Πώς να εφαρμοστούν ξανά οι πετρελαϊκές κυρώσεις κατά του Ιράν

Στις 5 Αυγούστου, η κυβέρνηση Trump επανέφερε [1] μια πρώτη δέσμη αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, οι οποίες είχαν ανασταλεί λόγω της πυρηνικής συμφωνίας, την ονομαζόμενη ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA). Αλλά το μεγαλύτερο μέρος των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν δεν θα τεθεί σε ισχύ παρά στις 5 Νοεμβρίου, 180 ημέρες μετά την αρχική ανακοίνωση του Trump στις 8 Μαΐου ότι η Ουάσιγκτον θα αποσυρθεί από την συμφωνία. Την ημερομηνία αυτή, όλες οι κυρώσεις των ΗΠΑ που αναστέλλονται από το JCPOA θα αποκατασταθούν, συμπεριλαμβανομένων των πιο σημαντικών από όλες: Τις κυρώσεις στις πετρελαϊκές εξαγωγές του Ιράν.

Μια ιρανική σημαία ανεμίζει μπροστά από την έδρα των Ηνωμένων Εθνών κατά την διάρκεια συνεδρίασης του συμβουλίου των Διοικητών του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) στην Βιέννη, τον Μάρτιο του 2015. HEINZ-PETER BADER / REUTERS
----------------------------------------------------------------------------

Οι κυρώσεις για τις εξαγωγές πετρελαίου έχουν την δυνατότητα να καταστρέψουν οικονομικά την Τεχεράνη. Ο υφυπουργός πετρελαίου του Ιράν, Habibollah Bitaraf, δήλωσε τον Ιούνιο [2] ότι η κυβέρνηση του Ιράν κέρδισε περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια από την πώληση πετρελαίου το οικονομικό έτος 2017 και ότι το πετρέλαιο και τα πετρελαϊκά προϊόντα αποτελούσαν το 70% των συνολικών εξαγωγών του Ιράν. Με την αξία του νομίσματος του Ιράν να πέφτει ήδη κατά 50% από τότε που ο Τραμπ έθεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες έξω από το JCPOA και οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν κατά της κυβέρνησης του Ιράν, η διακοπή της μεγαλύτερης πηγής μετρητών της Τεχεράνης έχει την δυνατότητα να πλήξει δραματικά την ήδη ασθενή ιρανική κυβέρνηση.

Αν παίξουν καλά τα χαρτιά τους, οι αξιωματούχοι του Trump μπορούν να εξασφαλίσουν μεγάλες μειώσεις στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου. Αυτό όμως απαιτεί από την διοίκηση να ελιχθεί τόσο στις σύνθετες παγκόσμιες αγορές πετρελαίου όσο και σε ένα πολυεπίπεδο διπλωματικό παιχνίδι που περιλαμβάνει τόσο κυβερνήσεις όσο και παγκόσμιες εταιρείες. Ο Trump θα πρέπει να διαχειριστεί μια επιτήδεια διπλωματία με τον μεγαλύτερο πελάτη του Ιράν, την Κίνα, η οποία έχει λάβει αποφάσεις για το ιρανικό πετρέλαιο στο ευρύτερο πλαίσιο των αυξανόμενων εμπορικών εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Θα πρέπει να διατηρήσει μια αμείλικτη εκστρατεία εναντίον της αποφυγής των κυρώσεων κατά του Ιράν. Και θα πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι οι μονομερείς κυρώσεις των ΗΠΑ για τις αγορές πετρελαίου του Ιράν ενδέχεται να επιταχύνουν τις παγκόσμιες προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός μηχανισμού που οι ξένες χώρες μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να διεξάγουν εμπόριο παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ στο μέλλον.

ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

Η πρώτη πρόκληση που αντιμετωπίζει η διοίκηση Trump πρέπει να είναι η επανεπιβολή των πετρελαϊκών κυρώσεων στο Ιράν ελαχιστοποιώντας τις δυσμενείς επιπτώσεις στον παγκόσμιο εφοδιασμό με πετρέλαιο. Το Ιράν παρήγαγε περίπου 4 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως το 2017 -περίπου το 4% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής- και εξήγαγε 2,1 εκατομμύρια βαρέλια [3] ημερησίως. Το να φύγει τόσο πολύ πετρέλαιο από τις αγορές πολύ γρήγορα θα μπορούσε να έχει δραματικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου.

Ευτυχώς, οι αμερικανικές κυρώσεις για το πετρέλαιο σχεδιάστηκαν με γνώμονα τις παγκόσμιες αγορές. Αντί να αναγκάσει τις χώρες να εξαλείψουν άμεσα τις εισαγωγές πετρελαίου από το Ιράν, ο πρόεδρος μπορεί να προσφέρει στις χώρες μια εξαίρεση για να συνεχίσουν να εισάγουν ιρανικό αργό, εφόσον οι χώρες «μειώνουν σημαντικά» τους όγκους εισαγωγών ιρανικού πετρελαίου κάθε έξι μήνες. Η διοίκηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, χρησιμοποίησε αυτή την ευελιξία για να πιέσει για μια σταδιακή μείωση των εξαγωγών ιρανικού πετρελαίου κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως για μια περίοδο περίπου 18 μηνών. Ο Τραμπ θα πρέπει να υιοθετήσει μια παρόμοια προσέγγιση -ακόμα και αν θέσει έναν ακόμα πιο επιθετικό στόχο από ό, τι έκανε ο Ομπάμα για τον απόλυτο όγκο μειώσεων- και να εφαρμόσει πετρελαϊκές κυρώσεις σε ένα σταδιακό χρονοδιάγραμμα που να ελαχιστοποιεί τις επιπτώσεις στις παγκόσμιες τιμές.

Με τον δείκτη αναφοράς Brent για το αργό πετρέλαιο περί τα 75 δολάρια, οι τρέχουσες τιμές του πετρελαίου είναι πολύ χαμηλότερες από τα πάνω από 100 δολάρια που κόστιζε το βαρέλι του πετρελαίου στα τέλη του 2011 και το 2012, όταν το Κογκρέσο και η κυβέρνηση Ομπάμα επέβαλαν τον πρώτο γύρο πετρελαϊκών κυρώσεων στο Ιράν. Ωστόσο, οι τιμές αυξήθηκαν σχεδόν κατά 50% τους τελευταίους 12 μήνες, λόγω της μείωσης της παραγωγής αργού πετρελαίου από την Βενεζουέλα, όπου η πετρελαϊκή βιομηχανία καταρρέει χάρη στην κακοδιαχείριση και την διαφθορά, και χάρη στην αστάθεια στην Λιβύη και στο Ιράκ που προκαλεί διαλείπουσες διαταραχές του εφοδιασμού. Οι αγορές έχουν αποδειχθεί έντονα ευαίσθητες στις πιθανές επιπτώσεις των κυρώσεων των ΗΠΑ στο Ιράν. Αφότου ένας αξιωματούχος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ [4] δήλωσε στους δημοσιογράφους στις αρχές Ιουνίου ότι η Ουάσινγκτον μπορεί να απαιτήσει από όλους τους εισαγωγείς ιρανικού αργού πετρελαίου να εξαλείψουν τις αγορές τους μέχρι το Νοέμβριο, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν γρήγορα κατά αρκετά δολάρια το βαρέλι, πριν υποχωρήσουν όταν η διοίκηση Τραμπ σηματοδότησε ότι ήταν ανοιχτή σε τουλάχιστον κάποιες εξαιρέσεις για κυρώσεις, και ο ΟΠΕΚ ανακοίνωσε σχέδια για αύξηση της παραγωγής.