορά στην ιστορία της Καταλονίας έφεραν στην εξουσία έναν συνασπισμό πολιτικών κομμάτων που απαιτούσε πλήρη ανεξαρτησία [3]. Με την διακήρυξη της νίκης, ο πρωθυπουργός της Καταλονίας Κάρλες Πουτζδεμόν (Carles Puigdemont) ανακοίνωσε ότι ήταν πρόθεσή του να επιδιώξει την ίδρυση της «Δημοκρατίας της Καταλονίας».

01102017-1.jpg

Άνθρωποι κρατούν καταλανικές αποσχιστικές σημαίες γνωστές ως Esteladas σε συγκέντρωση που σηματοδοτεί την Ημέρα της Καταλονίας, Diada, στο κέντρο της Βαρκελώνης, τον Σεπτέμβριο του 2016. ALBERT GEA / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Εάν επιτύχει, η κίνηση της Καταλονίας προς την ανεξαρτησία της θα αλλάξει δραματικά την γεωγραφία του Βασιλείου της Ισπανίας, μιας χώρας που βασικά υπάρχει με την τρέχουσα διαμόρφωσή της από το 1492, με το γάμο της Βασίλισσας Ισαβέλλας της Καστίλλης και του Φερδινάνδου της Αραγονίας (ένα βασίλειο που περιλάμβανε το Πριγκιπάτο της Καταλονίας), παγκοσμίως γνωστοί ως «Καθολικοί Μονάρχες» (Catholic Monarchs). Θα μειώσει επίσης σημαντικά την Ισπανία ως εθνικό κράτος: Η Καταλονία αποτελεί το 16% του ισπανικού πληθυσμού και αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ της.

Τέλος, μια ανεξάρτητη Καταλονία θα μεταμόρφωνε το πολιτικό τοπίο της Δυτικής Ευρώπης, με την δημιουργία ενός νέου, μεσαίου μεγέθους κράτους, το οποίο θα ήταν ανάμεσα στην Ισπανία και την Γαλλία, να μην πούμε τίποτα για την ενθάρρυνση των άλλων αποκαλούμενων ανιθαγενών εθνών στην Ευρώπη που επιδιώκουν την ανεξαρτησία τους, κυρίως την Σκωτία , της οποίας η προσπάθεια για ανεξαρτησία απέτυχε να απογειωθεί το 2015. Περιττό να πούμε ότι η καταλανική ανεξαρτησία θα ήταν βαρυσήματη.

ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

Ωστόσο, κανείς δεν πρέπει να περιμένει την καταλανική ανεξαρτησία σύντομα, , ακόμη και αν το δημοψήφισμα φέρει μια αποφασιστική νίκη στο κίνημα ανεξαρτησίας. Πρώτον, δεν είναι ξεκάθαρο ότι το κίνημα έχει την υποστήριξη που χρειάζεται για να κερδίσει το δημοψήφισμα, πολύ λιγότερο για να αναλάβει τις μακρές διαπραγματεύσεις με την Μαδρίτη που θα συνεπάγονταν μια ομαλή απόσχιση. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση [4] από την κορυφαία εφημερίδα της Ισπανίας El País, μια σαφής πλειοψηφία των Καταλανών προτιμά η περιοχή να έχει το δικαίωμα να καθορίσει το πολιτικό της μέλλον, αλλά λιγότεροι υποστηρίζουν την αποσύνδεση των σχέσεών της με την Ισπανία από όσους θέλουν να παραμείνει εντός αυτής.

Η στήριξη για την ανεξαρτησία είναι πιο αδύναμη στην Βαρκελώνη, την πρωτεύουσα της Καταλονίας, η οποία φιλοξενεί εκατοντάδες χιλιάδες μη Καταλανούς, όπως και Ισπανούς γεννημένους στο εξωτερικό, από την Λατινική Αμερική, την Βόρεια Αφρική και άλλα μέρη της Ευρώπης. Για πολλούς από αυτούς, η προοπτική μιας ανεξάρτητης Καταλονίας είναι μάλλον ανησυχητική. Πολλοί φοβούνται την έλευση ενός κύματος ξενοφοβίας˙ τουλάχιστον, πολλοί αναμένουν την καταστολή της μετανάστευσης. Η στήριξη για την ανεξαρτησία είναι επίσης χλιαρή στους επιχειρηματικούς ηγέτες της Βαρκελώνης, πολλοί από τους οποίους έχουν σοβαρές αμφιβολίες ότι η περιοχή μπορεί να επιβιώσει οικονομικά από μόνη της. Φοβούνται επίσης το κόστος που θα μπορούσε να δημιουργήσει η κρίση στην τουριστική βιομηχανία, ειδικά εάν ξεσπάσει βία μετά το δημοψήφισμα. Όλα αυτά είναι ειρωνικά, δεδομένου ότι οι υποστηρικτές εμφανίζουν την ανάδυση της Βαρκελώνης ως παγκόσμια πόλη σαν μέρος της λογικής υπέρ της καταλανικής ανεξαρτησίας.

Το πιο σημαντικό [εμπόδιο] είναι ότι το καταλανικό δημοψήφισμα δεν αναγνωρίζεται από την κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης. Από αυτή την άποψη, διαφέρει σημαντικά από παρόμοια δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν σε άλλες αυτονομιστικές περιοχές, όπως στην Σκωτία και το Κεμπέκ. Στην πραγματικότητα, το δημοψήφισμα είναι παράνομο σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα. Το Άρθρο Δύο κάνει συγκεκριμένη αναφορά στον «αδιαίρετο» χαρακτήρα του ισπανικού κράτους, ένα σημείο το οποίο ανέφερε το ισπανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, το ανώτατο δικαστήριο της χώρας, όταν αποφάσισε ότι το δημοψήφισμα είναι αντισυνταγματικό. Η παρανομία του δημοψηφίσματος καθιστά το αποτέλεσμά του εξαιρετικά ύποπτο. Ένα προηγούμενο μη δεσμευτικό δημοψήφισμα τον Νοέμβριο του 2014, το οποίο διαφημίστηκε από υποστηρικτές της ανεξαρτησίας ως «δοκιμαστικό μπαλόνι», δεν πήγε πουθενά. Συγκέντρωσε περίπου 80% έγκριση για την ανεξαρτησία, αλλά λίγοι έλαβαν αυτό το αποτέλεσμα στα σοβαρά, καθώς εμφανίστηκαν για να ψηφίσουν κυρίως μόνο όσοι ευνοούσαν την ανεξαρτησία. (Συμμετείχε λιγότερο από το 40% από εκείνους που δικαιούντο να ψηφίσουν). Αυτό το νέο δημοψήφισμα θα μπορούσε να έχει παρόμοια μοίρα.

ΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΔΡΙΤΗ;

Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι το καταλανικό δημοψήφισμα είναι ασήμαντο –το αντίθετο. Τα διακυβεύματα είναι υψηλότερα για την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, του Συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (PP). Μετά από δύο πρόσφατες εθνικές εκλογές που δεν κατέληξαν σε [ξεκάθαρο] αποτέλεσμα, η λαβή του Ραχόι στην εξουσία στην Μαδρίτη είναι μάλλον αδύναμη. Μια ευνοϊκή ψήφος για την ανεξαρτησία θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει στην κατάρρευση της κυβέρνησής του είτε με την πυροδότηση μιας ψηφοφορίας μη εμπιστοσύνης από το ίδιο το κόμμα του είτε, πιθανότατα, με την αποχώρηση από τον συνασπισμό του των Cuidadanos, ή «Πολίτες», ένα καταλανικό κόμμα που αντιτίθεται σθεναρά στην καταλανική ανεξαρτησία.