Πολιτικό ξεκαθάρισμα στην Ιαπωνία

Στις 28 Σεπτεμβρίου, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Shinzo Abe [1] διέλυσε την Κάτω Βουλή της Ιαπωνικής Δίαιτας και κάλεσε πρόωρες εκλογές για τις 22 Οκτωβρίου. Η κίνηση ήταν ένα υπολογίσιμο παίγνιο για να εκμεταλλευθεί την μέτρια ανάκαμψη στα ποσοστά έγκρισης του Abe που ακολούθησαν τις αυξημένες εντάσεις [2] στην κορεατική χερσόνησο. Η ελπίδα του Abe είναι ότι το ιαπωνικό εκλογικό σώμα θα ξαναφέρει στην εξουσία το Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) του, χωρίς να του κοστίσει την ενισχυμένη πλειοψηφία των δύο τρίτων που έχει σήμερα με έναν εταίρο συνασπισμού, το κόμμα Komeito -μια πιθανότητα που φαινόταν απομακρυσμένη νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι. Τα ποσοστά έγκρισης της κυβέρνησης του Abe βυθίστηκαν μόλις στο 32,5%, το ιστορικά χαμηλότερο [3] σημείο τους.

Ο πρωθυπουργός Shinzo Abe, αριστερά, και η Yuriko Koike σε ένα debate στο Τόκυο, τον Οκτώβριο του 2017. KIM KYUNG HOON / REUTERS
-------------------------------------------------------------

Η κυβέρνηση του Άμπε έχει υποφέρει στις δημοσκοπήσεις [4] τους τελευταίους μήνες λόγω μιας σειράς από σκάνδαλα δωροληψιών από αξιωματούχους, καθώς και μια σειρά από πολιτικές γκάφες από βασικούς βοηθούς, συμπεριλαμβανομένου του πρώην υπουργού Άμυνας και προστατευόμενου του Abe, Tomomi Inada. Από το χαμηλό σημείο του Ιουλίου, όμως, ο Abe έχει ανακτήσει κάποια δημοτικότητα μέσω ενός σημαντικού ανασχηματισμού του υπουργικού του συμβουλίου ενώ επωφελήθηκε από την οξεία άνοδο των εντάσεων με την Βόρεια Κορέα, η οποία τους τελευταίους δύο μήνες ξεκίνησε δύο δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων πάνω από την ιαπωνική επικράτεια και πυροδότησε μια υδρογονοβόμβα. Το ποσοστό έγκρισης του πρωθυπουργού είναι πλέον περί το 41%.

Αλλά παρόλο που το κυβερνών κόμμα LDP του Abe παραμένει το πιθανότερο για να κερδίσει τις εκλογές αργότερα αυτόν τον μήνα, η ιαπωνική πολιτική αλλάζει. Πρώτον, ήταν η με μισή καρδιά προσπάθεια του από μακρού χρόνου ταλαιπωρούμενου Δημοκρατικού Κόμματος (DP) -της κύριας αντιπολίτευσης στο LDP- να επανατοποθετηθεί μέσω της ανανέωσης της ηγεσίας του. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Σεΐζι Μαεχάρα εξελέγη για να αναλάβει την ηγεσία της DP μετά την παραίτηση του προηγούμενου ηγέτη τον Ιούλιο. Ο Maehara, μια προσωπικότητα των συντηρητικών, είχε υποσχεθεί να ανατρέψει την αρνητική πορεία του ταλαιπωρούμενου κόμματος, η δημοτικότητα του οποίου είχε καταρρεύσει παρά την σημαντική απογοήτευση του κοινού με την κυβέρνηση του Άμπε. Ο Μαεχάρα δίχασε τις απόψεις μέσα στο DP με το να επικρίνει την απροθυμία του κόμματος για εκλογική συνεργασία με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ιαπωνίας. Στις αρχές Αυγούστου, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν [5] ότι μόνο το 7% των Ιαπώνων ψηφοφόρων υποστήριζε το DP, σε αντίθεση με το 39% υπέρ του LDP.

Ωστόσο, ο επαναπροσδιορισμός του κόμματος από τον Maehara πήρε γρήγορα μια δραστική στροφή. Την ίδια μέρα που ο Άμπε διέλυε την Δίαιτα, ο Μαεχάρα διέλυε ουσιαστικά το DP και συμφώνησε να ενώσει τις δυνάμεις του [6] με το Kibo no To (το Κόμμα της Ελπίδας), το νεοϊδρυθέν εθνικιστικό κόμμα της κυβερνήτη του Τόκυο, Γιουρίκο Κόϊκε (Yuriko Koike). Σύμφωνα με την Koike, το Κόμμα της Ελπίδας σκοπεύει να καταλάβει το πολιτικό κέντρο και να παράσχει μια εναλλακτική λύση στον παλαιό συντηρητισμό του LDP. Ο Μαεχάρα πίστευε ότι η αναδίπλωση του DP και η ευθυγράμμισή του (τουλάχιστον για αυτές τις εκλογές) με την Κόϊκε μπορεί να παρουσιάζει την καλύτερη ευκαιρία να τερματιστεί η πενταετής βασιλεία του Άμπε. Αυτή η κίνηση αμφισβητήθηκε από ορισμένους στο DP, οι οποίοι ανησυχούσαν ότι οποιαδήποτε ένωση με το κόμμα της Κόϊκε θα σήμαινε τέλος στις παραδοσιακά φιλελεύθερες πολιτικές του δικού τους κόμματος, ειδικά αυτές που αντιτίθενται στις περαιτέρω μεταρρυθμίσεις της εθνικής ασφάλειας και στην αναθεώρηση του συντάγματος της Ιαπωνίας. (Το Κόμμα της Ελπίδας παραμένει ως επί το πλείστον να ακολουθεί κατά πόδας το LDP για την ασφάλεια και τις εξωτερικές υποθέσεις). Αυτοί οι διαφωνούντες αποσχίστηκαν και σχημάτισαν το δικό τους κόμμα, το Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας (CDP), με επικεφαλής τον αναπληρωτή επικεφαλής του DP, Yukio Edano.

Η επανεμφάνιση της Koike στην εθνική σκηνή, όπου ήταν προηγουμένως μια μακροχρονίως βουλευτής του LDP στην Δίαιτα και δύο φορές μέλος του υπουργικού συμβουλίου, δεν προκαλεί εντελώς έκπληξη: Υπήρχαν φήμες εδώ και μήνες στο Τόκιο ότι επιθυμούσε να αμφισβητήσει τον Abe. Και η εμφατική νίκη της παράταξής της στις δημοτικές εκλογές, «Πρώτα οι Τοκιάτες», επί του LDP (και του DP) στις μητροπολιτικές εκλογές του Τόκιο αυτόν τον Ιούλιο, ενίσχυσε τις πολιτικές της προοπτικές.

Αρχικά, η Koike φαινόταν να έχει πιάσει μουδιασμένους τον Abe και τους συμμάχους του. Το σχέδιο του Άμπε να προκαλέσει πρόωρες εκλογές ήταν το χειρότερα κρυμμένο μυστικό στο Τόκιο αυτό το φθινόπωρο. Η Koike εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία με το να ξεκινήσει το νέο κόμμα της -ολοκληρωμένο με μια εκλαϊκευτική διαφημιστική εκστρατεία [7] που την απεικόνιζε ως μια μεταρρυθμιστή κατά του ανδροκρατούμενου πολιτικού σκηνικού της Ιαπωνίας- ακριβώς πριν την επίσημη ανακήρυξη των πρόωρων εκλογών από τον Abe, παίρνοντας τον άνεμο από τα πανιά του Abe και προσελκύοντας την προσοχή του έθνους την σωστή στιγμή. Η απόφαση του Maehara ουσιαστικά να διαλύσει το DP, επιτρέποντας σε πολλούς από τους υποψηφίους του να κατέβουν με το κόμμα της Koike, απλώς αύξησε την έκπληξη του LDP.

Η κυβερνήτης του Τόκιο, Yuriko Koike σε προεκλογική εκστρατεία στο Τόκιο, τον Οκτώβριο του 2017. ISSEI KATO / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Εάν το κόμμα της Koike είναι κατά κάποιον τρόπο ικανό να νικήσει ή ακόμη και να προκαλέσει ζημιά στον Abe αρκετή για να τον αναγκάσει να παραιτηθεί από πρωθυπουργός, θα ήταν μια πολιτική ανατροπή γι’ αυτήν και τον νέο σύμμαχό της, τον Maehara. Τα πρώτα σημάδια ήταν θετικά: Μια δημοσκόπηση της Kyodo News στις 30 Σεπτεμβρίου έδειξε ότι παρόλο που το 24% των ψηφοφόρων υποστήριζαν το LDP [8], σχεδόν το 15% υποστήριξε αρχικά το Κόμμα της Ελπίδας και το 43% ήταν αναποφάσιστο. Η Koike είχε επίσης δει έντονο ενδιαφέρον για εκείνην προσωπικά, με το 33% των Ιαπώνων να λέει ότι είναι η κορυφαία τους επιλογή για πρωθυπουργός, σε σύγκριση με το 46% που ευνοεί τον Abe.

Παρά το ορμητικό αρχικό άλμα της Koike, ωστόσο, οι προοπτικές για αυτήν και το κόμμα της έχουν γίνει όλο και λιγότερο αισιόδοξες. Μετά από μήνες φλυαρίας για τον δικό της ρόλο στο κόμμα, η Koike επιβεβαίωσε τελικά στις 6 Οκτωβρίου ότι θα παραμείνει δήμαρχος του Τόκιο αντί να διεκδικήσει την πρωθυπουργία. Εξακολουθεί να είναι κρυψίνους για το πολιτικό της μέλλον και δεν έχει ακόμη υποδείξει ποιος θα ηγηθεί στο Κόμμα της Ελπίδας εάν επρόκειτο να κερδίσει. Το κόμμα έχει κατακρημνιστεί στις δημοσκοπήσεις, με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της Yomiuri να δείχνει μείωση της υποστήριξης από το 19% στο 13%. Το LDP του Abe, εν τω μεταξύ, καταγράφει στις δημοσκοπήσεις ένα ελαφρώς μειωμένο μερίδιο 32%, ενώ το CDP βρίσκεται στο 7%. Τώρα φαίνεται απίθανο ότι η Koike θα γίνει η πρώτη πρωθυπουργός της Ιαπωνίας –κάτι που θα έσπαγε το «ατσάλινο ταβάνι» της Ιαπωνίας [9], όπως το αποκάλεσε.

Ακόμα και χωρίς αυτά τα πρόσφατα εμπόδια, ήταν πάντα ασαφές αν η Koike θα μπορούσε να ενώσει αρκετά διαφορετικά πολιτικά μπλοκ για να αμφισβητήσει πραγματικά το LDP. Εκτός από την συμμαχία της με τον Μαεχάρα και το πρώην DP, η Koike έχει επίσης συνάψει συμφωνίες με άλλα, μικρότερα κόμματα της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου του συντηρητικού Nippon Ishin no Kai, που συμφώνησε να συνεργαστεί με το να μην κατεβάσει υποψηφίους στις ανταγωνιστικές περιοχές Kanto και Kansai .

Επιπλέον, μένει να φανεί αν το διαφορετικό συνονθύλευμα των συμμαχιών της Koike μπορεί να κρατήσει. Η δημιουργία του αριστερού CDP είναι ένα παράδειγμα της αστάθειας του συνασπισμού της. Είναι πιθανό ότι το Κόμμα της Ελπίδας θα συνεχίσει να χάνει την λάμψη του επειδή συνδέει πάρα πολλές αντιφατικές απόψεις. Για παράδειγμα, θα είναι δύσκολο για την Koike να συμβιβάσει το συντηρητικό Κόμμα της Ελπίδας, το οποίο είναι εντυπωσιακά παρόμοιο με το LDP με πολλούς τρόπους, με τα απομεινάρια του DP. Οι ψηφοφόροι της Ιαπωνίας ίσως να υποφέρουν από κόπωση για τον Abe, αλλά δεν είναι σίγουροι για το πολιτικό όραμα της Koike. Πολλοί μπορεί να δουν τις πολιτικές συναλλαγές της ως μια προσπάθεια νίκης με κάθε κόστος παρά ως μια συνεκτική πολιτική εναλλακτική λύση προς το LDP.

Με την απορρόφηση μεγάλων τμημάτων του DP, το κόμμα της Koike ευνούχισε την μετριοπαθή αριστερά της Ιαπωνίας και ίσως έδωσε μια ευκαιρία στο αναδυόμενο Ιαπωνικό Κομμουνιστικό Κόμμα (JCP), το οποίο εξακολουθεί να συγκεντρώνει περίπου το 5% της λαϊκής ψήφου και κατέχει 21 έδρες στην Κάτω Βουλή της Δίαιτας, κάτι που το καθιστά το δεύτερο μεγαλύτερο αντιπολιτευόμενο κόμμα στο νομοθετικό σώμα. Ακόμα και με την εμφάνιση του CDP, ίσως χρειαστεί ένας γάμος ευκολίας μεταξύ των φιλελεύθερων που θα επιβιώσουν από το DP και του JCP. Πράγματι, το JCP και το CDP έχουν ήδη συμφωνήσει να συνεργαστούν μεταξύ τους στις μονοεδρικές για να αποφύγουν να διχάσουν τις κεντροαριστερές ψήφους. Και ορισμένα ανεξάρτητα μέλη του DP που δεν έχουν προσχωρήσει ούτε στο CDP ούτε στο Κόμμα της Ελπίδας μπορούν να ευθυγραμμιστούν με το LDP ή το JCP.

Η Koike προσπάθησε να διαφοροποιηθεί από τον Άμπε με το να εναντιωθεί στην πυρηνική ενέργεια, την οποία εκείνος υποστηρίζει, και προωθώντας μια αμφιλεγόμενη αύξηση του φόρου κατανάλωσης της Ιαπωνίας από οκτώ σε 10%, κάτι που ο Abe θα ήθελε να εφαρμόσει το επόμενο έτος. Αλλά η Koike δεν είναι φιλελεύθερη και οι απόψεις της για πολλά θέματα -συμπεριλαμβανομένου του ρόλου της Ιαπωνίας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, της στάσης της ασφάλειας και του συντάγματος- είναι τουλάχιστον τόσο συντηρητικές όσο αυτές του Abe και των συμμάχων του. Επομένως, μια από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της ευθυγράμμισης του Κόμματος Ελπίδας με το DP είναι ότι οι κεντροαριστερές απόψεις για ζητήματα όπως η αναθεώρηση του συντάγματος και η στάση ασφαλείας της Ιαπωνίας θα περιθωριοποιηθούν περαιτέρω.

Υπάρχει λιγότερο φως μεταξύ Koike και Abe σχετικά με το θέμα της αναθεώρησης του συντάγματος της Ιαπωνίας για να χαλαρώσει ορισμένους από τους περιορισμούς στις ένοπλες δυνάμεις της -ένας μακροπρόθεσμος στόχος της διοίκησης του Abe. Και οι δύο υποστηρίζουν μια αλλαγή επί της αρχής, αλλά δεν είναι σαφές πόσο θα ήταν προτεραιότητα για την Koike εάν το κόμμα της επρόκειτο να αναλάβει τον έλεγχο [της χώρας]. Η Koike ήταν επίσης ασαφής σχετικά με τις ιδέες της για την συνταγματική μεταρρύθμιση, αναφέροντας μόνο ότι προτιμά μια ευρύτερη αναθεώρηση πέρα από την απλή τροποποίηση της αμφιλεγόμενης ρήτρας του άρθρου 9 που περιορίζει το ρόλο του ιαπωνικού στρατού.

Ο Abe, εν τω μεταξύ, αντιμετωπίζει έντονες αντιθέσεις, ακόμα κι αν είναι σε θέση να διατηρήσει την πρωθυπουργία. Εάν το κόμμα της Koike είναι σε θέση να αποσπάσει αρκετές έδρες από τον κυβερνώντα συνασπισμό LDP-Komeito, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την προσπάθεια του Abe να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων που χρειάζεται για να αναθεωρήσει το σύνταγμα. Με μια κακή εμφάνιση -όπως η απώλεια της απλής πλειοψηφίας του LDP στην Κάτω Βουλή- ο Abe θα ανατραπεί πιθανότατα από τους επικριτές στο κόμμα του. Αλλά ενώ το εκλογικό παίγνιο του πρωθυπουργού παραμένει παρακινδυνευμένο, φαίνεται τώρα ότι θα αντιμετωπίσει [επιτυχώς] την καταιγίδα που δημιούργησε η είσοδος της Koike στις εκλογές. Παρά την κόπωση για τον Abe, οι Ιάπωνες ψηφοφόροι παραμένουν βαθιά σκεπτικοί σχετικά με τα διάσπαρτα και μη δοκιμασμένα κόμματα της αντιπολίτευσης και είναι πιθανό να καταφέρουν στην διοίκηση του Abe ένα μικρό εμπόδιο παρά ένα θανατηφόρο πλήγμα.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2017-10-12/japans-politica...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2017-02-16/abe-wins-over-t...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2017-08-22/take-prev...
[3] https://spfusa.org/category/japan-political-pulse/
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/abe-his-heels
[5] https://mainichi.jp/english/articles/20170901/p2g/00m/0dm/070000c
[6] http://the-japan-news.com/news/article/0003969176
[7] https://www.youtube.com/watch?v=B4c2KZ-f-P8
[8] https://asia.nikkei.com/Spotlight/Abe-s-snap-election/LDP-support-rating...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-10-05/japans-steel-ceiling

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition