Ο ατέρμονος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι ξεκίνησαν επιχειρήσεις για την απελευθέρωση των τελευταίων οχυρών του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στην Συρία, σε αυτό που φάνηκε να σηματοδοτεί το «αποστολή εξετελέσθη» στον αγώνα κατά της παγκόσμιας τρομοκρατίας. Έχοντας τελικώς καταλήξει με τις μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις στο Ιράκ στα τέλη Απριλίου, η Ουάσινγκτον μπόρεσε να μετατοπίσει το επίκεντρο των επιθετικών της επιχειρήσεων στη μάχη της ενάντια στα τελευταία οχυρά της τρομοκρατικής οργάνωσης στην Συρία και στο «γεωγραφικό χαλιφάτο» της, το οποίο περιλαμβάνει τμήματα του Αφγανιστάν, της Νιγηρίας και της Υεμένης. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος Donald Trump, «Θα γυρίσουμε στην πατρίδα σχετικά σύντομα. Ολοκληρώσαμε, τουλάχιστον, σχεδόν [όλο] το έργο μας όσον αφορά το ISIS στην Συρία, το ISIS στο Ιράκ, και κάναμε μια δουλειά που κανένας άλλος δεν κατάφερε να κάνει».

Καπνός αναδύεται από το στρατόπεδο Qarmeed αφότου, όπως είπαν ισλαμιστές αντάρτες, ένας βομβιστής αυτοκτονίας από το Μέτωπο Nusra της Αλ Κάιντα οδήγησε φορτηγό γεμάτο εκρηκτικά στο συγκρότημα και ανατινάχθηκε, στην βορειοδυτική επαρχία Idlib, στην Συρία, στις 26 Απριλίου 2015. AMMAR ABDULLAH / REUTERS
------------------------------------------------------------------------

Μπορεί να φαίνεται σαν να είναι κοντά μια παγκόσμια νίκη επί του Ισλαμικού Κράτους, αλλά δεν είναι. Αυτό που οι πολιτικοί των ΗΠΑ δεν φαίνεται να μαθαίνουν ποτέ είναι ότι όταν πρόκειται για την παγκόσμια τρομοκρατία, η αποστολή δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Το Ισλαμικό Κράτος ή κάποιος διάδοχός του θα μπορούσε κάποια στιγμή να επιστρέψει στο Ιράκ και στην Συρία για να αποκαταστήσει το φυσικό του χαλιφάτο. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες πολεμούσαν το Ισλαμικό Κράτος, άλλες ομάδες ξεκάθαρα ωφελήθηκαν [2]. Πάρτε, για παράδειγμα, την ενίσχυση [3] από το 2011 της Αλ Κάιντα και των ομοϊδεατών φατριών όπως η Ahrar al-Sham και η Jaysh al-Islam, μεταξύ άλλων, στην βορειοδυτική Συρία. Η Αλ Κάιντα επιδιώκει να ξαναδιεισδύσει στις τάξεις Ιρακινών Σουνιτών ανταρτών από την βάση της στην Συρία. Η αμερικανική κοινότητα των υπηρεσιών πληροφοριών ήδη προειδοποιεί [4] για μια συνεχιζόμενη σουνιτική εξέγερση στο Ιράκ, η οποία θα επέτρεπε την άνοδο μιας ακόμη εξτρεμιστικής ομάδας στο Ιράκ. Μια ομάδα που αυτοαποκαλείται «Λευκές Σημαίες» [5] (σε αξιοσημείωτη αντίθεση με την χαρακτηριστική μαύρη σημαία του Ισλαμικού Κράτους) εμφανίστηκε στις ιρακινές επαρχίες Kirkuk και Diyala. Είναι πιθανό ότι η λεγόμενη νίκη εναντίον του ISIS να είναι ακόμη πιο βραχύβια από εκείνη εναντίον του προκατόχου της, της «Αλ Κάιντα στο Ιράκ».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτυγχάνουν να κερδίσουν τον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας, επειδή η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος αντιπροσωπεύουν μόνο ένα κλάσμα του πραγματικού εχθρού: Ένα παγκόσμιο κίνημα, ενοποιημένο από μια ιδεολογία –τον σαλαφιτικό τζιχαντισμό [6]- που υπάρχει εκτός της Αλ Κάιντα ή του Ισλαμικού κράτους. Τα δόγματα αυτής της μιλιταριστικής θεολογίας δικαιολογούν και απαιτούν την χρήση βίας για να επιφέρουν ένα στενό όραμα του Ισλάμ. Αυτές οι πεποιθήσεις παντρεύουν το ρεύμα των Σαλαφιτών στο Σουνιτικό Ισλάμ -το οποίο επιδιώκει να επιστρέψει η θρησκευτική πρακτική στο Ισλάμ των πρώιμων Μουσουλμάνων- με την πεποίθηση ότι ο βίαιος ένοπλος αγώνας στο όνομα του Ισλάμ αφορά όλους τους Μουσουλμάνους.

Ο σαλαφιτικός τζιχαντισμός είναι κάτι περισσότερο από την νομιμοποίηση των ομάδων για βία. Η ιδεολογία φέρνει μαζί ένα παγκόσμιο και διατεμνόμενο δίκτυο ομάδων, οργανισμών και ατόμων -όχι όλων όσων οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν ως συνδεδεμένους με την τρομοκρατία- και παρέχει ένα δόγμα που ενοποιεί τις προσπάθειες εντός περιφερειών χωρίς ανάγκη συντονισμού. Αυτές οι κατευθυντήριες αρχές επιτρέπουν στο κίνημα να αυτο-οργανώνεται, πράγμα που σημαίνει ότι η νίκη κατά των εξτρεμιστικών ομάδων και μόνο, είναι μια χαμένη μάχη.

Αν και ο σαλαφιτικός τζιχαντισμός είχε εξοριστεί στο περιθώριο της κοινωνίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 όταν έληξε η τζιχάντ κατά των Σοβιέτ στο Αφγανιστάν, ως το 2014 είχε φθάσει σε μια παγκόσμια επιτυχία που ο Οσάμα Μπιν Λάντεν [7] μπορούσε μόνο να φανταστεί. Μέχρι το 2010, οι αμερικανικές και ιρακινές δυνάμεις είχαν συρρικνώσει πρακτικά την Αλ Κάιντα σε μια διαχειρίσιμη απειλή για την ασφάλεια, αλλά επειδή δεν αντιμετωπίστηκαν οι συνθήκες που επέτρεψαν στην ομάδα να επιστρέψει, τα καταπολεμημένα κατάλοιπα της Αλ Κάιντα στο Ιράκ ανασυστάθηκαν και πήραν τον έλεγχο της Φαλούτζα τον Ιανουάριο του 2014. Η Αλ Κάιντα, το Ισλαμικό Κράτος και άλλες ομάδες, δεν προέκυψαν επειδή η ιδεολογία τους είχε ξαφνικά προσβάλει τις μάζες. Επέστρεψαν και ενισχύθηκαν επειδή το χάος που ξέσπασε μετά την Αραβική Άνοιξη [8] ώθησε τους τοπικούς σουνιτικούς πληθυσμούς να ανταλλάξουν την υποστήριξή τους προς τις σαλαφιτικές τζιχαντιστικές ομάδες με την ασφάλεια από μια μεγαλύτερη απειλή -είτε αυτή η απειλή ήταν μια γενική άνοδος του εγκλήματος, η αστάθεια στην Λιβύη, η εισβολή δυνάμεων στην Υεμένη, κάποιος συνδυασμός τους στο Μάλι, είτε, πιο επιζήμια, το καθεστώς Μπασάρ αλ-Άσαντ στην Συρία. Οι ομάδες προσέφεραν επίσης αγαθά και υπηρεσίες που κάλυπταν πρακτικές κοινοτικές ανάγκες, και στην συνέχεια προχώρησαν εισάγοντας τους τοπικούς πληθυσμούς στην σαλαφιτική τζιχαντιστική ιδεολογία, συχνά αναγκάζοντάς τους να συμμορφωθούν με αυστηρές πρακτικές. Πράγματι, οι συγκρούσεις που σήμερα κατακλύζουν μεγάλο μέρος της μουσουλμανικής Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Νότιας Ασίας έδωσαν στο σαλαφιτικό τζιχαντιστικό κίνημα το πλεονέκτημα που χρειαζόταν για να κερδίσει έδαφος σε αυτές τις περιοχές.