Τα προβλήματα της επαναφοράς των κυρώσεων κατά του Ιράν

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, φαίνεται να βρίσκεται στα πρόθυρα να αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA), την πυρηνική συμφωνία-ορόσημο το 2015 [1] με το Ιράν. Αντιμετωπίζει μια προθεσμία της 12ης Μαΐου για την ανανέωση των βασικών αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν, και παρά τις πιέσεις του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν [2] και της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, ο Trump φαίνεται ότι θα προχωρήσει στην απειλή του Ιανουαρίου, να σταματήσει να συγκρατείται από το να εφαρμόσει κυρώσεις και να καταργήσει την συμφωνία.

Οι επικριτές της συμφωνίας JCPOA μέσα και έξω από την διοίκηση συμπεραίνουν ότι η απλή πράξη που επιτρέπει την παραίτηση από τις κυρώσεις των ΗΠΑ θα έχει ως αποτέλεσμα να χωλαίνει η οικονομική πίεση στο Ιράν. Αυτή η πίεση, υποστηρίζουν, θα δώσει στην Ουάσιγκτον την δυνατότητα να επαναδιαπραγματευτεί τα όρια της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να πιέσει την Τεχεράνη για να περιορίσει την υποστήριξή της στην συριακή Χεζμπολάχ και άλλες κακόβουλες δραστηριότητες σε όλη τη Μέση Ανατολή.

Εθνικές σημαίες του Ιράν σε μια πλατεία της Τεχεράνης, μια ημέρα πριν από την επέτειο της Ισλαμικής Επανάστασης, τον Φεβρουάριο του 2012. MORTEZA NIKOUBAZI / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

Ωστόσο, η πραγματικότητα του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι κυρώσεις [3] είναι πολύ πιο περίπλοκη. Χρειάστηκαν σχεδόν μια δεκαετία οι συνδυασμένες προσπάθειες του Κογκρέσου και δύο προέδρων των ΗΠΑ –του Τζορτζ Μπους και του Μπαράκ Ομπάμα- για να σακατέψουν την οικονομία του Ιράν. Η ανασύσταση της οικονομικής πίεσης μετά την έξοδο της Ουάσινγκτον από το JCPOA θα ήταν μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση, δεδομένης της διεθνούς αντίθεσης στην απόσυρση των ΗΠΑ και της περιορισμένης διεθνούς υποστήριξης για ανανεωμένες κυρώσεις. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια κατάσταση win-win για το Ιράν, όπου και θα απελευθερωθεί από τους περιορισμούς του JCPOA για την πυρηνική του δραστηριότητα και θα είναι σε θέση να διατηρήσει τουλάχιστον ένα μέρος της ανακούφισης από τις κυρώσεις για τις οποίες μπήκε σε διαπραγμάτευση.

ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΧΑΟΣ;

Ο Trump θα αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις μετά την αποχώρησή του από το JCPOA. Η πρώτη θα ήταν να καθιερώσει μια νομική δομή για την αποκατάσταση των κυρώσεων κατά του Ιράν. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Ιράν πριν από το JCPOA ήταν ένα από τα πιο περίπλοκα θέματα στην ιστορία των ΗΠΑ, και περιλάμβαναν πολλαπλούς νόμους, περίπου δώδεκα εκτελεστικές [προεδρικές] εντολές, και εκατοντάδες σελίδες ομοσπονδιακών κανονισμών. Κατά την εφαρμογή του JCPOA, η κυβέρνηση Obama ξανάγραψε ομοσπονδιακούς κανονισμούς, διέγραψε περισσότερους από 400 Ιρανούς αξιωματούχους, εταιρείες και κυβερνητικές οντότητες από καταλόγους αμερικανικής στόχευσης κυρώσεων και δημοσίευσε δεκάδες σελίδες λεπτομερούς καθοδήγησης που εξηγούσαν το JCPOA σε ξένες κυβερνήσεις και στον ιδιωτικό τομέα.

Παρόλο που το να επιτραπεί στις παρεκκλίσεις [από τις κυρώσεις] να πάψουν να ισχύουν θα έφερνε ορισμένες νομικές κυρώσεις των ΗΠΑ και πάλι σε εφαρμογή, το να γίνει αυτό χωρίς να τροποποιηθούν οι κανονισμοί των ΗΠΑ ώστε να αντικατοπτρίζουν τις ανανεωμένες κυρώσεις και χωρίς να δημοσιευτούν λεπτομερείς οδηγίες εφαρμογής, θα ήταν μια συνταγή για χάος. Οι μεγάλες, εξελιγμένες πολυεθνικές τράπεζες και οι επιχειρήσεις που έχουν σημαντικές δραστηριότητες στις ΗΠΑ (και φοβούνται τις ρυθμιστικές Αρχές των ΗΠΑ) ενδέχεται να επιλέξουν οικειοθελώς να συμμορφωθούν με τις ανανεωμένες κυρώσεις. Πολλές μικρότερες επιχειρήσεις, καθώς και εκείνες με λιγότερη άμεση έκθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες, απλώς θα συνεχίσουν να δουλεύουν με το Ιράν, ελλείψει συγκεκριμένης κατεύθυνσης και πίεσης για να σταματήσουν να το κάνουν. Το γεγονός ότι λήγουν μόνο ορισμένες παρεκκλίσεις κυρώσεων στις 12 Μαΐου, συμπεριλαμβανομένης της άρσης των κρίσιμων κυρώσεων στην Κεντρική Τράπεζα του Ιράν, ενώ άλλες δεν πρόκειται να λήξουν παρά μέχρι τις αρχές Ιουλίου, θα προκαλέσει περαιτέρω σύγχυση.

Η διοίκηση Trump θα αντιμετωπίσει μια εξίσου σημαντική ρυθμιστική πρόκληση για να καθορίσει αν και πώς θα αναβιώσει στοχευμένες κυρώσεις στους Ιρανούς αξιωματούχους, τις επιχειρήσεις και τα Υπουργεία [του Ιράν] που καταργήθηκαν από τους καταλόγους κυρώσεων των ΗΠΑ στο πλαίσιο του JCPOA. Αυτές περιλαμβάνουν τις περισσότερες μεγάλες τράπεζες και εταιρείες ενέργειας του Ιράν, καθώς και πλήθος λιγότερο γνωστών επιχειρήσεων. Οι στοχευμένες κυρώσεις απομόνωσαν τις εταιρείες αυτές από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και από το παγκόσμιο εμπόριο και, λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν αυτές οι εταιρείες στην διασύνδεση του Ιράν με τον κόσμο, αποτελούσαν έναν κρίσιμο πυλώνα της αμερικανικής και διεθνούς πίεσης στην Τεχεράνη. Μια σοβαρή εκστρατεία για την εκ νέου επιβολή οικονομικής πίεσης στο Ιράν θα πρέπει να περιλαμβάνει ανανεωμένες κυρώσεις σε πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις.