Η κρυφή υγειονομική κρίση των προσφύγων | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κρυφή υγειονομική κρίση των προσφύγων

Πώς οι μη μεταδοτικές ασθένειες βλάπτουν τους εκτοπισμένους

Ένα κρύο βράδυ του Ιανουαρίου κοντά στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης [1], μια οικογένεια δέκα Σύρων προσφύγων [2] καθόταν ήσυχα στο διαμέρισμά της του ενός υπνοδωματίου. Δεν υπήρχαν έπιπλα και το λίγο φαγητό που είχε η οικογένεια σάπιζε σε ένα κουτί σε μια γωνία. Ο Μοχάμεντ, ένας 18χρονος, κουνιόταν μπρος-πίσω σιωπηλά στο πάτωμα. Η γιαγιά του, Φατιμά, μου είπε ότι είχε σταματήσει να μιλάει μετά από το τραύμα του ταξιδιού του από το Χαλέπι: Είχε πυροβοληθεί και είχε δει φίλους του να πεθαίνουν. Η Φατιμά δεν μπορούσε πλέον να περπατήσει. Ο διαβήτης τής αποστέρησε την χρήση των ποδιών της, είπε, και οι καρδιακές επιπλοκές της δυσκόλευαν την αναπνοή της. Η οικογένεια δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά τα συνταγογραφημένα φάρμακα ή μια εξειδικευμένη ιατρική περίθαλψη.

24112017-1.jpg

Μετανάστες κατά την διάρκεια ιατρικού ελέγχου στο Hanau, στην Γερμανία, τον Σεπτέμβριο του 2015. KAI PFAFFENBACH / REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Ο Μοχάμεντ και η Φατιμά είναι μόνο δύο από τα εκατομμύρια των προσφύγων [3] που πάσχουν από χρόνιες μη μεταδοτικές ασθένειες -παθήσεις όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και οι ψυχικές ασθένειες [4] που δεν μπορούν να περάσουν από άτομο σε άτομο, αλλά μπορεί να είναι καταστροφικές αν παραμείνουν χωρίς θεραπεία. Καθώς οι χώρες υποδοχής δέχθηκαν τους εκτοπισμένους του κόσμου, πολύ συχνά απέτυχαν να θεραπεύσουν με συνέπεια τις παθήσεις αυτές. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αλλάξουν πορεία: Οι μη μεταδοτικές ασθένειες αυξάνουν το μακροπρόθεσμο κόστος υγειονομικής περίθαλψης των χωρών, και εμποδίζουν τους πρόσφυγες να οικοδομούν παραγωγικές και βιώσιμες ζωές στις νέες τους κοινότητες. Εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν παρέχουν αξιόπιστη υγειονομική περίθαλψη στους εκτοπισμένους, οι χρόνιες ασθένειες θα μπορούσαν να μετατρέψουν την παγκόσμια κρίση των προσφύγων [5] σε ακόμη μεγαλύτερο βάρος.

Η ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ

Οι χρόνιες ασθένειες δεν συνδέονται ευρέως με ανθρώπους που δραπετεύουν από τον πόλεμο και τις διώξεις. Ωστόσο, πολλές από τις χώρες που παράγουν τους σημερινούς πρόσφυγες είτε έχουν από καιρό βαρύ φορτίο χρόνιων ασθενειών είτε έχουν δει πρόσφατα αυτή την επιβάρυνση να αυξάνεται. Κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, για παράδειγμα, οι μη μεταδοτικές ασθένειες έχουν επηρεάσει [6] πάνω από το 90% των Σύρων, εκ των οποίων 5,5 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει την χώρα τους από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011. (Μια έρευνα του 2015 [7] σε συριακές οικογένειες που ζούσαν έξω από καταυλισμούς στην Ιορδανία βρήκε ότι οι μισές από αυτές είχαν τουλάχιστον ένα μέλος τους με χρόνια ασθένεια). Μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν το 2001, ο αριθμός των ετήσιων θανάτων που προκλήθηκαν από μη μεταδοτικά νοσήματα στην χώρα αυτή αυξήθηκε [6] κατά περίπου 12%. (Το 2015, περίπου 2,7 εκατομμύρια Αφγανοί ζούσαν στο εξωτερικό ως πρόσφυγες). Οι εκτοπισμένοι από το Ιράκ [8] και τα βαλκανικά κράτη [9] επίσης πάσχουν από υψηλά ποσοστά μη μεταδοτικών ασθενειών.

Για να αποκτήσουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη στις νέες χώρες τους, οι πρόσφυγες γενικά χρειάζονται δελτία ταυτότητας από τις κυβερνήσεις υποδοχής τους -και η λήψη αυτών των καρτών απαιτεί συνήθως την υποβολή εγγράφων από τις χώρες καταγωγής τους. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί πρόσφυγες φτάνουν χωρίς τα έγγραφα αυτά, είτε γιατί τα έχασαν κατά την διάρκεια των μεταναστεύσεών τους είτε γιατί δεν κατάφεραν να τα πάρουν εξ αρχής. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι πρόσφυγες περιμένουν μήνες για να λάβουν νέα έγγραφα. Για παράδειγμα, από τους 515.000 Σύρους πρόσφυγες [10] που ζούσαν έξω από καταυλισμούς στην Ιορδανία τον Αύγουστο του 2016, περισσότεροι από 145.000 δεν είχαν ακόμη λάβει δελτία ταυτότητας, κάτι που τους άφηνε χωρίς πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα που απαιτείται για την διαχείριση των χρόνιων ασθενειών.

Ακόμα και οι εγγεγραμμένοι πρόσφυγες στους καταυλισμούς τείνουν να μην έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστη φροντίδα. Οι καταυλισμοί σπανίως προσφέρουν την απαιτούμενη προσοχή των ειδικών για την θεραπεία καταστάσεων όπως ο καρκίνος του μαστού και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Ακόμη χειρότερα, σε πολλούς καταυλισμούς, δεν υπάρχουν αρκετοί γιατροί για να καλύψουν την ζήτηση. Στο στρατόπεδο Altinözü στην Τουρκία [11], όπου ζουν περίπου 8.000 πρόσφυγες, οι γιατροί τείνουν να βλέπουν μεταξύ 50 και 80 ασθενών ημερησίως -κάτι που είναι πολύ πάνω από το όριο των 50 ασθενών την ημέρα που συστήνει το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ.

24112017-2.jpg

Έλεγχος στο αυτί ενός Ερυθραιάτη πρόσφυγα σε κλινική στην Jaffa, στο Ισραήλ, τον Ιούλιο του 2008. BAZ RATNER / REUTERS
----------------------------------------------------------

Όσο για τους εκτοπισμένους που μετακινούνται στις πόλεις με την ελπίδα να βρουν καλύτερη εργασία, σχολεία και υγειονομική περίθαλψη, καταλήγουν συχνά σε παραγκουπόλεις, όπου η κακή διατροφή, το κάπνισμα και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας καθιστούν τις χρόνιες ασθένειές τους χειρότερες. Αντί να παρέχουν την συνεχή φροντίδα που απαιτούν οι χρόνιες ασθένειες, πολλές χώρες υποδοχής χορηγούν στους αστικούς πρόσφυγες μόνο μερικές επισκέψεις σε γενικούς ιατρούς.

ΔΙΚΑΙΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Οι θεραπείες για χρόνιες ασθένειες είναι συχνά ακριβές: Η αιμοκάθαρση, που χρησιμοποιείται για την θεραπεία της νεφρικής ανεπάρκειας, μπορεί να κοστίσει δεκάδες χιλιάδες δολάρια ετησίως. Και οι εκτοπισμένοι είναι συχνά φτωχοί. Για παράδειγμα, το 70% των Σύρων προσφύγων που εγγράφηκαν στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) τον Ιούλιο του 2016, ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας της χώρας υποδοχής. Όταν οι πρόσφυγες πρέπει να ξοδέψουν μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους για θεραπεία, μπορεί να παγιδευτούν σε κύκλους ένδειας και ασθένειας που κάνουν πιο δύσκολο για αυτούς να οικοδομήσουν τη νέα ζωή τους.

Η φτώχεια [12] δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Πολλοί πρόσφυγες δυσκολεύονται να πλοηγηθούν στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης των χωρών υποδοχής τους εξαιτίας των γλωσσικών εμποδίων [13] και μιας έλλειψης γνώσης σχετικά με τον τρόπο απόκτησης βοήθειας. Για παράδειγμα, όπως και οι περισσότεροι Σύροι πρόσφυγες στην Τουρκία, ο Μοχάμεντ και η γιαγιά του δεν μιλούσαν τούρκικα και αντιμετώπισαν δυσκολίες στην κατανόηση του συστήματος της χώρας που βασίζεται στην παραπομπή [11], σύμφωνα με το οποίο οι ασθενείς λαμβάνουν βασική ιατρική φροντίδα προτού παραπεμφθούν σε ειδικούς υψηλού επιπέδου. Οι πρόσφυγες σε τέτοιες περιπτώσεις τείνουν να δίνουν προτεραιότητα σε άλλες ανάγκες [14] όπως τα τρόφιμα, η στέγη και η απασχόληση, αγνοώντας χρόνιες καταστάσεις που δεν φαίνεται να είναι επείγουσες. Καθώς όμως επιδεινώνονται αυτές οι συνθήκες, κάνουν δυσκολότερη την επιδίωξη των άλλων προτεραιοτήτων.

24112017-3.jpg

Σύροι στην Κωνσταντινούπολη, τον Σεπτέμβριο του 2015. HUSEYIN ALDEMIR / REUTERS
------------------------------------------------

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ίσως να αναρωτηθούν γιατί πρέπει να προσέξουν τις ασθένειες των προσφύγων όταν οι δικοί τους πολίτες αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Αλλά γεγονός είναι ότι πολλοί πρόσφυγες δεν θα εγκαταλείψουν τις νέες τους χώρες σύντομα: Περισσότεροι από τους μισούς πρόσφυγες του κόσμου είναι κάτω των 18 ετών και περισσότεροι από τους μισούς έχουν ήδη ζήσει στο εξωτερικό για περισσότερα από πέντε χρόνια. Μόνο όταν οι πρόσφυγες είναι υγιείς, μπορούν να συνεισφέρουν στις νέες τους κοινότητες, αναλαμβάνοντας θέσεις εργασίας σε τομείς όπου υπάρχει έλλειψη εγχώριων εργαζομένων, και κερδίζοντας αρκετά χρήματα για να γίνουν παραγωγικοί καταναλωτές. Και όταν οι πρόσφυγες αποφεύγουν την φτώχεια και την ασθένεια, είναι λιγότερο πιθανό να πέσουν θύματα ριζοσπαστικοποίησης ή να στραφούν στην βία. Η παροχή επαρκούς υγειονομικής περίθαλψης στους πρόσφυγες είναι επομένως μια πρακτική επιταγή.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αναπτύξουν προγράμματα δημόσιας υγείας στις μητρικές γλώσσες των προσφύγων για να τους διδάξουν σχετικά με τις υπηρεσίες υγείας, τους παράγοντες κινδύνου για χρόνιες παθήσεις και τις συνέπειες του να αφήσουν αυτές τις καταστάσεις χωρίς θεραπεία. Επειδή οι χρόνιες παθήσεις απαιτούν μακροχρόνια περίθαλψη, οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να επεκτείνουν τα προσωρινά προγράμματα ασφάλισης υγείας και να εργαστούν για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες να χρηματοδοτήσουν δαπανηρές θεραπείες και φάρμακα για χρόνιες ασθένειες. Η παροχή μακροπρόθεσμης πρόσβασης στους πόρους που θα βοηθούσαν τους πρόσφυγες να διαχειριστούν τις χρόνιες ασθένειες τους, θα βελτιώσει την ζωή των εκτοπισμένων και θα τους βοηθήσει να συνεισφέρουν στις κοινότητες [15] που ίσως τελικά να αποκαλέσουν ως δικές τους.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-11-23/hidden-refugee-health...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-09-14/how-turks-mobilized-a...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/levant/2015-10-20/help-refugees-...
[3] https://www.foreignaffairs.com/topics/refugees-migration
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/darkness-invisible
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/western-europe/2015-09-14/truth-...
[6] http://ghdx.healthdata.org/gbd-results-tool
[7] https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-015-24...
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3857959/
[9] https://academic.oup.com/ije/article-lookup/doi/10.1093/ije/25.2.341
[10] http://news.harvard.edu/gazette/story/2017/02/stuck-in-legal-limbo/
[11] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3507073/
[12] https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2014-07-15/price-poverty
[13] http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025712515000899
[14] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3978000/
[15] https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-09-28/net-benefits

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition