Η νέα κυβέρνηση της Ισπανίας και η καταλανική κρίση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η νέα κυβέρνηση της Ισπανίας και η καταλανική κρίση

Πώς ο Sánchez σχεδιάζει να υπονομεύσει τις αξιώσεις της περιφέρειας για ανεξαρτησία
Περίληψη: 

Πρόθεση της νέας κυβέρνησης είναι να υπονομεύσει τις αξιώσεις της Καταλονίας για ανεξαρτησία, με το να αλλάξει την συζήτηση για την εθνικότητα στην Ισπανία, με άλλα λόγια, επαναπροσδιορίζοντας την ίδια την ουσία της Ισπανίας και το τι σημαίνει να είσαι Ισπανός.

Ο OMAR G. ENCARNACIÓN είναι καθηγητής Πολιτικών Σπουδών στο Bard College. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Democracy without Justice in Spain: The Politics of Forgetting [1].

Δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο νέος πρωθυπουργός της Ισπανίας, Pedro Sánchez, έχει καταστήσει ως κορυφαία πολιτική προτεραιότητά του την επίλυση της αυτονομιστικής κρίσης [2] στην Καταλονία. Ως το πιο πιεστικό ζήτημα στην ισπανική πολιτική, η καταλανική κρίση είναι το μέγα ζήτημα σε σχέση με τις προοπτικές επανεκλογής του Sánchez. Δεν έχουν οριστεί ημερομηνίες για τις επόμενες γενικές εκλογές στην Ισπανία, αλλά αναμένεται ευρέως να γίνουν νωρίτερα και όχι αργότερα, λόγω των ασυνήθιστων συνθηκών που οδήγησαν τον Σάντσεζ και το ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα στην εξουσία. Ήταν μέσω μιας ψηφοφορίας μη εμπιστοσύνης [3], ένα μυστηριώδες χαρακτηριστικό του ισπανικού συντάγματος, που ο Sánchez κατάφερε να ανατρέψει την συντηρητική κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι του Λαϊκού Κόμματος. Αυτή ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία του δημοκρατικού καθεστώτος που καθιερώθηκε στην Ισπανία το 1977, που το κοινοβούλιο χρησιμοποίησε αυτή την διαδικασία για να εξαναγκάσει μια αλλαγή στην κυβέρνηση.

14062018-1.jpg

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Pedro Sánchez και οι νέοι υπουργοί του, πραγματοποιούν την πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στο Παλάτι Moncloa στην Μαδρίτη, τον Ιούνιο του 2018. SUSANNA VERA / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

Ακόμα κι αν η καταλανική κρίση δεν ήταν τόσο επιτακτική υπόθεση, ο Sánchez δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα σε άλλα μέτωπα, όπως π.χ. στην οικονομία. Ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους είχε ήδη τεθεί σε ισχύ πριν από την αποπομπή του Rajoy. Και ο Sánchez είχε υποσχεθεί να παραμείνει στην τροχιά [4] του οικονομικού προγράμματος του Rajoy ακόμη και πριν αναλάβει το αξίωμα. Παρόλο που ήταν πολύ αντιδημοφιλές σε μερικές από τις πολιτικές ομάδες που βοήθησαν τον Sánchez να ανατρέψει τον Rajoy, ιδιαίτερα στο αριστερό λαϊκίστικο Podemos, το οικονομικό πρόγραμμα του Rajoy πιστώνεται ευρέως με την αποκατάσταση της οικονομικής ανάπτυξης στην Ισπανία μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Επιπλέον, η διατήρηση της πορείας για την οικονομία ευχαριστεί τους διεθνείς επενδυτές, τους γραφειοκράτες της ΕΕ, την ισπανική επιχειρηματική κοινότητα και άλλες πολιτικές ομάδες που υποστήριξαν την κίνηση του Sánchez να αποπέμψει τον Rajoy, όπως π.χ. το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα.

Η στρατηγική του Sánchez για την επίλυση της καταλανικής κρίσης ή, τουλάχιστον, για να αποκτήσει τον έλεγχο της κατάστασης, πηγαίνει πολύ πέρα από το να δεσμεύσει την αυτονομιστική κυβέρνηση των Καταλανών μέσω διαλόγου, κάτι που η κυβέρνηση Rajoy είχε απορρίψει κατηγορηματικά. Φαίνεται ότι η πρόθεση της νέας κυβέρνησης είναι να υπονομεύσει τις αξιώσεις της Καταλονίας για ανεξαρτησία, με το να αλλάξει την συζήτηση για την εθνικότητα στην Ισπανία -με άλλα λόγια, επαναπροσδιορίζοντας την ίδια την ουσία της Ισπανίας και το τι σημαίνει να είσαι Ισπανός, όχι μόνο για τους Καταλανούς αλλά για το έθνος ως σύνολο. Η πραγματικότητα είναι ότι η μοίρα της Καταλονίας στηρίζεται λιγότερο σε αυτό που θέλουν οι αυτονομιστές στην Βαρκελώνη παρά στο πώς το ευρύτερο ισπανικό εκλογικό σώμα αντιδρά σε αυτά που κάνει η Μαδρίτη.

ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΟΥ SÁNCHEZ

Στην κορυφή του καταλανικού σεναρίου του Sánchez, είναι η προώθηση της θεώρησης της Ισπανίας ως πολυπολιτισμικού κράτους. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, την εγκατάλειψη της έντονης υιοθέτησης του ισπανικού εθνικισμού από την κυβέρνηση Rajoy και, πιο σημαντικό, την προώθηση της αυτονομίας των ισπανικών περιφερειών. Για να το καταφέρει αυτό, ο Sánchez έχει αναφερθεί στην Καταλονία ως «έθνος μέσα σε ένα έθνος» [5] και στην Ισπανία ως «έθνος εθνών»[6]. Έδειξε επίσης [7] μια προθυμία να τροποποιήσει το ισπανικό σύνταγμα για να επιτρέψει μεγαλύτερη περιφερειακή αυτονομία. Όλα αυτά αποτελούν μουσική στα αυτιά των περιφερειακών εθνικιστών, οι οποίοι, από τότε που η Ισπανία έγινε δημοκρατία το 1977, μάχονται τη Μαδρίτη -σε ορισμένες περιπτώσεις κυριολεκτικά, όπως στην Χώρα των Βάσκων- για μεγαλύτερο έλεγχο των δικών τους υποθέσεων.

Η αλλαγή έχει έρθει αποσπασματικά. Το 1977, η Μαδρίτη χορήγησε τοπική κυριαρχία στις «ιστορικές περιφέρειες» (εκείνες των οποίων η διεκδίκηση εθνικής καταγωγής βασίζεται στην δική τους γλώσσα και πολιτισμό -Καταλονία, Χώρα των Βάσκων και Γαλικία)˙ οι υπόλοιπες περιφέρειες εξασφάλισαν τοπική κυριαρχία μέχρι το 1981, γεγονός που ολοκλήρωσε το σημερινό σύστημα των 17 περιφερειακών κυβερνήσεων. Έκτοτε, όμως, η Μαδρίτη αντιστάθηκε σε μια συνολική μεταρρύθμιση του συστήματος, προτιμώντας, αντίθετα, να διαπραγματευτεί ξεχωριστές συμφωνίες αυτονομίας με τις περιφέρειες. Αυτή η δυναμική συνέβαλε στην πρόκληση της τρέχουσας κρίσης [8] στην Καταλονία, αφότου η περιοχή ψήφισε για περισσότερες εξουσίες αυτονομίας οι οποίες αργότερα βρήκαν αντίσταση από την κυβέρνηση Rajoy.

Η προβολή μιας όσο το δυνατόν πιο προοδευτικής εθνικής εικόνας για την Ισπανία είναι το δεύτερο σκέλος της καταλανικής στρατηγικής του Sánchez. Αυτό αποσκοπεί να χτυπήσει στην καρδιά ενός από τα βασικά δόγματα του σύγχρονου καταλανικού σεπαρατισμού: Ότι οι προοδευτικές φιλοδοξίες της περιοχής παρεμποδίζονται από τους ξεπερασμένους θεσμούς της Ισπανίας. Κατά την διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας του, ο Sánchez δημιούργησε έκπληξη σε αυτό που εξακολουθεί να είναι ένα συντριπτικά Καθολικό έθνος, απέχοντας [9] από την χρήση της Βίβλου, ενός σταυρού ή οποιουδήποτε άλλου θρησκευτικού συμβόλου όταν δεσμεύθηκε για την πίστη του στο ισπανικό σύνταγμα και το στέμμα. Σύμφωνα με την [εφημερίδα] El País [10], αυτό ήταν μια πρωτιά για έναν επικεφαλής της ισπανικής κυβέρνησης. Επέκτεινε επίσης το υπουργικό συμβούλιο για να φιλοξενήσει έναν υπουργό Ισότητας που είναι επιφορτισμένος με την καταπολέμηση της ανισότητας οπουδήποτε είναι παρούσα στην ισπανική κοινωνία.