Τι κέρδισε η Κίνα από την φιλοξενία του Kim Jong Un

Στα τέλη Μαρτίου, ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, ο οποίος δεν είχε βγει έξω από το ερημίτικο βασίλειο από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2011, ταξίδεψε στο Πεκίνο για να συναντηθεί για πρώτη φορά με τον Κινέζο πρόεδρο, Xi Jinping. Η συνάντηση ήρθε μετά από δύο δεκαετίες διολίσθησης των σχέσεων μεταξύ Βόρειας Κορέας και Κίνας, με την χειρότερη περίοδο να έχει καταγραφεί υπό τον Xi -μόνο έξι διμερείς ανταλλαγές υψηλού επιπέδου πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία έξι χρόνια, έναντι 54 κατά την προεδρία του προκατόχου του, Χου Τζιντάο.

Όπως υποστήριξα προηγουμένως στο Foreign Affairs [1], το Πεκίνο είχε γίνει επιφυλακτικό λόγω των προκλήσεων του Κιμ και «δεν ήταν πλέον συνδεδεμένο με την επιβίωση της Βόρειας Κορέας». Ήταν αξιοσημείωτο λοιπόν ότι ο Xi είχε παρατείνει την πρόσκληση στον Kim. Υπήρξε ξαφνική απόψυξη στις διπλωματικές σχέσεις; Και αν ναι, τι σημαίνει αυτή η φαινομενική αντιστροφή;

Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, και ο πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping, στο Πεκίνο, 28 Μαρτίου 2018. KCNA / VIA REUTERS
----------------------------------------------------------------------------------

Επιφανειακά, ο Xi φαίνεται να οδηγείται από μια επιθυμία για βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ Κίνας και Βόρειας Κορέας [2]. Κατά την διάρκεια της συνάντησης Xi-Kim, τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης χαρακτήρισαν τις δύο χώρες ως ιδεολογικούς συντρόφους, υπογραμμίζοντας το κοινό τους συμφέρον για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στις προκλήσεις ασφάλειας στην χερσόνησο και δημοσιεύοντας φωτογραφίες των δύο ηγετών να μοιράζονται μια ζεστή αγκαλιά. Αλλά παρόλο που η σύνοδος κορυφής σηματοδοτεί το ενδιαφέρον του Πεκίνου για την επιδίωξη παραγωγικών σχέσεων με την Πιονγκγιάνγκ, η απόφαση του Xi να συναντηθεί με τον Κιμ αντιπροσωπεύει μια μικρότερη στρατηγική μετατόπιση από ό, τι φαίνεται. Η Κίνα εξακολουθεί να μην είναι συνδεδεμένη με την επιβίωση της Βόρειας Κορέας και η «συμμαχία» των χωρών εξακολουθεί να είναι μόνο κατ’ όνομα. Για το Πεκίνο, ο τελικός στόχος της συνάντησης δεν ήταν να επιδιορθώσει πρόχειρα την σχέση με την Πιονγκγιάνγκ αλλά να διαμορφώσει την κατεύθυνση των επερχόμενων συνομιλιών ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας και να εξασφαλίσει ότι οποιοδήποτε αποτέλεσμα θα ευνοεί τα κινεζικά συμφέροντα έναντι των συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών.

ΝΕΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Κατά τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Πιονγκγιάνγκ είχαν επιδεινωθεί στο σημείο που οι Κινέζοι στρατηγιστές και ακόμη και στρατιωτικοί αξιωματούχοι πρότειναν ότι η Κίνα ενδέχεται να μην πάρει την πλευρά της Βόρειας Κορέας σε περίπτωση σύγκρουσης στην χερσόνησο. Η Κίνα είχε πολλά για να είναι ενοχλημένη. Ο Kim αγνοούσε κατάφωρα τα αιτήματά της να απέχει από προκλητικές δραστηριότητες, διεξάγοντας 86 δοκιμές πυραύλων και τέσσερις πυρηνικές δοκιμές από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Επιδεικνύοντας πλήρη αγνόηση των συμφερόντων της Κίνας, ο Kim έκανε όλες τις πυρηνικές του δοκιμές [3] από την περιοχή Punggye-ri, περίπου 100 μίλια από τα κινεζικά σύνορα, γεγονός που προκάλεσε σημαντική ανησυχία στο Πεκίνο για πυρηνικά συμβάντα. Όχι μόνο αυτό, αλλά ο Κιμ είχε την συνήθεια να διεξάγει αυτές τις δοκιμές σε στιγμές σημαντικές για το Πεκίνο, όπως κατά την διάρκεια της διάσκεψης κορυφής [για την πρωτοβουλία] One Belt, One Road στο Πεκίνο, τον Μάιο του 2017, και λίγους μήνες αργότερα κατά την σύνοδο κορυφής των BRIC στην Xiamen. Ο Xi ίσως να ένιωσε από αυτές τις δοκιμές ότι [ο Κιμ] δεν τον σεβάστηκε προσωπικά, καθώς έγινε φανερό στον κόσμο ότι το χρονοδιάγραμμα των πυρηνικών δοκιμών της Βόρειας Κορέας δεν συμπτωματικό.

Εν τω μεταξύ, τόσο η αύξηση της στρατιωτικής και οικονομικής πίεσης των ΗΠΑ κατά της Βόρειας Κορέας υπό την διοίκηση Τραμπ όσο και οι καυτές ρητορικές ανταλλαγές μεταξύ Πιονγκγιάνγκ και Ουάσιγκτον προκάλεσαν την Κίνα να χάσει την ελπίδα για δυνατότητα διπλωματικής λύσης. Αυτό, σε συνδυασμό με την επιδείνωση της σχέσης της με την Πιονγκγιάνγκ, ενθάρρυνε την Κίνα να αρχίσει να προετοιμάζεται σοβαρότερα για στρατιωτικές απρόβλεπτες ενέργειες, μεταξύ άλλων διεξάγοντας σχετικές στρατιωτικές ασκήσεις και προσαρμόζοντας την στάση των δυνάμεών της. Ωστόσο, μια σειρά σημαντικών εξελίξεων τους τελευταίους τρεις μήνες υποδήλωσε στο Πεκίνο ότι προέκυψε μια νέα ευκαιρία να διαμορφωθεί η κατάσταση στη χερσόνησο μέσω της διπλωματίας. Τον Φεβρουάριο, η Βόρεια Κορέα έστειλε μια αντιπροσωπεία στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Pyeongchang [4], ανοίγοντας έναν δρόμο για τις συνομιλίες με τη Νότια Κορέα και μειώνοντας τις εντάσεις στις δια-κορεατικές σχέσεις. Τον Μάρτιο, ο πρόεδρος Donald Trump ανακοίνωσε ότι θα είναι διατεθειμένος να πραγματοποιήσει σύνοδο κορυφής με τον Kim μέχρι τα τέλη Μαΐου, γεγονός που θα τον κάνει τον πρώτο νυν πρόεδρο που θα συναντηθεί κατά πρόσωπο με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας. Μόλις η διπλωματία έγινε και πάλι μια επιλογή, ήταν λογικό για τον Xi να προσεγγίσει τον Κιμ. Όχι μόνο αυτό θα επέτρεπε στην Κίνα να ασκήσει την επιρροή της στις επερχόμενες συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Βόρειας Κορέας, αλλά θα λάμπρυνε και την εικόνα της Κίνας ως περιφερειακή δύναμη και διαμεσολαβητή, χαρίζοντας πόντους στον Xi εγχωρίως και δίνοντας στην Κίνα μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πράγματι, ο Xi προχώρησε στο να ενημερώσει τον Trump για την επίσκεψη του Kim, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο Xi προετοιμάζεται ήδη να αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ;

Παρόλο που η Κίνα ενδέχεται να έχει μετατοπίσει την στρατηγική της για να δώσει προτεραιότητα στην διπλωματία έναντι των στρατιωτικών λύσεων, οι στόχοι της δεν έχουν αλλάξει. Η πολιτική της Βόρειας Κορέας προωθείται κυρίως από την επιθυμία να αντιμετωπιστεί η ισχύς των ΗΠΑ στην περιοχή και να αυξηθεί η κινεζική επιρροή στην χερσόνησο. Κατά την διάρκεια πολέμου, αυτό θα συνεπαγόταν την επέμβαση στρατιωτικά και εκτενώς στην Βόρεια Κορέα προκειμένου να αποκτήσει τον έλεγχο της επικράτειας και της πλειοψηφίας των πυρηνικών όπλων της Βόρειας Κορέας. Αυτό θα έθετε το Πεκίνο σε ισχυρή θέση για να εξασφαλίσει ότι μια ειρηνευτική συμφωνία, η οποία τελικά θα συνεπαγόταν επανένωση μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας, θα ανταποκρινόταν στα αιτήματά της. Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει όχι μόνο την απόσυρση των στρατευμάτων των ΗΠΑ, αλλά ενδεχομένως και την κατάργηση της αμυντικής συνθήκης ΗΠΑ-Νότιας Κορέας.

Όσον αφορά την Σύνοδο Κορυφής ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας [5], ο επίσημος στόχος της Κίνας είναι η πλήρης, επαληθεύσιμη και μη αναστρέψιμη αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου. Αυτό ακούγεται πολλά υποσχόμενο, αλλά το Πεκίνο πιθανότατα θα ζητήσει από την Ουάσινγκτον μια σειρά από παραχωρήσεις σε αντάλλαγμα. Το Πεκίνο θα μπορούσε να ζητήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες να καταπραΰνουν τις ανησυχίες ασφαλείας της Βόρειας Κορέας παύοντας τις στρατιωτικές ασκήσεις ΗΠΑ-Νότιας Κορέας, μειώνοντας την στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη Νότια Κορέα και ομαλοποιώντας τις σχέσεις με την Πιονγκγιάνγκ. Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης τονίζουν ότι το Πεκίνο θα παραμείνει σταθερό στην προστασία των δικών του συμφερόντων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η κινεζική έννοια της αποπυρηνικοποίησης είναι πιο σύμφωνη με εκείνη της Βόρειας Κορέας: Ένας μακροπρόθεσμος στόχος που θα επιτευχθεί σταδιακά και υπό όρους, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μειώνουν την απειλή που θέτουν στην Βόρεια Κορέα (και κατ’ επέκταση, στην Κίνα). Με άλλα λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να κάνουν σημαντικούς συμβιβασμούς για να κάνουν την Πιονγκγιάνγκ να αποπυρηνικοποιηθεί, συμβιβασμούς που είναι απίθανο να ταιριάξουν καλά με τον Trump.

Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, και η σύζυγός του, Ri Sol Ju, και ο πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping, και η σύζυγός του, Peng Liyuan, συναντώνται στο Πεκίνο, στην Κίνα, στις 28 Μαρτίου 2018. KCNA / VIA REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνηθούν να προβούν σε αυτές τις παραχωρήσεις, εξακολουθεί να είναι προς το συμφέρον της Κίνας να διατηρήσει ζωντανές τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Βόρειας Κορέας για όσο το δυνατόν περισσότερο -ή τουλάχιστον μέχρις ότου αναλάβει μια λιγότερο φιλοπόλεμη διοίκηση στον Λευκό Οίκο. Ένα αδιέξοδο ή μια διακοπή στις συνομιλίες θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για την Ουάσιγκτον ώστε να ξεκινήσει προληπτικά χτυπήματα. Ακόμα κι αν οι συνομιλίες κατέληγαν σε συμφωνία, μια παραβίαση της συμφωνίας αυτής από τις ΗΠΑ ή την Βόρειο Κορέα θα αποδυνάμωνε τη θέση των μετριοπαθών στην Ουάσινγκτον που τάσσονται υπέρ της διπλωματίας και της αποτροπής. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες εκκλήσεις για στρατιωτικά χτυπήματα [6]. Για να κρατήσει ζωντανές τις συνομιλίες, ακόμη και ανεπίσημα, το Πεκίνο μπορεί να επιδιώξει να συγκρατήσει τον Κιμ από την διεξαγωγή πυρηνικών δοκιμών, ενώ θα πείθει τις Ηνωμένες Πολιτείες να ελαφρύνουν τις κυρώσεις και να προσφέρουν οικονομικά κίνητρα για να κρατήσουν τον Κιμ στο τραπέζι.

Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα από την διάσκεψη κορυφής της Xi-Kim είναι ότι η Κίνα κοιτάζει τα δικά της συμφέροντα και όχι αυτά της Βόρειας Κορέας, είτε πρόκειται για ένα πιθανό πεδίο μάχης είτε για το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εάν το Πεκίνο αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή κατά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Βόρειας Κορέας, θα ήταν σε καλύτερη θέση να πείσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να εκχωρήσουν επιρροή στην χερσόνησο. Αυτό θα ήταν το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει η Ουάσινγκτον για να κερδίσει κινεζική βοήθεια στην επίτευξη μιας διπλωματικής λύσης με την Βόρεια Κορέα. Όμως, όπως ανέφερα και προηγουμένως, ο κίνδυνος να αρνηθεί κανείς την κινεζική βοήθεια είναι ότι, εάν η διπλωματία καταρρεύσει, οι εντάσεις ενδέχεται να κλιμακωθούν σε πόλεμο. Η διπλωματία μπορεί να έρχεται με ένα κόστος, αλλά κερδίζει την [άλλη] εναλλακτική λύση.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-04-09/what-china-gain...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2017-12-12/why-china-wont-r...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2016-02-18/unbalanced-alli...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-04-01/right-way...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-02-23/can-south...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-03-26/when-trum...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-01-09/myth-limi...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition