Πώς το Κατάρ ξεπέρασε την κρίση στον Κόλπο

Η συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες έστειλε ένα ακόμη πιο ισχυρό μήνυμα. Παρόλο που οι διαπραγματεύσεις για την πώληση αμυντικού εξοπλισμού ύψους 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ξεκίνησαν πολύ πριν από τον αποκλεισμό, η συμφωνία ολοκληρώθηκε μόλις οκτώ ημέρες αφότου ο Τραμπ κατηγόρησε το Κατάρ στο Twitter. Αυτό έδωσε την κατάλληλη ευκαιρία στο Υπουργείο Άμυνας και στο Υπουργείο Εξωτερικών να επιβεβαιώσουν δημόσια την αξία του Κατάρ ως εταίρου των ΗΠΑ. Ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών σημείωσε ότι η συμφωνία ήταν «μια απτή επίδειξη υποστήριξης για την αμυντική μας σχέση». Η κυβέρνηση του Qatar απάντησε στα tweets του Trump αυξάνοντας εμφανώς την συνεργασία της με την κυβέρνηση των ΗΠΑ σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος και ανησυχίας. Τον Ιούλιο του 2017, το Κατάρ έγινε η πρώτη χώρα του Κόλπου που υπέγραψε μνημόνιο συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας˙ λίγους μήνες αργότερα, πραγματοποίησε τον πρώτο διάλογο για την αντιτρομοκρατία μεταξύ ΗΠΑ και Κατάρ στην Ουάσινγκτον, και τον Ιανουάριο του 2018 εγκαινίασε έναν Στρατηγικό Διάλογο ΗΠΑ-Κατάρ. Στο πλαίσιο αυτών των κινήσεων, ο Trump αντέστρεψε την στάση του [6]. Σε μια τηλεφωνική συνδιάλεξη τον Ιανουάριο του 2018 [7] με τον Καταρινό εμίρη Tamim bin Hamad Al Thani, ο πρόεδρος επαίνεσε το Κατάρ ως εταίρο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και ζήτησε την ταχεία επίλυση της κρίσης στον Κόλπο.

Εκτός από τη διαμόρφωση νέων συνεργασιών, το Κατάρ επιτάχυνε τις προσπάθειές του για να καταστεί πιο αυτοδύναμο. Τον Μάρτιο του 2018, το Υπουργείο Άμυνας του Qatar δημιούργησε ένα επενδυτικό σκέλος, το οποίο ονομάζεται Barzan Holdings, για την διαχείριση των στρατηγικών προμηθειών, την δημιουργία νέων συνεργασιών με εταιρείες άμυνας και ασφάλειας, και την υποστήριξη της Έρευνας και Ανάπτυξης. Βασικός στόχος της Barzan Holdings είναι η οικοδόμηση ανθρώπινου και τεχνολογικού κεφαλαίου στο Κατάρ. Για παράδειγμα, η Barzan και ο η τουρκική εργολήπτρια του τομέα άμυνας, Aselsan, υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για να καλύψουν κάποια μεταφορά τεχνολογίας και να εγκαθιδρύσουν Έρευνα και Ανάπτυξη στο Κατάρ. Ο αποκλεισμός οδήγησε επίσης σε σημαντική επέκταση της παραγωγικής ικανότητας και των γεωργικών δυνατοτήτων του Κατάρ. Οι εξελίξεις αυτές έκαναν την χώρα ασφαλέστερη από πλευράς εφοδιασμού τροφίμων και της επέτρεψαν να ξεπεράσει την εξάρτησή της από την Σαουδική Αραβία για εισαγόμενα γεωργικά προϊόντα.

ΕΝΑΣ ΚΟΛΠΟΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ

Τα μέτρα αυτά επέτρεψαν στο Κατάρ να αντιμετωπίσει το εμπάργκο. Στην πραγματικότητα, κατά την επέτειο ενός έτους από την κρίση, το Κατάρ είχε μικρότερο δημοσιονομικό έλλειμμα, ουσιαστική αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων, βελτιωμένο εμπορικό ισοζύγιο και έναν πλήρως ανακάμπτοντα τραπεζικό τομέα. Βεβαίως, η κρίση δεν ήταν άνευ κόστους: Συγκεκριμένα, η Qatar Airways ανέφερε σημαντικές (αλλά μη ανακοινωθείσες) ζημιές για το 2017-18, καθώς το κλείσιμο μεγάλου μέρους του περιφερειακού εναέριου χώρου γύρω από το Κατάρ οδήγησε σε σημαντική αύξηση του λειτουργικού κόστους της. Συνολικά, ωστόσο, η χώρα έχει βγει σχετικά αλώβητη. Η απομόνωση του Κατάρ δείχνει το πώς ένα μικρό κράτος υπό έντονη πίεση μπορεί να αξιοποιήσει τους πόρους του για να αυξήσει την εθνική αντοχή του. Φυσικά, οι βαθιές τσέπες και τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Κατάρ ξεπερνούν τους πόρους που διαθέτουν τα περισσότερα μικρά κράτη. Ωστόσο, χώρες όπως η Νορβηγία, η Σιγκαπούρη και η Ταϊβάν, μπορούν να μάθουν από τις προσπάθειες του Κατάρ να διαφοροποιήσει τους πολιτικούς, οικονομικούς δεσμούς του και τους δεσμούς ασφαλείας του. (Πράγματι, η κρίση στον Κόλπο έχει ήδη προκαλέσει μια ισχυρή συζήτηση για το θέμα αυτό στην Σιγκαπούρη).

Η κρίση ανασχημάτισε επίσης την πολιτική του Περσικού Κόλπου με τρόπους που θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις. Για 36 χρόνια, το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Cooperation Council, GCC) ήταν ο πιο ανθεκτικός περιφερειακός θεσμός στη Μέση Ανατολή. Σήμερα έχει πληγεί, πιθανώς ανεπανόρθωτα, και έχει αντικατασταθεί από έναν νέο άξονα γερακιών που εκτείνεται από το Ριάντ μέχρι το Αμπού Ντάμπι. Το Ντουμπάι, εν τω μεταξύ, έχει κερδίσει φήμη ως ένας τόπος για να γίνονται επιχειρήσεις ανεξάρτητα από πολιτικές ή γεωπολιτικές ανησυχίες. Πάνω απ’ όλα, η απόπειρα απομόνωσης του Κατάρ έχει εμβαθύνει τις διαιρέσεις μεταξύ των κρατών του Κόλπου ακριβώς καθώς ο Trump απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν και παρότρυνε τους εταίρους των ΗΠΑ στην περιοχή να σχηματίσουν ένα ενοποιημένο μέτωπο ενάντια στην Τεχεράνη. Με όλα τα μέρη να έχουν εμπλακεί και τις προσπάθειες διαμεσολάβησης του Κουβέιτ να είναι απίθανο να λύσουν την κρίση, η αντίθεση στο Κατάρ έχει καταστεί ένα σημείο που καθόρισε την εποχή η οποία διακηρύττει τον κατακερματισμό της περιφερειακής συναίνεσης και εισάγει νέα στοιχεία στις πολιτικές, οικονομικές και δομές ασφαλείας του Κόλπου.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2018-06-11/how-qatar...