Αδελφοί στα όπλα;

Μεταξύ των προβληματικών μέσων είναι η ιστορική Συνθήκη INF. Έχοντας υπογραφεί από τις δύο πυρηνικές υπερδυνάμεις το 1987, η συμφωνία ήταν η πρώτη που όριζε επιτόπιες επιθεωρήσεις και παραμένει η μόνη στην παγκόσμια ιστορία που εξαλείφει μια ολόκληρη κατηγορία όπλων που ανήκουν σε αυτούς που την υπογράφουν -όλα τα βαλλιστικά εκτοξευόμενα από εδάφους βλήματα και οι πύραυλοι κρουζ εμβέλειας από 500 έως 5.500 χιλιόμετρα και οι εκτοξευτήρες τους. Οι ειδικοί και στις δύο πλευρές πιστεύουν ότι η υπάρχουσα συνθήκη είναι ξεπερασμένη -αλλά η επαναδιαπραγμάτευσή της δεν θα είναι εύκολη. Κατ’ αρχήν, δεσμεύει τους υπογράφοντες ακόμη και όταν άλλα κράτη, όπως η Κίνα, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, μπορούν να κατασκευάσουν τους επίγειους πυραύλους μέσης εμβέλειας που [η συμφωνία] απαγορεύει. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία αλληλοκατηγορούνται [8] τώρα ότι υπονομεύουν την συνθήκη: Η Μόσχα υποστηρίζει ότι οι περιφερειακές αμυντικές εγκαταστάσεις βαλλιστικών πυραύλων των ΗΠΑ στην Ρουμανία και την Πολωνία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη απαγορευμένων συστημάτων, ενώ η Ουάσινγκτον επικρίνει την ανάπτυξη ενός νέου ρωσικού οπλικού συστήματος που λέει ότι παραβιάζει τους όρους της συνθήκης.

Ωστόσο, η κατάρρευση της συνθήκης INF θα επιδεινώσει τις αυξανόμενες περιφερειακές εντάσεις στην Ευρώπη και θα καταστήσει πιο δύσκολη την επίτευξη οποιασδήποτε νέας συμφωνίας. Η συνθήκη μπορεί να μην μπορεί να διασωθεί στην σημερινή της μορφή, αλλά η Ουάσιγκτον και η Μόσχα μπορούν παρόλα αυτά να σηματοδοτήσουν καλή θέληση και να προωθήσουν την σταθερότητα με το να αρχίσουν συνομιλίες [9] για το τι μπορεί να γίνει για την διατήρηση, την τροποποίηση ή την αντικατάστασή της.

Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία πρέπει να συμφωνήσουν να επαναλάβουν τα προγράμματα που έχουν πρόσφατα ανασταλεί, τα οποία ίσχυαν από την δεκαετία του 1990, για να φέρουν τους στρατιωτικούς τους σε τακτικές επαφές μεταξύ τους. Μετά την κατάληψη της Κριμαίας το 2014 από την Ρωσία και την επακόλουθη στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία, το Κογκρέσο των ΗΠΑ απαγόρευσε τα περισσότερα προγράμματα στρατιωτικής συνεργασίας με τη Μόσχα μέσω μιας πρόβλεψης στον ετήσιο νόμο περί πιστώσεων του Υπουργείου Άμυνας, παρόλο που οι περισσότεροι ανώτεροι αξιωματικοί των ΗΠΑ ευνοούν την επανάληψή τους. Η Ρωσία δεν είχε συμμετάσχει ενεργά σε πολλά από αυτά τα προγράμματα -τα οποία περιλαμβάνουν κοινή άσκηση, εκπαίδευση και συνέδρια- για χρόνια. Ωστόσο, βασιζόμενοι στην επιτυχία της γραμμής αποφυγής συγκρούσεων [10] που χρησιμοποιούν οι δύο στρατοί για να αποφευχθεί η άμεση αντιπαράθεση στην Συρία, μια επαναδέσμευση σε αυτά τα προγράμματα θα επέτρεπε στους αξιωματικούς από κάθε πλευρά να κατανοήσουν βαθύτερα την σκέψη της άλλης πλευράς. Σε περίπτωση, παραδείγματος χάριν, παραβίασης συνόρων ή στενής επαφής αεροσκάφους στην Βαλτική ή τη Μαύρη Θάλασσα, αυτή η βελτιωμένη κατανόηση θα μπορούσε να βοηθήσει κάθε πλευρά να εντοπίσει τα σήματα πρόθεσης μέσα από την θορυβώδη ομίχλη της αντιπαράθεσης. Μπορεί μάλιστα να δημιουργήσει νέα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο στρατών, όπως η συμφωνία Incidents at Sea Agreement του Ψυχρού Πολέμου [11] το 1972 και η Συμφωνία για την Πρόληψη Επικίνδυνων Στρατιωτικών Δραστηριοτήτων (Prevention of Dangerous Military Activities Agreement) το 1989 [12], οι οποίες παραμένουν σε ισχύ παρά τις σημερινές εντάσεις. Ωστόσο, οποιαδήποτε ανανεωμένη στρατιωτική συνεργασία θα απαιτούσε ο Trump να πάρει το πράσινο φως από το Κογκρέσο, καθώς ο τελευταίος νόμος για τις αμυντικές πιστώσεις [13] εξακολουθεί να εμποδίζει τέτοια προγράμματα.

Ο έλεγχος των όπλων και οι στρατιωτικοί δεσμοί δεν χρειάζεται να είναι τα μόνα θέματα στην ημερήσια διάταξη του Ελσίνκι. Είναι όμως αμφίβολο αν μπορούν να γίνουν διμερείς συμφωνίες σε άλλα πικρά θέματα όπως η Ουκρανία ή η Συρία, ειδικά δεδομένου ότι οποιαδήποτε αμερικανο-ρωσική συμφωνία δεν μπορεί να δεσμεύσει όλα τα πολυάριθμα άλλα μέρη που εμπλέκονται σε αυτές τις συγκρούσεις. Αντίθετα, η Νέα START, η INF και οι στρατιωτικές επαφές είναι περιοχές όπου η διμερής πρόοδος δεν είναι μόνο εφικτή, αλλά θα αποτελούσε πραγματικά εντυπωσιακή εξέλιξη με την δυνατότητα να επιβραδύνει και ίσως ακόμη και να σταματήσει την καθοδική πορεία της σχέσης. Είναι σημαντικό ότι η συμφωνία σε αυτούς τους τομείς δεν ανταμείβει την κακή συμπεριφορά της Ρωσίας, καθώς δεν υπάρχουν μονομερή οφέλη για τη Μόσχα εδώ. Η εστίαση στον έλεγχο των εξοπλισμών και στις στρατιωτικές συζητήσεις μπορεί να διασφαλίσει ότι ακόμη και όταν η Ουάσινγκτον και η Μόσχα εξακολουθούν να διαφωνούν και να ανταγωνίζονται μέσα στα επόμενα χρόνια, θα είναι καλύτερα εφοδιασμένες για να υπολογίζουν τις πολιτικές τους και να αποφεύγουν την αστάθεια.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc. 
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2018-07-13/brothers-arms