Η ηλεκτρονική δημοκρατία

Αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν αυξήσει την εμπιστοσύνη ορισμένων επιχειρηματιών, όπως δείχνουν τα πρόσφατα υψηλά επίπεδα επιχειρηματικής δραστηριότητας και η αύξηση των αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Αλλά η χώρα ξεκινά από χαμηλή βάση για μια τέτοια δραστηριότητα, ακόμη και για την περιοχή. Έτσι, παρόλο που οι αλλαγές πολιτικής έχουν ενισχύσει την εμπιστοσύνη στην ικανότητα της χώρας να προστατεύει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, η νεωτερικότητας αυτών των πολιτικών, σε συνδυασμό με τους συνεχιζόμενους φραγμούς στις ξένες επενδύσεις -εμπόδια που δεν αντιμετωπίζουν περιφερειακοί ηγέτες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και το Κατάρ- εξακολουθούν να δίνουν προβάδισμα σε επιχειρηματίες σε άλλες χώρες. Το 2015, το Ιράν κατετάγη 14ο από τις 14 χώρες [14] στην περιοχή MENA (και 94ο από τις 130 χώρες που αξιολογήθηκαν) για την επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά παρόλα αυτά διεκδίκησε την κορυφαία θέση παγκοσμίως στην ανάπτυξη στον κλάδο, σύμφωνα με τον παγκόσμιο δείκτη επιχειρηματικότητας που καταρτίζει το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ

Οι αυξημένες δημόσιες επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα ίσως ακούγονται σαν κάτι κακό σε όσους φοβούνται ότι το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (Islamic Revolutionary Guard Corps, IRGC) [15] έχει υπερβολική επιρροή στον τομέα. Στο κάτω-κάτω, το IRGC –γνωστό εκτός Ιράν για την συμμετοχή του στην έρευνα για τα πυρηνικά όπλα και την εμπλοκή του σε περιφερειακές συγκρούσεις- παραμένει πρωταρχικός μέτοχος σε πολλές ιδιωτικές εταιρείες. Και οι συμβάσεις για έργα σε διάφορους τομείς, από την εκπαίδευση και το εμπόριο έως τις κατασκευές και την γεωργία, δίνονται συχνά σε εταιρείες του IRGC και τις θυγατρικές τους.

Το γεγονός ότι ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας του Ιράν έχουν υιοθετήσει την γλώσσα που χρησιμοποιείται από το IRGC μπορεί να σημάνει κώδωνες κινδύνου. Για παράδειγμα, η Digikala, μια startup εταιρεία του ηλεκτρονικού εμπορίου –της οποίας το διοικητικό συμβούλιο συναντήθηκε τον Ιούνιο με τον υπουργό Βιομηχανίας, Μεταλλείων και Εμπορίου για να συζητήσει ευκαιρίες για περιφερειακή ανάπτυξη [16]- ισχυρίζεται ότι είναι το μεγαλύτερο ηλεκτρονικό κατάστημα στο Ιράν αφοσιωμένο να εφαρμόζει τις πολιτικές της «οικονομίας που αντιστέκεται» (resistance economy) [17], ένας όρος που συχνά χρησιμοποιείται από το IRGC για να αναφερθεί στην ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας. Θεωρητικά, ωστόσο, το κύριο σημείο της οικονομίας που αντιστέκεται -η αυτάρκεια- καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, πολλές από τις οποίες είναι εξ ολοκλήρου εκτός της σφαίρας του IRGC.

Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι η κυβερνητική εμπλοκή και οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα χρησίμευσαν κατά κύριο λόγο για να δώσουν στους επιχειρηματίες μεγαλύτερο τεχνικό και οικονομικό κεφάλαιο με λιγότερους κανονισμούς και περισσότερη προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας. Ειδικότερα, ο «Νόμος για την Υποστήριξη Επιχειρήσεων και Θεσμών που Βασίζονται στην Γνώση και την Εμπορευματοποίηση Καινοτομιών και Εφευρέσεων» ορίζει [18] ότι οι εταιρείες που βασίζονται στην γνώση (στις οποίες συγκαταλέγονται πολλές τεχνολογικές νεοσύστατες επιχειρήσεις) απαλλάσσονται από την καταβολή φόρων. Ένας αριθμός επιταχυντών, μεταξύ των οποίων και δύο από τους μεγαλύτερους -η Avatech και η DMOND- συνεργάστηκαν με τοπικά πανεπιστήμια για να υποστηρίξουν hackathon (συνέδρια προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών) [19], να δημιουργήσουν χώρους συνεργασίας [20] και να φιλοξενήσουν ζώνες για [εταιρείες] startup [21].

Παρόλο που το IRGC παραμένει εδραιωμένο σε πολλούς παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας του Ιράν, οι νεοσύστατες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν έναν νέο τομέα του οποίου οι ηγέτες είναι πρόθυμοι να αποκτήσουν πρόσβαση σε διεθνείς αγορές και ξένη χρηματοδότηση˙ οι επιχειρηματίες είναι πρόθυμοι να επωφεληθούν από τις κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην αύξηση του εγχώριου ανταγωνισμού, αλλά είναι απίθανο να θέλουν να διακινδυνεύσουν τις ξένες επενδύσεις με το να προσεγγίσουν οντότητες που θεωρούνται επιζήμιες για την πραγματική ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, ακόμη και αν είναι οι ίδιοι οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας [22].

Εν τω μεταξύ, σε επαρχιακό επίπεδο, τα μέλη του κοινοβουλίου -ειδικά εκείνα που προέρχονται από περιοχές με υψηλή ανεργία- έχουν συμφέρον να εξασφαλίσουν ότι τα έσοδα του ιδιωτικού τομέα ωφελούν άμεσα το εκλογικό σώμα τους. Ο Abdolreza Mesri, βουλευτής από την Kermanshah, μιλώντας λίγο πριν από την τρίτη εκδήλωση επιχειρηματικότητας «Tic» που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του τον Ιούλιο, εξέφρασε [23] την σημασία των επιταχυντών της τεχνολογίας στην μείωση της ανεργίας. Παρουσίασε μέχρι και την απογοήτευσή του για το επιτόκιο 18% στους επιχειρηματίες που ξεκινούν την δική τους επιχείρηση, υποστηρίζοντας ότι οι συνθήκες παραγωγής και ανταγωνισμού ήταν άδικες. Τέτοιες δηλώσεις υπονοούν ότι οι νεοσύστατες επιχειρήσεις (startup) -εάν τους δοθεί η ευκαιρία να ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια στην είσοδο [τους στην αγορά]- θα διαδραματίσουν θετικό ρόλο στην διαφοροποίηση ενός ιδιωτικού τομέα που εξακολουθεί να μονοπωλείται από μια μικρή ομάδα δρώντων.

Ο πρόεδρος του Ιράν, Hassan Rouhani, μιλά σε τελετή μνημόνευσης του Ayatollah Khomeini στην Τεχεράνη, τον Οκτώβριο του 2017. REUTERS
----------------------------------------------------------------

ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΓΙΑ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ