Προς μια στρατηγική εθνικής ασφάλειας για την Ελλάδα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Προς μια στρατηγική εθνικής ασφάλειας για την Ελλάδα

Περί Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας ή Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας

Οι αποφάσεις, όμως, λαμβάνονται πάντα από την εκάστοτε εκλεγμένη από τον λαό κυβέρνηση, η οποία, όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, επιδοκιμάζεται ή αποδοκιμάζεται από τον λαό. Έτσι λειτουργεί η δημοκρατία. Οι εισηγήσεις όμως αυτού του επιτελείου, οι οποίες θα παρουσιάζονται στο ΚΥΣΕΑ και θα παραμένουν στο αρχείο, ως έχουν, χωρίς καμιά τροποποίηση - διόρθωση, θα δεσμεύουν έμμεσα τους εκάστοτε κυβερνώντες για προφανείς λόγους, θα περιορίσουν την ανικανότητα και φυσικά θα δυσκολέψουν εκείνους που σήμερα κάποιες φορές βάζουν το προσωπικό - κομματικό συμφέρον πάνω από το εθνικό. Μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί πόσο σημαντικές είναι οι εισηγήσεις ενός ανεξάρτητου επιτελείου στην λήψη ορθών αποφάσεων αλλά και πόσο σημαντικές είναι για το ΚΥΣΕΑ και προσωπικά για τον εκάστοτε πρωθυπουργό όταν βρίσκεται προ της ευθύνης λήψης σοβαρών αποφάσεων. Η ύπαρξη μιας εισήγησης από ένα τέτοιο επιτελείο (μπορεί να ονομαστεί «Ειδική Επιστημονική Επιτροπή» ή να λάβει οποιαδήποτε άλλη ονομασία) είναι σαφές πως διευκολύνει - θωρακίζει τον εκάστοτε πρωθυπουργό να αναλάβει την ευθύνη λήψης αποφάσεων σε ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα.

Το επιτελείο αυτό θα πρέπει να συνεργάζεται με τους υφιστάμενους θεσμικούς φορείς της χώρας όπως το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Άμυνας (ΓΕΕΘΑ) κ.α., με τους οποίους πρέπει να αποκατασταθούν μόνιμοι δίαυλοι επικοινωνίας και να εξασφαλιστεί η αρμονική συνεργασία τους. Σημαντικό είναι επίσης το επιτελείο αυτό να αξιοποιεί τους πρώην υπουργούς Εξωτερικών, Άμυνας κλπ, καθώς κι άλλες προσωπικότητες με διάφορους τρόπους (κοινές συσκέψεις με συγκεκριμένη agenda, κατ’ ιδίαν συναντήσεις, Delphi Technique κ.α.).

Πέραν της αναβάθμισης του ΚΥΣΕΑ με την σύσταση του ανωτέρω επιτελείου, θα πρέπει να επανεξεταστεί η σύνθεσή του. Σύμφωνα με την ΠΥΣ 5/2015 στο ΚΥΣΕΑ συμμετέχουν με δικαίωμα ψήφου ο θρωθυπουργός ως πρόεδρος, και οι υπουργοί Άμυνας, Εξωτερικών, Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, αρμόδιος για θέματα Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και ο Α/ΓΕΕΘΑ. Η υφιστάμενη σύνθεσή του είναι προφανώς προσαρμοσμένη στην αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής ενώ το όργανο αυτό αποφασίζει (και έτσι πρέπει) σύμφωνα με την ΠΥΣ 31/2000 για όλα τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Εκτιμάται πως σε ένα νέο αποτελεσματικό ΚΥΣΕΑ, 1) οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από τον πρωθυπουργό όπως ουσιαστικά συμβαίνει και σήμερα, πέραν του υφιστάμενου, όπως αναφέρθηκε, καθεστώτος της λήψης αποφάσεων δια ψηφοφορίας, 2) η σύνθεσή του πρέπει να περιλαμβάνει ως τακτικά μέλη τον πρωθυπουργό ως πρόεδρο και μέλη τους Υπουργούς Εξωτερικών, Άμυνας και Οικονομικών (τα εθνικά συμφέροντα είναι διαχρονικά άμυνας και οικονομίας) και μη τακτικά μέλη άλλους υπουργούς όπως Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής πολιτικής κ.α. αλλά και κρατικούς λειτουργούς όπως ο Α/ΓΕΕΘΑ, ο διοικητής της ΕΥΠ κλπ, ανάλογα με την ατζέντα. (βλ. NSC στις ΗΠΑ)

Το ΚΥΣΕΑ στην ανωτέρω αναβαθμισμένη του μορφή, θα μπορούσε να μετονομαστεί σε Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας. Αυτό όμως που θα πρέπει να καταστεί σαφές είναι πως η αλλαγή της ονομασίας από μόνη της, χωρίς να συνοδεύεται από ένα νέο θεσμικό πλαίσιο (σύνθεση – ρόλοι – διεργασίες - διαδικασίες) που θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική του λειτουργία στο πλαίσιο της δημοκρατίας -χωρίς τις σημερινές παθογένειες του ΚΥΣΕΑ που το καθιστούν αναποτελεσματικό- είναι χωρίς περιεχόμενο και ουσία. Η αλλαγή και μόνο της ονομασίας του οργάνου περί των εθνικών θεμάτων δεν προσφέρει απολύτως τίποτα πέρα της δημιουργίας εντυπώσεων. Πολλές φορές σήμερα αρκεί κάποιος να επικαλεστεί την ανάγκη σύστασης συμβουλίου εθνικής ασφαλείας και αυτόματα απαλλάσσεται από ουσιαστικές προτάσεις στο σοβαρό αυτό ζήτημα που αφορά στην ασφάλεια και ευημερία των πολιτών αλλά και την ύπαρξη της χώρας στο διεθνές περιβάλλον ως ελεύθερο και κυρίαρχο κράτος. Θα πρέπει να επισημανθεί επίσης πως η υιοθέτηση ενός θεσμικού πλαισίου διαμόρφωσης και εφαρμογής μιας εθνικής στρατηγικής (όργανα - διαδικασίες) δεν αποτελεί πανάκεια που θα επιλύσει αυτόματα όλα τα προβλήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, αλλά θα βάλει το πλαίσιο και θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για μια αποτελεσματική εξωτερική πολιτική.

Η επιζητούμενη από πολλούς εθνική συνεννόηση μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ακολουθούμενης σήμερα πρακτικής των συναντήσεων του πρωθυπουργού με τους πολιτικούς αρχηγούς για ενημέρωση αλλά και μέσω του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το οποίο όμως συνέρχεται σήμερα σε συνθήκες συνταγματικού και νομικού κενού αφού δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο Σύνταγμα και ως εκ τούτου συγκαλείται κατόπιν πρωτοβουλίας του πρωθυπουργού αφού ο ΠτΔ δεν έχει τέτοια ευχέρεια. Ίσως θα πρέπει να επανέλθει το άρθρο 39 του Συντάγματος του 1975, το οποίο καταργήθηκε με την αναθεώρηση του 1986, προσαρμοσμένο όμως στο σύγχρονο περιβάλλον σε ό, τι αφορά στην σύνθεσή του και το σκοπό του, και στην συνέχεια να καθοριστεί το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του (διεργασίες - διαδικασίες κλπ) ώστε αντί της επιδιωκόμενης εθνικής συναίνεσης να μην τροφοδοτεί περαιτέρω την πολιτική αντιπαράθεση και το διχασμό.

Σκοπός του παρόντος άρθρου, όπως άλλωστε και του βιβλίου «Εθνική Στρατηγική-Πρόταση για ένα νέο θεσμικό πλαίσιο», είναι να προβληματίσει και να ανοίξει μια ουσιαστική κουβέντα πάνω στο σοβαρό ζήτημα της αποτελεσματικής διαχείρισης των εθνικών θεμάτων (το οποίο συνδέεται άμεσα με την θέση της χώρας στο διεθνές περιβάλλον ως ελεύθερο και κυρίαρχο κράτος, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών), γύρω από το οποίο επικρατεί γενικά σύγχυση.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.