Ο αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας στα Βαλκάνια και τη Ν.Α. Μεσόγειο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας στα Βαλκάνια και τη Ν.Α. Μεσόγειο

Το πολιτικό τοπίο στη Τουρκία πριν τις εκλογές της 24ης Ιουνίου

Όταν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες χρησιμοποιούνται ως «όμηροι» και ως «μέσο εκβιασμου της ΕΕ» από την τουρκική κυβέρνηση, πώς μπορεί κανείς να φανταστεί ένα οποιοδήποτε είδος προόδου στις διαπραγματεύσεις;

Τον Σεπτέμβριο του 2017, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean Claude Junker, δήλωσε για την Τουρκία ότι «είναι αδιανόητο ο ηγέτης ενός κράτους να αποκαλεί την ΕΕ “φασίστες και ναζί” και να επιθυμεί να γίνει μέλος της», προσθέτοντας ότι «η Ευρώπη είναι μια ήπειρος ώριμων δημοκρατιών και εκείνοι που μας προσβάλλουν, καίνε γέφυρες».

Ένα πολύ ανησυχητικό σημείο είναι ότι ο Εrdogan επιθυμεί να προβαίνει σε πολιτικές παρεμβάσεις «εντός της ΕΕ» για θέματα που ανήκουν αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ ή των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Στην κατεύθυνση αυτή, τον Μάρτιο 2017, μετά τον εορτασμό των 60 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, οι 27 αρχηγοί κυβερνήσεων ή κρατών είχαν την «ατυχή» ιδέα να συναντηθούν με τον Πάπα Φραγκίσκο στο Βατικανό χωρίς να έχουν προηγουμένως λάβει «έγκριση» από τον Ερντογάν. Ο θυμός του τελευταίου δεν είχε προηγούμενο: «Δεν είναι δική σας δουλειά να συγκεντρώνεστε γύρω από τον Πάπα! Το Βατικανό δεν είναι μέλος της ΕΕ! Δεν κάνετε την Τουρκία μέλος της ΕΕ επειδή είναι μια ισλαμική χώρα...», χαρακτηρίζοντάς τους Ευρωπαίους ηγέτες ως Σταυροφόρους!

Την ίδια περίοδο, ο Εrdogan, σε ένα ακόμα διχαστικό μήνυμα προς τους συμπατριώτες του που ζουν στην Ευρώπη, τους προέτρεπε, μεταξύ άλλων, να «χρησιμοποιούν τα καλύτερα σχολεία, να οδηγούν τα καλύτερα αυτοκίνητα, να ζουν στα καλύτερα σπίτια και να έχουν πέντε παιδιά, όχι μόνο τρία» (sic), προσθέτοντας «Αυτή είναι η καλύτερη απάντηση που μπορείτε να δώσετε στην αγένεια και εχθρότητα που αντιμετωπίζετε».

Στο πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας είμαστε μάρτυρες μιας «αντιφατικής» τουρκικής προσέγγισης: Από τη μια πλευρά, η τουρκική πολιτική -τουλάχιστον η επίσημη, έως τώρα- είναι υπέρ της ένταξης, ενώ από την άλλη, δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων αποκαλύπτουν μια δυσαρέσκεια, μίσος ή οργή για τον Διεθνή Οργανισμό στον οποίο επιθυμούν να ενταχθούν.

ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Λίγους μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως Υπουργού Εξωτερικών, ο Ahmet Davutoglu, στην έναρξη της εκδήλωσης «Οθωμανική κληρονομιά και βαλκανικές μουσουλμανικές κοινότητες σήμερα», στο Σαράγεβο, στις 16.09.2009, χαρακτήρισε τα Βαλκάνια ως «γεωπολιτική ζώνη ασφαλείας», που είχαν γίνει κέντρο της παγκόσμιας πολιτικής κατά την διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας τον 16ο αιώνα». Κηρύσσοντας τότε το νεοθωμανικό δόγμα, πρόσθεσε: «Η Τουρκία θα έπρεπε να (επαν)εφεύρει και επαναλάβει αυτή την χρυσή εποχή των Βαλκανίων».

Χρειάζεται πολύ θράσος και κυνισμός για να πει κάποιος στους λαούς των Βαλκανίων, που στην συντριπτική τους πλειονότητα θεωρούν την οθωμανική εποχή ως «κατοχή», ότι αυτή η «χρυσή εποχή» πρέπει να επαναληφθεί, όμως ελέχθη. Αν αυτό δεν αποτελεί έλλειψη σεβασμού, τότε είναι μια πραγματική απειλή για «νέα κατοχή».

Τον Οκτώβριο 2013, μια πολύ λεπτή περίοδο για το Κόσοβο, κατά την επίσκεψή του στο Prizren, στο νότιο Κοσσυφοπέδιο, ο Εrdogan δήλωσε ότι «η Τουρκία είναι Κόσοβο και το Κόσοβο είναι Τουρκία» δημιουργώντας εκρηκτικές αντιδράσεις κυρίως Σέρβων. Σε ποιο βαθμό θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι τέτοιου είδους δηλώσεις συμβάλλουν στη δημιουργία κλίματος σταθερότητας, συνύπαρξης και συνεργασίας μεταξύ των Βαλκανικών λαών; Ποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι τα φιλοτουρκικά πολιτικά κόμματα στη Βουλγαρία δεν λαμβάνουν οικονομική στήριξη και δεν υφίστανται οικονομική εξαγορά μαζί με κατευθυντήριες γραμμές της Άγκυρας, αδυνατώντας να ακολουθήσουν τη δική τους πολιτική;

Πριν από μερικά χρόνια, σε μια παν-βαλκανική δημοσκόπηση, στο ερώτημα «σε ποιο βαθμό θεωρείτε την Τουρκία ως φίλη χώρα», τα θετικά αποτελέσματα στην Κροατία ήταν 24%, στο Μαυροβούνιο 23%, στην Σερβία 15%, στην Αλβανία 73%, στο Κόσοβο 85% και στην πΓΔΜ 80%.

Τον Απρίλιο του 2009 η Ελλάδα και η Αλβανία υπέγραψαν συμφωνία σχετικά με την οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών. Τον Ιούνιο του 2017, ο πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος της Αλβανίας, Sali Berisha, κατηγόρησε δημοσίως, κατά την διάρκεια συνεδρίασης του Κοινοβουλίου, τον πρωθυπουργό Edi Rama ότι δωροδοκήθηκε από «τρίτη χώρα» για να ακυρώσει την Συμφωνία! Τα μέσα ενημέρωσης αποκωδικοποίησαν και «φωτογράφισαν» την Τουρκία ως την «τρίτη χώρα».

Η συνεργασία Εrdogan-Rama αναπτύχθηκε κατά τρόπο τόσο «εποικοδομητικό», που τον Μάϊο 2015 ο Εrdogan, κατά την επίσκεψή του στα Τίρανα, χαρακτήρισε ανοιχτά τις αλβανικές ακτές ως «τα σύνορα του νεο-οθωμανισμού στην Αδριατική θάλασσα»! Παράλληλα, Εrdogan «απαίτησε» το κλείσιμο ιδιωτικών πανεπιστημίων και σχολείων «διότι λειτουργούν με τρόπο υποστηρικτικό στον Fetullah Gulen», ενώ ο Rama αναβάθμισε την Τουρκία ως «στρατηγικό εταίρο» με πλήρη οικονομική και εμπορική διείσδυση και διευκόλυνση της Τουρκίας.

21062018-3.jpg

Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν (κέντρο), ο Αλβανός ομόλογός του Έντι Ράμα (αριστερά) και ο ομόλογός του από το Κοσσυφοπέδιο, Hashim Thaci, κατά την διάρκεια επίσκεψης στο Prizren, περίπου 90 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας Πρίστινα, στις 23 Οκτωβρίου 2013. REUTERS / Hazir Reka
----------------------------------------------------------------------------------------

Τον Ιανουάριο 2018, ο Εrdogan σε συνέντευξή του στο Arnavud Agency Express προσπάθησε να διαμορφώσει μια νέα ευρωπαϊκή ατζέντα στα Βαλκάνια, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι «οι Αλβανοί πρέπει σε πρώτο στάδιο να ενοποιήσουν τα εδάφη τους και μετά να προσχωρήσουν στην ΕΕ».