Ασυναρτησία στρατηγικών στην Συρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ασυναρτησία στρατηγικών στην Συρία

Γιατί το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία δεν μπορούν όλες να πάρουν αυτό που θέλουν
Περίληψη: 

Η ανάπτυξη τουρκικών δυνάμεων στην Συρία αποτελεί μέρος των προσπαθειών της Ρωσίας για την διευθέτηση της σύγκρουσης με τους δικούς της όρους. Επομένως, η Άγκυρα διατηρεί κάποια μόχλευση στη Μόσχα, παρά το γεγονός ότι είναι η λιγότερο ισχυρή από τις δύο.

Ο AARON STEIN είναι εσωτερικός ανώτερος συνεργάτης στο Rafik Hariri Center for the Middle East του Atlantic Council's.

Μετά από πέντε εβδομάδες μαχών, ο τουρκικός στρατός και οι συμμαχικές του συρο-αραβικές πολιτοφυλακές έχουν πάρει τον έλεγχο των συνόρων της Τουρκίας με την Αφρίν, έναν ελεγχόμενο από τους Κούρδους θύλακα στην βορειοδυτική Συρία. Η δια ξηράς επίθεση της Άγκυρας [1] έχει πραγματοποιήσει αργή αλλά σταθερή πρόοδο και, εκτός εάν μια εξωτερική παρέμβαση ή μια πολιτική απόφαση σταματήσει η επίθεση, θα πετύχει σχεδόν σίγουρα τον στόχο της ανατροπής του ελέγχου των Μονάδων Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG) στην Αφρίν.

05032018-1.jpg

Υποστηριζόμενοι από την Τουρκία μαχητές, κοντά στο όρος Μπαρσάγια στην Συρία, τον Ιανουάριο του 2018. KHALIL ASHAWI / REUTERS
------------------------------------------------------------------

Ωστόσο, η Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας, όπως είναι γνωστή η τουρκική επίθεση, δεν είναι σημαντική μόνο για την Άγκυρα. Έχει επίσης πολιτικές επιπτώσεις στους άλλους εξωτερικούς δρώντες που εμπλέκονται στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας [2]. Στην Ουάσινγκτον, οι συζητήσεις για την αμερικανική πολιτική σχετικά με την Συρία επικεντρώνονται ορθώς σε ερωτήματα σχετικά με την στρατηγική και το εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να μεταφράσουν τα στρατιωτικά τους κέρδη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ή ISIS) σε μια διαρκή ειρηνική διευθέτηση υπό όρους ευνοϊκούς για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Οι συζητήσεις αυτές, ωστόσο, τείνουν να αποδίδουν στρατηγική συνοχή στους αντιπάλους της Ουάσιγκτον. Στην πραγματικότητα, η διασυνοριακή παρέμβαση της Τουρκίας καταδεικνύει ότι οι κύριοι εξωτερικοί δρώντες του πολέμου είναι στρατηγικά ανερμάτιστοι [3] και δυνητικά ανίκανοι να υλοποιήσουν τους δικούς τους στόχους χωρίς να κάνουν δύσκολους συμβιβασμούς.

Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για την Συρία [4], την οποία κληρονόμησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, από τον προκάτοχό του, σχεδιάστηκε αρχικά ως μια στενά αντιτρομοκρατική εκστρατεία για την έξωση του ISIS από το έδαφος που ήλεγχε στην ανατολική Συρία. Αυτό απαιτούσε από την Ουάσινγκτον να συμμαχήσει με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF) [5], μια ομπρέλα ομαδοποίησης των πολιτοφυλακών που κυριαρχούνται από τις YPG, τον συριακό κλάδο του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), μια στασιαστική οργάνωση ενεργή στην Τουρκία για περίπου τέσσερις δεκαετίες. (Πράττοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Ουάσινγκτον έχει αποξενώσει την σύμμαχό της στο ΝΑΤΟ, την Τουρκία). Η συμμαχία ΗΠΑ-SDF έχει κάνει τη δουλειά της: Το ISIS έχει ηττηθεί εδαφικά στην Συρία. Και καθώς ο πόλεμος μετατοπίστηκε από τις επιθετικές επιχειρήσεις προς την κατοχή κατακτημένων περιοχών, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμβιβάστηκαν με μια πολιτική χρήσης των εδαφών που ελέγχουν ως μοχλού προκειμένου να αναγκάσουν την συριακή κυβέρνηση να κάνει παραχωρήσεις στις ειρηνευτικές συνομιλίες του ΟΗΕ στην Γενεύη.

Η Ουάσινγκτον προσπάθησε να παντρέψει την στρατιωτική της εκστρατεία με επιτεύξιμους στόχους πολιτικής, αλλά με τον τρόπο αυτό σηματοδότησε ότι σκοπεύει να παραμείνει στην βορειοανατολική Συρία για το ορατό μέλλον. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις θέσεις του Ιράν, της Τουρκίας, της Ρωσίας και του συριακού καθεστώτος, οι οποίοι έχουν εξαναγκαστεί σε αλληλεπικαλυπτόμενες και μερικές φορές αντιφατικές συμμαχίες ευκολίας.

Για την Τουρκία, η αμερικανική παρουσία στην Συρία επιβεβαιώνει ότι η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει να εκπαιδεύει και να οπλίζει τις SDF και, κυρίως, ότι οι προσπάθειες υπό την ηγεσία των Κούρδων για την δημιουργία αυτόνομων δομών διοίκησης στην Συρία -τις οποίες θεωρεί η Άγκυρα ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια- δεν θα υπόκεινται σε μια ευρύτερη συμφωνία που θα συγκεντρώνει τον πολιτικό έλεγχο στην Δαμασκό. Για να ασκήσει πιέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και να αποδυναμώσει τους Κούρδους, η Άγκυρα ξεκίνησε δύο στρατιωτικές επιθέσεις στην Συρία –την Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη τον Αύγουστο του 2016 και την Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας τον Ιανουάριο φέτος.

Και στις δύο περιπτώσεις, η Τουρκία χρειάστηκε ρωσική άδεια για να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη, ώστε να μην διακινδυνεύσει μια ακούσια κλιμάκωση με ανώτερη δύναμη. Μετά από μια περίοδο σύγκρουσης μετά τον Νοέμβριο του 2015, όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό βομβαρδιστικό επειδή παραβίασε τον εναέριο χώρο της, η σχέση μεταξύ των προέδρων Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Βλαντιμίρ Πούτιν έχει βαθύνει. Η προσέγγισή τους συνέπεσε με την απόφαση της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία στην Συρία, και οι δύο άνδρες μιλούν τώρα τακτικά στο τηλέφωνο για να εξομαλύνουν τις εντάσεις και να συντονίζουν τις προσπάθειές τους για να δοκιμάσουν και να διαχειριστούν τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.

Η Ρωσία και η Τουρκία επέλεξαν επίσης να συνεργαστούν με το Ιράν, ίσως τον πιο ισχυρό υποστηρικτή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, σε δύο αλληλένδετες πρωτοβουλίες. Η πρώτη, γνωστή ως η διαδικασία της Αστάνα, είναι ένας τριμερής διπλωματικός μηχανισμός για την επίβλεψη μιας σειράς καταπαύσεων του πυρός και των αποκαλούμενων ζωνών αποκλιμάκωσης˙ η δεύτερη είναι μια συμπληρωματική ειρηνευτική διαδικασία που συνήλθε πρόσφατα στο Σότσι, με στόχο να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου και την σύνταξη ενός συντάγματος. Η διαδικασία του Σότσι ήταν γεμάτη αντιφάσεις και τελικά υποχρέωσε την Ρωσία να υποχωρήσει έναντι της Τουρκίας σε διάφορα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της υποβάθμισης του πεδίου εφαρμογής της εντολής της διάσκεψης. Το τουρκο-ρωσικό διπλωματικό «πάρε-δώσε» είναι διδακτικό και βοηθά να εξηγηθεί η δυναμική στην Αφρίν.

05032018-2.jpg

Υποστηριζόμενοι από την Τουρκία μαχητές στην Αφρίν, τον Μάρτιο του 2018. KHALIL ASHAWI / REUTERS
----------------------------------------------------------------