Η ψεύτικη προφητεία της υπερδιασύνδεσης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ψεύτικη προφητεία της υπερδιασύνδεσης

Πώς να επιζήσει κανείς στην δικτυωμένη εποχή
Περίληψη: 

Δεν υπάρχουν επιχειρήσεις στον κόσμο που να εργάζονται σκληρότερα από τους τεχνολογικούς γίγαντες της Καλιφόρνιας για να εξαλείψουν θέσεις εργασίας όπως η οδήγηση ενός φορτηγού. Κανένα άτομο δεν αποτελεί καλύτερο παράδειγμα της θεαματικής αύξησης του πλούτου του κορυφαίου 0,01% των αμοιβών από όσο οι άρχοντες της Silicon Valley. Και καμία εταιρεία δεν έκανε περισσότερα από όσο το Facebook (αν και αθέλητα) για να βοηθήσει τους λαϊκιστές να κερδίσουν τις πολιτικές τους νίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2016.

Ο NIALL FERGUSON είναι ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Hoover και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο The Square and the Tower: Networks and Power, From the Freemasons to Facebook [1] (Penguin Press, 2018), από το οποίο έχει προσαρμοστεί αυτό το δοκίμιο. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @nfergus [2].

Είναι μια αλήθεια παγκοσμίως αναγνωρισμένη ότι ο κόσμος είναι διασυνδεδεμένος [3] όπως ποτέ άλλοτε. Μια φορά κι έναν καιρό, πιστευόταν ότι υπήρχαν έξι στάδια διαχωρισμού μεταξύ κάθε ατόμου και κάθε άλλου ατόμου στον πλανήτη (συμπεριλαμβανομένου του Kevin Bacon). Για τους χρήστες του Facebook σήμερα, ο μέσος βαθμός διαχωρισμού είναι 3,57. Αλλά ίσως αυτό δεν είναι εξ ολοκλήρου καλό πράγμα. Όπως είπε ο Evan Williams, ένας από τους ιδρυτές του Twitter, στους The New York Times τον Μάιο του 2017, «σκεπτόμουν ότι όταν όλοι θα μπορούσαν να μιλούν ελεύθερα και να ανταλλάσσουν πληροφορίες και ιδέες, ο κόσμος θα γινόταν αυτόματα ένα καλύτερο μέρος. Έκανα λάθος γι’ αυτό».

Μιλώντας στην απονομή πτυχίων του Χάρβαρντ τον ίδιο μήνα, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Facebook, Mark Zuckerberg, θυμήθηκε την προπτυχιακή του φιλοδοξία να «συνδέσει ολόκληρο τον κόσμο». «Αυτή η ιδέα ήταν τόσο ξεκάθαρη για μας», αναθυμήθηκε, «ότι όλοι οι άνθρωποι θέλουν να συνδεθούν. . . . Η ελπίδα μου δεν ήταν ποτέ να φτιάξουμε μια εταιρία, αλλά να κάνουμε έναν αντίκτυπο». Ο Zuckerberg το έκανε σίγουρα αυτό, αλλά είναι αμφίβολο ότι ήταν ο αντίκτυπος που ονειρευόταν στην κρεβατοκάμαρά του στην φοιτητική εστία. Στην ομιλία του, ο Zuckerberg εντόπισε μια σειρά προκλήσεων που αντιμετώπιζε η γενιά του, μεταξύ των οποίων: «Δεκάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας αντικαταστάθηκαν από την αυτοματοποίηση», ανισότητα («υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το σύστημά μας όταν μπορώ να φύγω από εδώ και να φτιάξω δισεκατομμύρια δολάρια σε δέκα χρόνια, ενώ εκατομμύρια φοιτητές δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνειά τους») και «οι δυνάμεις του αυταρχισμού, του απομονωτισμού και του εθνικισμού», οι οποίες αντιτίθενται στην «ροή της γνώσης, του εμπορίου και της μετανάστευσης». Αυτό που παρέλειψε να αναφέρει ήταν η σημαντική συμβολή που η εταιρεία του και οι ομόλογοί της στην Silicon Valley έχουν κάνει και στα τρία αυτά προβλήματα.

11032018-1.jpg

Ο Mark Zuckerberg σε συνέδριο στο Σαν Φρανσίσκο, τον Απρίλιο του 2016. STEPHEN LAM / REUTERS
------------------------------------------------------------------------------

Δεν υπάρχουν επιχειρήσεις στον κόσμο που να εργάζονται σκληρότερα από τους τεχνολογικούς γίγαντες της Καλιφόρνιας για να εξαλείψουν θέσεις εργασίας όπως η οδήγηση ενός φορτηγού. Κανένα άτομο δεν αποτελεί καλύτερο παράδειγμα της θεαματικής αύξησης του πλούτου του κορυφαίου 0,01% των αμοιβών από όσο οι άρχοντες της Silicon Valley. Και καμία εταιρεία δεν έκανε περισσότερα από όσο το Facebook -αν και αθέλητα- για να βοηθήσει τους λαϊκιστές να κερδίσουν τις πολιτικές τους νίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2016. Γιατί χωρίς το θησαυροφυλάκιο των δεδομένων του Facebook σχετικά με τους χρήστες του, θα ήταν σίγουρα αδύνατο οι σχετικά χαμηλού προϋπολογισμού εκστρατείες του Brexit και του Trump να έχουν επιτύχει. Η εταιρεία διαδραμάτισε ασυναίσθητα ρόλο κλειδί στην περυσινή επιδημία των ψεύτικων ειδήσεων.

Ο Ζούκερμπεργκ δεν είναι σε καμία περίπτωση ο μόνος οπαδός ενός δικτυωμένου κόσμου: Μια «παγκόσμια κοινότητα», σύμφωνα με τα λόγια του. Από το 1996, όταν ο John Perry Barlow, ο στιχουργός του μουσικού συγκροτήματος Grateful Dead που έγινε ακτιβιστής του κυβερνοχώρου, δημοσίευσε την «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Κυβερνοχώρου», στην οποία ζήτησε από τις «Κυβερνήσεις του Βιομηχανικού Κόσμου, εσείς κουρασμένοι γίγαντες από σάρκα και χάλυβα», να μας «αφήσετε ήσυχους», υπήρξε μια πραγματική παρέλαση από μαζορέτες υπέρ της καθολικής διασυνδεσιμότητας. «Η τρέχουσα δικτυακή τεχνολογία . . . ευνοεί πραγματικά τους πολίτες», έγραψαν ο Eric Schmidt και ο Jared Cohen της Google το 2013. «Ποτέ πριν δεν έχουν συνδεθεί τόσα πολλά άτομα μέσω ενός δικτύου άμεσης απόκρισης». Αυτό, υποστήριξαν, θα έχει πραγματικές επιπτώσεις «που αλλάζουν το παιχνίδι» για την πολιτική παντού. Η αρχική φάση της Αραβικής Άνοιξης [6] φαινόταν να δικαιώνει την αισιόδοξή ανάλυσή τους˙ η επακόλουθη διολίσθηση της Συρίας και της Λιβύης σε εμφύλιο πόλεμο, όχι τόσο.

Όπως και το τραγούδι «Imagine» του John Lennon, τα ουτοπικά οράματα ενός δικτυωμένου κόσμου είναι διαισθητικά ελκυστικά. Για παράδειγμα, στην ομιλία του στο Χάρβαρντ, ο Zuckerberg ισχυρίστηκε ότι «το μεγάλο τόξο της ανθρώπινης ιστορίας στρέφεται προς τους ανθρώπους που έρχονται κοντά σε όλο και μεγαλύτερους αριθμούς –από τις φυλές, στις πόλεις [και μετά] στα έθνη- για να επιτύχουν πράγματα που δεν θα μπορούσαμε μόνοι μας». Ωστόσο αυτό το όραμα, μιας ενιαίας παγκόσμιας κοινότητας ως το χρυσό δισκοπότηρο στο τέλος του τόξου της ιστορίας, έρχεται σε αντίθεση με όλα όσα γνωρίζουμε για το πώς λειτουργούν τα κοινωνικά δίκτυα. Μακράν του να είναι καινούργια, τα δίκτυα ήταν πάντοτε πανταχού παρόντα στον φυσικό κόσμο και στην κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Το μόνο νέο πράγμα στα σημερινά κοινωνικά δίκτυα είναι ότι είναι τα μεγαλύτερα και ταχύτερα που συνδέουν δισεκατομμύρια ανθρώπους σε δευτερόλεπτα. Πολύ πριν από την ίδρυση του Facebook, ωστόσο, οι μελετητές είχαν ήδη πραγματοποιήσει πολλές έρευνες για το πώς λειτουργούν τα μικρότερα και πιο αργά κοινωνικά δίκτυα. Αυτό που βρήκαν δεν δίνει έδαφος για αισιοδοξία για το πώς θα λειτουργούσε ένας πλήρως δικτυωμένος κόσμος.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΠΟΜΟΝΩΜΕΝΟΙ