Πόλεμοι για το νερό στον Νείλο

Ο γείτονας της Αιθιοπίας, το Σουδάν, είχε αρχικά παρασταθεί στην Αίγυπτο αντιτασσόμενο σε οποιαδήποτε φράγματα στην ανάντη, αλλά η θέση του στο έργο εξελίχθηκε καθώς τα πιθανά οφέλη του φράγματος στους αγρότες έγιναν εμφανή. Το Σουδάν βιώνει βίαιες εποχικές πλημμύρες, οι οποίες το εμποδίζουν να χρησιμοποιεί πάνω από ένα πενιχρό 20% της αρόσιμης γης του, σύμφωνα με την εκτίμηση ενός διπλωμάτη. Το GERD θα μπορούσε να επιτρέψει στην περιοχή της ανατολικήςGezira του Σουδάν να εκμεταλλευτεί τρεις εποχές το χρόνο και θα έβαζε τα μικρά υδροηλεκτρικά φράγματα της χώρας στον Νείλο να λειτουργήσουν παράγοντας ενέργεια, συμβάλλοντας στην μακροπρόθεσμη δυναμική του ως σιτοβολώνας [4] που θα τροφοδοτεί τους αφρικανικούς και αραβικούς γείτονές του. Η αλλαγή αισθημάτων στο Σουδάν μπορεί επίσης να οφείλεται στην αυξανόμενη εγγύτητά του με δύο περιφερειακούς αντιπάλους της Αιγύπτου, την Τουρκία και το Κατάρ. Επιπλέον, η Αιθιοπία κατασκεύασε το GERD σε απόσταση μικρότερη των 20 μιλίων από τα σύνορα με το Σουδάν, εξασφαλίζοντας έτσι στους ηγέτες του Χαρτούμ ότι το νερό δεν θα εκτραπεί [έξω] από την διαδρομή εντός της χώρας τους.

Τα οφέλη του φράγματος για την Αιθιοπία και το Σουδάν είναι σαφή, αλλά οι συνέπειές της για την Αίγυπτο, μια από τις πιο φτωχές στο νερό χώρες του κόσμου, είναι δυσοίωνες. Το 85% [5] της ύδρευσης για σχεδόν 100 εκατομμύρια Αιγυπτίους ταξιδεύει μέσω της Αιθιοπίας. Εάν η Αιθιοπία γεμίσει τον ταμιευτήρα σε λιγότερο από μια δεκαετία, η βραχυπρόθεσμη παροχή ύδατος της Αιγύπτου κινδυνεύει. Αλλά η χώρα αντιμετωπίζει ακόμη πιο σοβαρούς μακροπρόθεσμους κινδύνους όταν το φράγμα κάνει τακτική την ροή του νερού στις σουδανικές γεωργικές περιοχές. Η Αιθιοπία έχει προσφέρει γενικές διαβεβαιώσεις ότι θα γεμίσει τον ταμιευτήρα αρκετά αργά ώστε να μην προκαλέσει στην Αίγυπτο σημαντικό πόνο, αλλά [οι διαβεβαιώσεις] αυτές παραμένουν δύσκολο για την Αίγυπτο να τις εμπιστευτεί ή να τις αποδεχθεί. Επιπλέον, το φράγμα έρχεται σε μια εποχή που τα κέρδη της Αιγύπτου από τον έλεγχο της αύξησης του πληθυσμού έχουν εξατμιστεί και καθώς η εύθραυστη οικονομία της επιτέλους δείχνει κάποιες υποσχέσεις [6] μετά από οδυνηρές οικονομικές μεταρρυθμίσεις [7]. Ως αποτέλεσμα, πολλοί Αιγύπτιοι αντηχούν την δήλωση του προέδρου Abdel Fattah el-Sisi ότι η διαμάχη του φράγματος του Νείλου είναι θέμα «ζωής και θανάτου».

Από την σκοπιά ενός μηχανικού, ένας διπλωματικός αξιωματούχος χαριτολόγησε, η Αιθιοπία θα παρήγαγε την ηλεκτρική ενέργεια, το Σουδάν θα φύτευε τις καλλιέργειες και η Αίγυπτος θα έπινε το νερό. Περιττό να πούμε ότι αυτή η φόρμουλα δεν λειτουργεί για την Αίγυπτο, η οποία παραμένει κατανοητά επιφυλακτική σε οποιεσδήποτε μετατοπίσεις μακριά από το status quo.

Τα μέρη που διαμαρτύρονται έχουν κυμανθεί ανάμεσα σε θορυβώδεις και ρεαλιστικές συνομιλίες. Μια πρόσφατη θερμή περίοδος στις σχέσεις περιελάμβανε την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Αιθιοπίας, Abiy Ahmed, στο Κάιρο, την απελευθέρωση 32 Αιθιόπων κρατουμένων από την Αίγυπτο, και σχέδια να σφυρηλατηθεί ένα κοινό όραμα [8] για τον Νείλο. Αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει πρόοδο προς την επίλυση [του ζητήματος]. Αλλά οι αντιθετικοί εθνικισμοί και οι φόβοι για εσωτερική αστάθεια περιορίζουν και τις δύο πλευρές. Δεν έχουν επιτευχθεί συγκεκριμένες πρόοδοι ούτε λεπτομέρειες για το πόσα χρόνια θα χρειαστεί η Αιθιοπία για να γεμίσει το φράγμα, και τα μέρη έχουν προχωρήσει προς τα εμπρός μόνο για να επιστρέψουν σε δημόσιες καταγγελίες.

Παρά τις στρατιωτικές απειλές κατά το παρελθόν, η πιθανότητα για άμεσο πόλεμο μεταξύ Αιθιοπίας και Αιγύπτου παραμένει απομακρυσμένη, και ακόμη μικρότερη δεδομένης της πρόσφατης διπλωματικής αναθέρμανσης. Κατά πρώτον, οι μελετητές προτείνουν ότι [9] οι ολομέτωποι πόλεμοι για τα ύδατα σπάνια συμβαίνουν επειδή οι διασυνοριακές παροχές ύδατος δημιουργούν αλληλεξάρτηση (το να βομβαρδίσεις μια χώρα στην ανάντη που μπορεί να εκτρέψει την παροχή των υδάτων σου δεν είναι σοφό). Επιπλέον, η ροή του νερού σπανίως είναι “όλα ή τίποτα”, και υπάρχει μια σειρά από αμοιβαία επωφελείς τεχνικές λύσεις. Η Αίγυπτος, από την πλευρά της, προσπάθησε να κρατηθεί μακριά [10] από τον περιφερειακό τυχοδιωκτισμό, και ο στρατός της θα δυσκολευτεί για να πραγματοποιήσει ένα άμεσο χτύπημα στο φράγμα.

Παρ' όλα αυτά, τα στοιχήματα παραμένουν μεγάλα. Πολύ πιθανότερη από τον πόλεμο σε πλήρη κλίμακα, είναι μια αποσταθεροποιητική διολίσθηση σε μάχες δια πληρεξουσίων όπου η κάθε πλευρά θα αναπτύσσει τοπικές δυνάμεις για να επιδεινώσει τα σημεία πίεσης του άλλου. Η Αίγυπτος, για παράδειγμα, κατηγορήθηκε ότι εκπαιδεύει δυνάμεις στην Ερυθραία, η οποία μόλις αρχίζει να αναδύεται από την παρατεταμένη διένεξη της με την Αιθιοπία (η Αίγυπτος αρνήθηκε σθεναρά τις αναφορές αυτές). Η Αίγυπτος μπορεί επίσης να πιέσει το Σουδάν μέσω των ένοπλων ομάδων αντίστασης που επιχειρούν στο Νταρφούρ, στο Νότιο Κορντοφάν και στον Μπλε Νείλο. Το Σουδάν, εν τω μεταξύ, εμφανίστηκε ως παράδεισος για ισλαμιστές αντιπάλους του αιγυπτιακού καθεστώτος. Όλα τα σχετικά περιφερειακά μέρη ανταγωνίζονται επίσης για την επιρροή τους στις διαφορετικές παρατάξεις στην διαλυμένη από τον πόλεμο Σομαλία. Με άλλα λόγια, τα δίκτυα πληρεξουσίων των κρατών για την αποσταθεροποίηση αλλήλων είναι ήδη στην θέση τους σε ολόκληρη την περιοχή.

ΕΝΑ ΝΕΟ ΜΠΕΡΔΕΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ