Το Ισραήλ χαράσσει μια «κόκκινη γραμμή» στην Συρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Ισραήλ χαράσσει μια «κόκκινη γραμμή» στην Συρία

Η Ρωσία θα αποτρέψει μια αναμέτρηση Ιράν-Ισραήλ;
Περίληψη: 

Το Ισραήλ δεν θα ανεχτεί τη μόνιμη παρουσία ιρανικών πολιτοφυλακών και στρατιωτικής υποδομής στην Συρία. Αυτό αντιπροσωπεύει μια σαφή κόκκινη γραμμή για την ηγεσία του Ιράν, την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έκανε ξεκάθαρη.

Ο MEIR JAVEDANFAR διδάσκει Ιρανική Πολιτική στο Διασπουδαστικό Κέντρο στην Herzliya. Είναι επίσης ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Μελετών για το Ιράν και τον Περσικό Κόλπο Ezri.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, όταν ισραηλινά βλήματα έπληξαν στρατιωτικό χώρο κοντά στην Δαμασκό όπου φέρονταν να στεγάζονται ιρανικές δυνάμεις [1], το μήνυμα ήταν σαφές: Το Ισραήλ δεν θα ανεχτεί τη μόνιμη παρουσία ιρανικών πολιτοφυλακών και στρατιωτικής υποδομής στην Συρία. Αυτό αντιπροσωπεύει μια σαφή κόκκινη γραμμή για την ηγεσία του Ιράν, την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έκανε ξεκάθαρη σε ένα τηλεοπτικό μήνυμά του που δημοσιοποιήθηκε λίγες ώρες αργότερα: «Δεν θα επιτρέψουμε [στο Ιράν] να εδραιωθεί στρατιωτικά στην Συρία, όπως επιδιώκει, με τον ρητό σκοπό της εξάλειψης του κράτους μας».

15122017-1.jpg

Ο Putin και ο Netanyahu στο Κρεμλίνο, τον Ιούνιο του 2016. SPUTNIK PHOTO AGENCY / REUTERS
----------------------------------------------------------------

Οι λόγοι του Ισραήλ για την αποστολή του μηνύματος στο Ιράν είναι απλοί: Δεν θέλει να αποτελέσει η Συρία άλλη μια βάση για το ιρανικό καθεστώς και τους συμμάχους του. Οι φιλο-ιρανικές δυνάμεις ήδη απειλούν το Ισραήλ από τον Λίβανο, όπου Ισραηλινοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η Χεζμπολάχ διαθέτει περισσότερα από 100.000 βλήματα [2]. Η Τεχεράνη έχει επίσης δημιουργήσει στενές σχέσεις με το μαχητικό παλαιστινιακό κίνημα Ισλαμική Τζιχάντ [3] και την στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς. Και το 2015, όταν το Ιράν υπέγραψε την πυρηνική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο ανώτατος ηγέτης αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ δήλωσε [4] ότι το Ισραήλ «δεν θα δει [το τέλος] αυτών των 25 χρόνων» και ότι «το Ιράν θα υποστηρίξει οποιονδήποτε χτυπά το Ισραήλ».

Αλλά η Τεχεράνη δεν ήταν το μοναδικό ακροατήριο για αυτό το μήνυμα. Από την στιγμή που η Ρωσία εισήλθε στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας το φθινόπωρο του 2015, σημειώθηκε μια σημαντική αλλαγή: Το Ιράν δεν είναι πλέον η ισχυρότερη ξένη δύναμη στην Συρία. Είναι η Ρωσία. Μέχρι στιγμής, οι στόχοι της Ρωσίας και του Ιράν στην Συρία έχουν ευθυγραμμιστεί, αλλά αυτό αλλάζει καθώς ο πόλεμος εισέρχεται σε μια νέα φάση. Παρόλο που ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν θα δίσταζε να δράσει ενάντια στο Ισραήλ αν χρειαζόταν, οι δύο χώρες έχουν κοινά συμφέροντα στην Συρία -και αυτά τα κοινά συμφέροντα μπορεί να βοηθήσουν το Ισραήλ να επιβάλει την κόκκινη γραμμή του απέναντι στο Ιράν.

ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΟΥΝ

Από τον Μάιο του 2011, το Ιράν είναι ένας από τους κύριους διεθνείς υποστηρικτές του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ. Η Τεχεράνη θεωρεί τον Assad βασικό μέρος του λεγόμενου άξονα αντίστασης ενάντια στην ισραηλινή και αμερικανική επιρροή στην περιοχή. Οι δύο χώρες μοιράζονται επίσης μια ιστορία συνεργασίας: Η Συρία ήταν μια από τις μόνες χώρες που πήγαν με την πλευρά του Ιράν κατά την διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, και το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει από καιρό την Συρία ως πύλη για να εξοπλίζει την Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Τώρα που η θέση του Assad έχει σταθεροποιηθεί, η Τεχεράνη φαίνεται να επιδιώκει κάτι περισσότερο από την απλή επιβίωση του καθεστώτος. Στα τέλη του 2016, ο αρχηγός των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, Mohammad Bagheri, υποδήλωσε ότι το Ιράν προτίθεται να κατασκευάσει μια ναυτική βάση στην Συρία [5]. Και τον Νοέμβριο, το BBC ανέφερε ισχυρισμούς ότι το Ιράν κατασκευάζει μόνιμη στρατιωτική βάση ακριβώς νότια της Δαμασκού, μόλις 50 χιλιόμετρα από τα ισραηλινά σύνορα. Το Ισραήλ ερμήνευσε αυτές τις εξελίξεις ως άμεση απειλή και απάντησε ανάλογα –το χτύπημα της 1ης Δεκεμβρίου φέρεται ότι στόχευε τον συγκεκριμένο τόπο κοντά στην Δαμασκό, σκοτώνοντας 12 Ιρανούς στρατιώτες και τραυματίζοντας πολλούς άλλους και καταφέρνοντας να καταστρέψει επίσης μια αποθήκη όπλων. Η διατήρηση μιας κόκκινης γραμμής σχετικά με την παρουσία στρατευμάτων ιρανικής υποστήριξης στην Συρία έχει ευρεία και διακομματική στήριξη στο Ισραήλ. Ακόμα και οι αντίπαλοι του Netanyahu δεν βάζουν εμπόδια στον δρόμο του (σε αντίθεση με το 2012, όταν πολλοί πολιτικοί αντιτάχθηκαν στα σχέδιά του να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν πριν από την πυρηνική συμφωνία).

Ωστόσο, τα σχέδια του Ιράν να δημιουργήσει μόνιμη βάση στην Συρία μπορεί να αποτελούν πρόβλημα όχι μόνο για το Ισραήλ. Παρόλο που η Ρωσία συνεργάστηκε με το Ιράν για να υποστηρίξει το καθεστώς Assad ενάντια σε αυτό που ονομάζει «ισλαμιστές τρομοκράτες», όταν πρόκειται για το μέλλον της Συρίας, τα ρωσικά και ιρανικά συμφέροντα έχουν αρχίσει να αποκλίνουν [7].

Το Κρεμλίνο ελπίζει τελικά ότι η συμμετοχή του στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας θα σφραγίσει την θέση του ως μια σημαντική γεωστρατηγική δύναμη. Με την προσάρτηση της Κριμαίας και την παρέμβαση στην Συρία, ο Πούτιν προσπαθεί να επιβεβαιώσει την θέση της Ρωσίας καθιστώντας την απαραίτητο παράγοντα σε περιοχές ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η Ρωσία, από τις πρόσφατες νίκες της εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στην Συρία, πιέζει για μια ειρηνευτική συμφωνία που θα βάλει την πλειοψηφία της αντιπολίτευσης και το καθεστώς Assad σε διαπραγματεύσεις για το μέλλον της χώρας. Η μόνιμη παρουσία φιλο-ιρανικών σιιτικών πολιτοφυλακών στην Συρία θα παρεμπόδιζε μια τέτοια συμφωνία και θα απειλούσε την περιφερειακή σταθερότητα.

Επιπλέον, η Ρωσία δεν θα μπορέσει μόνη της να πληρώσει τον λογαριασμό για την ανασυγκρότηση της Συρίας -σύμφωνα με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ για την Συρία, η ανοικοδόμηση της χώρας θα κοστίσει τουλάχιστον 250 δισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά ούτε η Δύση ούτε οι Σαουδάραβες θα επενδύσουν σε αυτό το έργο εάν είναι πιθανός ένας πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και των φιλο-ιρανικών δυνάμεων στην Συρία. Έτσι, παρά την συμβατική σοφία σχετικά με την ιρανο-ρωσική συμμαχία, οι πρόσφατες επιθέσεις του Ισραήλ στην Συρία εξυπηρετούν έμμεσα τα ρωσικά συμφέροντα.

ΑΣΠΟΝΔΟΙ ΦΙΛΟΙ