Κίνα Vs Αμερική

Η άποψη αυτή ισχύει όχι μόνο για την εγχώρια κοινωνία αλλά και για τις παγκόσμιες υποθέσεις, όπου η άποψη της Κίνας θεωρεί ότι η νόμιμη θέση της Κίνας βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας˙ άλλα κράτη πρέπει να διευθετηθούν ως δευτερεύοντες υποτελείς. Η αμερικανική άποψη είναι κάπως διαφορετική. Από τουλάχιστον το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ουάσιγκτον προσπάθησε να αποτρέψει την ανάδυση ενός «ανταγωνιστή από ομοτίμους» που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την στρατιωτική κυριαρχία των ΗΠΑ. Αλλά οι μεταπολεμικές αμερικανικές αντιλήψεις για την διεθνή τάξη υπογράμμισαν επίσης την ανάγκη για ένα παγκόσμιο σύστημα βασισμένο σε κανόνες, που θα συγκρατεί ακόμη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τέλος, οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι σκέφτονται τον χρόνο και βιώνουν το πέρασμά του με διαφορετικό τρόπο. Οι Αμερικανοί τείνουν να επικεντρώνονται στο παρόν και συχνά υπολογίζουν σε ώρες ή ημέρες. Οι Κινέζοι, από την άλλη πλευρά, είναι περισσότερο ιστορικά-διατεθειμένοι και συχνά σκέφτονται με δεκαετίες, ακόμη και αιώνες.

Φυσικά, αυτές είναι σαρωτικές γενικεύσεις που κατ’ ανάγκην είναι αφαιρετικές και δεν αντανακλούν πλήρως τις πολυπλοκότητες της αμερικανικής και της κινεζικής κοινωνίας. Αλλά παρέχουν επίσης σημαντικές υπενθυμίσεις ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Κίνα πρέπει να έχουν κατά νου να επιδιώκουν να διαχειριστούν αυτόν τον ανταγωνισμό χωρίς πόλεμο.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ

Οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας επιδεινώνονται από ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό που μοιράζονται και οι δύο χώρες: Ένα σύμπλεγμα εξαιρετικής υπεροχής. Η καθεμιά [χώρα] θεωρεί εαυτήν ως εξαιρετική [7], χωρίς ομότιμους. Αλλά μπορεί να υπάρχει μόνο ένα «νούμερο ένα». Ο Lee Kuan Yew, πρώην πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης, είχε αμφιβολίες για την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να προσαρμοστούν σε μια ανερχόμενη Κίνα. «Για να εκτοπιστεί η Αμερική, όχι στον κόσμο αλλά μόνο στον δυτικό Ειρηνικό, από έναν ασιατικό λαό που από μακρού χρόνου [της] είναι απεχθής και απορρίπτεται με περιφρόνηση ως παρακμιακός, αδύναμος, διεφθαρμένος και ανήμπορος, είναι πολύ δύσκολο να το δεχτεί συναισθηματικά», είπε σε μια συνέντευξη το 1999. «Η αίσθηση της πολιτιστικής υπεροχής των Αμερικανών θα κάνει την προσαρμογή αυτή πιο δύσκολη».

Στρατιώτες του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού σε παρέλαση στην Αυτόνομη Περιοχή της Μογγολίας, τον Ιούλιο του 2017. CHINA DAILY / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------------

Με κάποιους τρόπους, η κινεζική ιδιαιτερότητα [στμ: από το exceptionalism, εξεψιοναλισμός] είναι πιο σαρωτική από την αντίστοιχη αμερικανική. «Η κινεζική αυτοκρατορία είδε τον εαυτό της ως το κέντρο του πολιτισμένου σύμπαντος», γράφει ο ιστορικός Χάρι Γκέλερ στο βιβλίο του, του 2001, Nations Out of Empires [8]. Κατά την διάρκεια της αυτοκρατορικής εποχής, «ο Κινέζος μελετητής-γραφειοκράτης δεν σκεπτόταν καθόλου την “Κίνα” ή τον “κινεζικό πολιτισμό” με την σύγχρονη έννοια. Για αυτόν, υπήρχαν ο λαός του Χαν και, πέρα από αυτόν, μόνο βαρβαρότητα. Ό, τι δεν ήταν πολιτισμένο ήταν, εξ ορισμού, βάρβαρο».

Μέχρι σήμερα, οι Κινέζοι είναι πολύ υπερήφανοι για τα πολιτιστικά επιτεύγματά τους. «Το έθνος μας είναι ένα μεγάλο έθνος», δήλωσε ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, σε ομιλία του το 2012. «Κατά την διάρκεια της πολιτιστικής και αναπτυξιακής διαδικασίας που ξεπερνά τα 5.000 χρόνια, το κινεζικό έθνος έχει συμβάλει ανεξίτηλα στον πολιτισμό και την εξέλιξη της ανθρωπότητας». Ο Xi ισχυρίστηκε στο βιβλίο του «Η διακυβέρνηση της Κίνας» [9], ότι «ο συνεχής κινεζικός πολιτισμός δεν ισούται με τίποτα στην γη, αλλά είναι ένα μοναδικό επίτευγμα στην παγκόσμια ιστορία».

Οι Αμερικανοί, επίσης, θεωρούν τον εαυτό τους ως την εμπροσθοφυλακή του πολιτισμού, ειδικά όταν πρόκειται για την πολιτική εξέλιξη. Ένα πάθος για την ελευθερία κατοχυρώνεται στο κεντρικό έγγραφο της αμερικανικής πολιτικής πίστης, την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, που διακηρύσσει ότι «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι» και ότι «είναι προικισμένοι από τον Δημιουργό τους με ορισμένα αναφαίρετα Δικαιώματα». Η Διακήρυξη εξειδικεύει ότι αυτά τα δικαιώματα περιλαμβάνουν την «ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας» και ισχυρίζεται εμφατικά ότι αυτά δεν είναι θέματα συζήτησης αλλά μάλλον «αυτονόητες» αλήθειες. Όπως έγραψε ο Αμερικανός ιστορικός Richard Hofstadter: «Είναι η μοίρα μας ως έθνος να μην έχουμε ιδεολογίες, αλλά να είμαστε μια [ιδεολογία]». Σε αντιδιαστολή, η τάξη είναι η κεντρική πολιτική αξία για τους Κινέζους –και η τάξη προκύπτει από την ιεραρχία. Η ατομική ελευθερία, όπως το αντιλαμβάνονται οι Αμερικανοί, διαταράσσει την ιεραρχία˙ από την κινεζική άποψη, [αυτό] προσκαλεί το χάος.

ΚΑΝΤΕ Ο,ΤΙ ΛΕΩ … ΚΑΙ Ο,ΤΙ ΚΑΝΩ;

Αυτές οι φιλοσοφικές διαφορές βρίσκουν έκφραση στην έννοια της διακυβέρνησης κάθε χώρας. Αν και κινητοποιούντο από μια βαθιά δυσπιστία για την εξουσία, οι ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών [10] αναγνώρισαν ότι η κοινωνία απαιτούσε διακυβέρνηση. Διαφορετικά, ποιος θα προστατεύσει τους πολίτες από ξένες απειλές ή παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους από εγκληματίες εγχωρίως; Πάλεψαν, ωστόσο, με ένα δίλημμα: Μια κυβέρνηση αρκετά ισχυρή για να εκτελέσει τις βασικές της λειτουργίες θα μπορούσε να τείνει προς την τυραννία. Για να διαχειριστούν αυτή την πρόκληση, σχεδίασαν μια κυβέρνηση «διαχωρισμένων θεσμών που μοιράζονται την εξουσία», όπως το περιέγραψε ο ιστορικός Richard Neustadt. Αυτό σκόπιμα παρήγαγε συνεχή αγώνα μεταξύ του εκτελεστικού, του νομοθετικού και του δικαστικού κλάδου, γεγονός που οδήγησε σε καθυστερήσεις, αδιέξοδα ή ακόμα και δυσλειτουργίες. Παράλληλα, παρέσχε επίσης ελέγχους και ισορροπίες (checks and balances) έναντι των καταχρήσεων.