Το δίλημμα της Theresa May για το Brexit | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το δίλημμα της Theresa May για το Brexit

Καταλήγει στο «το κόμμα ή η χώρα»
Περίληψη: 

Η Μέι θα πρέπει να διευκρινίσει με ακρίβεια τι είδους Brexit θέλει η κυβέρνησή της, «σκληρό» ή «ήπιο». Περιέργως, αυτή η συζήτηση δεν έχει γίνει ακόμη, διότι θα είχε εκθέσει τα σφάλματα στην καρδιά του γραφείου της.

Ο MATTHIAS MATTHIJS είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στην Σχολή Προωθημένων Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.

Αν υπήρχε ένα βραβείο το οποίο άξιζε φέτος η Βρετανίδα πρωθυπουργός Theresa May [1], θα ήταν το βραβείο πολιτικής επιβίωσης. Μετά από τις γενικές εκλογές τον Ιούνιο που έφεραν το Συντηρητικό Κόμμα της να χάνει την περιορισμένη πλειοψηφία του στην Βουλή των Κοινοτήτων, οι περισσότεροι παρατηρητές της βρετανικής πολιτικής σκέφτηκαν ότι οι ημέρες της ήταν μετρημένες. Η εκπληκτική αναζωογόνηση του Εργατικού Κόμματος υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν [2], μια επισφαλής συμφωνία «εμπιστοσύνης και προσφοράς» με το υπερ-συντηρητικό Δημοκρατικό Κόμμα της Βορείου Ιρλανδίας (DUP) για να στηρίξει την κυβέρνησή της, ατελείωτες εσωτερικές διαμάχες στο υπουργικό συμβούλιο μεταξύ σκληρών και ήπιων υπέρμαχων του Brexit, και συνεχείς συνομωσίες για να την ανατρέψουν, δεν προμήνυαν κάτι καλό για την Βρετανίδα ηγέτιδα εκείνη την εποχή. Μέχρι το τέλος του έτους, ωστόσο, μπόρεσε να επιδείξει μια συμφωνία διαζυγίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει του άρθρου 50, που λίγοι νόμιζαν ότι θα μπορούσε να είναι δυνατή. Αν και πολλοί από τους βουλευτές της ήθελαν να φύγει μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, τώρα φωνασκούν για να παραμείνει μέχρι το 2021 τουλάχιστον.

21122017-1.jpg

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός, Theresa May, στο γραφείο του υπουργικού συμβουλίου υπογράφει την επίσημη επιστολή προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Donald Tusk, επικαλούμενη το άρθρο 50 και την πρόθεση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την ΕΕ, στο Λονδίνο, τον Μάρτιο του 2017. CHRISTOPHER FURLONG / REUTERS
-------------------------------------------------------------------------

Δυστυχώς για την Μέι, το Brexit πρόκειται να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Όντως, η συμφωνία διαζυγίου με την ΕΕ δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια διπλωματική άσκηση στην δημιουργική χρηματοοικονομική λογιστική, μια περικοπή των αμοιβαίων δικαιωμάτων των πολιτών και μια μάλλον αινιγματική αφήγηση για το ζήτημα των συνόρων της Βόρειας Ιρλανδίας [3]. Όλες οι σκληρές κουβέντες των Tory για το ότι η ΕΕ θα μπορούσε να «πάει να πνιγεί» με τα χρήματά της και περί τερματισμού της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (European Court of Justice, ECJ) την πρώτη ημέρα του Brexit, κατέληξαν γρήγορα στο να υπογράψει το Ηνωμένο Βασίλειο μια συμφωνία σε μεγάλο βαθμό με τους όρους της ΕΕ. Τώρα η Μέι θα πρέπει να δείξει στο κόμμα της και στην χώρα της ότι μπορεί να εξασφαλίσει μια μελλοντική εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, η οποία θα είναι και ευνοϊκή από οικονομικής πλευράς, αλλά και θα επιτρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο να «αναλάβει τον έλεγχο» [4] των συνόρων του, των χρημάτων του και των νόμων του.

Νωρίς και όχι αργότερα, η Μέι θα πρέπει να διευκρινίσει με ακρίβεια τι είδους Brexit θέλει η κυβέρνησή της [5]. Περιέργως, αυτή η συζήτηση δεν έχει γίνει ακόμη, διότι θα είχε εκθέσει τα σφάλματα στην καρδιά του γραφείου της. Η έλλειψη κοινού στόχου από την βρετανική πλευρά ήταν ήδη σε πλήρη θέα κατά την διάρκεια των επίπονων διαπραγματεύσεων του άρθρου 50. Ενώ ο Michel Barnier, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit, αποπνέει την γαλλική διπλωματική ευγλωττία και την εύχαρη σαφήνεια, ο David Davis, ο Βρετανός υπουργός για την έξοδο από την ΕΕ, έδωσε την εντύπωση ότι είναι θλιβερά απροετοίμαστος, συνδυάζοντας τις αντιφατικές μπερδεμένες κουβέντες με την αδέξια ασάφεια. Οι προσεχείς μήνες θα αποκαλύψουν τελικά τα ψέματα στο επίκεντρο της υπόθεσης των υπέρμαχων του Brexit για να εγκαταλειφθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να τα δουν όλοι. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την ΕΕ τον Μάρτιο του 2019. Αλλά δεν θα υπάρξει ανάκτηση του ελέγχου σε τίποτα, βραχυπρόθεσμα, δεδομένου ότι η μετάβαση θα είναι με το status quo της ΕΕ αλλά χωρίς βρετανική φωνή. Μακροπρόθεσμα, είτε το κόμμα των Tory θα διασπαστεί και οι Εργατικοί θα επανέλθουν στην εξουσία, είτε το Ηνωμένο Βασίλειο θα καταρρεύσει και θα συρρικνωθεί στην Αγγλία και την Ουαλία.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΑΚΙΝΗΣΙΑ

Τώρα που η πρώτη φάση της διαδικασίας του Brexit -η συμφωνία διαζυγίου, όπως ορίζεται στο άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας της ΕΕ- έχει τελειώσει, η εστίαση θα στραφεί στην δεύτερη φάση ή αλλιώς στις συζητήσεις για την μετάβαση προς την τελική διευθέτηση μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ. Τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και η ΕΕ συμφώνησαν να επιτρέψουν μια μεταβατική περίοδο που θα διαρκέσει μέχρι δύο χρόνια και θα ξεκινήσει στις 30 Μαρτίου 2019, την τελευταία ημέρα συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ, μετά την οποία η χώρα εγκαταλείπει τις θεσμικές δομές της Ένωσης. Η Theresa May και οι υπουργοί της προτιμούν να μιλούν για μια «περίοδο εφαρμογής» [6] που είναι αυστηρά περιορισμένη χρονικά αντί για μια μεταβατική φάση που θα μπορούσε θεωρητικά να διαρκέσει για πάντα. Στο κάτω-κάτω, μέχρι τώρα τόσο η ΕΕ όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αφήσει κάποια αμφιβολία ως προς το αν η μετάβαση θα μπορούσε να επεκταθεί –χωρίς να θέλουν να δεσμευθούν- παρότι συμφωνούν καταρχήν ότι θα πρέπει να περιοριστεί στα δύο χρόνια. Αλλά το πρόβλημα με τον όρο «περίοδος εφαρμογής» είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα να εφαρμοστεί εφόσον δεν έχουν συμφωνηθεί τα γενικά περιγράμματα των μελλοντικών σχέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ.